Adnan Salih [email protected]

Yine yeniden faiz tartışması

TCMB Başkanı değiştikten sonra ilk icraat faiz üst bandında indirime gitmek oldu, piyasada genelde olumlu karşılandı.

Gösterge bono faizinin 2015 başından itibaren haftalık grafiğine göz atalım:

Faiz 2015 yılı başında 6,5 seviyesine gerilemişti. TCMB 2016 yılına benzer şekilde yıla faiz indirerek başlamıştı.

İlk faiz indirimi sonrasında ise faiz indirilmeli/az indirildi vs tartışmaları uzadı gitti ve bono faizi neredeyse tüm bir yıl boyunca yükselerek %12 seviyesinin hemen altına geldi.

Faiz indirimi tartışmaları USDTRY kurunu hepimizin bildiği üzere negatif etkiledi, kur 2,28>3,06 hareketini yaptı:

İki grafiğe de fibonacci geri alım seviyelerini ekledim: Bono faizi 2015 yükselişinin %50 seviyesinden, USDTRY ise %38 seviyesinden geri döndü.

Faiz tartışması neden yapılıyor? TCMB kendi başına faizi indirip ekonomi gereklerine göre hareket edemez mi mutlaka talimat mı gerekiyor? Ekonomiler talimatla hareket etseydi şimdiye herşey güllük gülistanlık olurdu.

Türkiye uzun zamandan bu yana finans sistemi aracılığı ile üretici yerine tüketiciyi fonlamayı seçti. Bunun çeşitli sebepleri arasında bu sektördeki getirinin yüksek, temerrüt olasılığının düşüşk oluşu ve riskin bir hayli dağıtılması sayılabilir. İlave olarak Türkiye’de bireysel iflas sistemi diye bir yasa yok bankalar borçlarınız için sizi mezara kadar takip edebilirler. Halbuki kredi verdiğiniz bir şirket iflas erteleme kararı alabilir 5 yıl beklersiniz.

BDDK Mart ayı istatistiklerine göre tüketici kredileri aşağıdaki gibi dağılmış durumda:

Tüketicilerin kredi kartı dahil 387milyar bankalara borcu var, bunun 146milyarı konut, 156 milyarı ise ihtiyaçlar için alınmış.

İmalat sanayi kredilerine bakalım:

İmalat sanayi toplam kredileri 278milyar TL ve bu rakam tüketici kredilerinden az. Kullanılan kredilerin büyük bölümü tekstil, metal ve gıda sektörlerine yönelmiş durumda.

Yine BDDK dan aldığımız rasyolara göre kredi/mevduat oranı %122lerde:

Faiz düşerse ne olur?

Beklenen:

·        *Ekonomi canlanır

·        * Alışveriş artar

·        * Ekonomi büyür

·        *Zenginlik artar

·         *Enflasyon düşer

Gerçekleşen:

·         *Kur yükselir

·         *Ekonomi daralır

·         *Alışveriş azalır

·         *Ekonomi küçülür

·         *Zenginlik artar

·         *Enflasyon artar

Faiz ve enflasyon arasındaki ilişki faizden enflasyona değil, enflasyondan faize doğrudur. Enflasyon ise üretime arz ve talep koşullarına bağlıdır. Üretirsek büyürüz, aşırı tüketirsek ise fazla ısınırız.

Faizlerin hassas olduğu bir diğer önemli sektör ise inşaat sektörüdür. Faiz  düşerse tüketici konut alabilir, konut almak için ise kredi kullanabilir. Bununla birlikte konut fiyatları arttığı için tüketicilerin yapabileceği konut harcaması faiz düştüğünde azalacağı yerde artacaktır.

Gösterge faiz geçen sene tartışmaların başladığı dönemde yukarıda da gösterdiğimiz gibi %6,5 idi, bittiğinde %12. Bu sene tartışmalara başladığımızda ise %9,23den start aldık. TCMB sadece faizi düşürerek hareket ederse hüsrana uğraması ihtimali yüksektir. Sadece faize odaklanmak esas meseleyi göz ardı etmek demektir. Esas mesele de üretimin ekonomiden yeterince pay almıyor oluşudur.

Faiz düşüşünden önce fonlama yapılarının düzeltilmesi, uzun vadeli TL alışverişinin sağlanabilmesi, normalleşmemiz gerekir. TCMB’nin para politikasını anlaşılabilir bir sadeliğe indirmesi güzel bir adım olur.

Özetle faiz tartışması eski bir riski yeniden gündeme taşıdı, yeni başbakan da bu tartışmaya katılırsa piyasalara yaz yerine sonbahar gelir.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.