Gökhan Ugan [email protected]

Terminatörler borsaları ele geçirdi!

Arnold Schwarzenegger’in başrolünü oynadığı Teminatör adlı filmi sanırım hepimiz hatırlarız. İlki 1984 yılında çevrilen bu bilim-kurgu klasiği filmde olaylar, insanlar tarafından üretilmiş akıllı robotlar tarafından ele geçirilen bir gelecekte geçmekteydi. Allaha şükür bugünkü robotlar şimdilik sadece mutfakta soğan doğruyor; ancak, insanlar tarafından geliştirilmiş robot işlemciler dünya borsalarını çoktan ele geçirdi bile.

Yüksek Hızlı İşlemler (High Frequency Trading) adı verilen yazılımlar bugün Amerikan hisse senedi piyasasındaki işlemlerin yarısını gerçekleştiriyor. Borsaların birbirine entegre olması nedeniyle dünyanın hemen her yerinde benzer yazılımlar çalışıyor. Bu yazılımlar insanların hiçbir zaman ulaşamayacağı bir hızla alım-satım yapabilme yeteneğine sahip. Çeşitli amaçlar doğrultusunda programlanabilen bu yazılımlardan bazıları, piyasaya gelen haberleri okuyup analiz ederek haberin iyi mi yoksa kötü mü olduğuna karar verebiliyor ve ona göre alım-satım gerçekleştirerek pozisyon alabiliyor. Yani siz ekranınıza düşen haberin daha ilk kelimesini bile okuyamadan robot işlemciler haberi çoktan yorumlamış ve işlemlerini bitirmiş oluyorlar.

Robot işlemcilerin yararlı mı yoksa zararlı mı olduğu tüm dünyada hararetli bir şekilde tartışılmaktadır. Söz konusu yazılımların en önemli avantajı olarak işlem hacmi ve piyasa likiditesi artışı olarak gösterilmektedir. Robot işlemciler bu avantajı insanoğlunun erişemeyeceği bir hızla en düşük fiyat kademesinden alım-satım yaparak sağlamaktadır. Sizin anlayacağınız bu robotların çoğu gelmiş geçmiş en yetenekli çıtırcıların (scalper) pabucunu kaf dağının ardına atmaktadır. Diğer taraftan aynı yazılımlar hızlı işlem yapabildiği gibi, hızlı emir iptali de yapabilmektedir! Kimse ne olduğunu bile anlayamadan piyasada beklemekte olan emirler birden bire buharlaşıp yok olabilir.

Robot işlemcilerin göndermiş olduğu hızlı emirler daima en iyi fiyatlardan gerçekleşeceği için “insan” işlemcilere sadece robotların beğenmediği kötü fiyatlar kalmaktadır. Diğer bir deyişle, piyasaların en önemli fonksiyonu olan fiyat keşfi (price discovery) artık robotların eline geçmiştir. Fiyatların ne olması gerektiğine robot yazılımlar karar vermektedir. Bence endişe edilmesi gereken en önemli husus budur.

Robot işlemciler çok hızlı olabilir; ancak, basiretli davrandıklarını söylemek pek doğru olmaz. Bu yazılımları kandırmak çok da zor değil. 23 Nisan 2013 tarihinde bir bilgisayar korsanı dünyaca ünlü Associated Press haber ajansının twitter hesabını ele geçirdi ve bu hesaptan “SON DAKİKA: Beyaz Sarayda iki patlama gerçekleşti, Başkan Obama yaralı” diye bir haber geçti. Haberi okuyup analiz eden robot işlemciler hızlı bir şekilde satışa başladı ve borsa görülmemiş bir hızla aniden düştü. S&P500 endeksine dâhil şirketlerin piyasa değeri bir anda tam $136,5 milyar azaldı! Associated Press Ajansı haberin asılsız olduğunu ve hesabın ele geçirildiğini açıkladıktan sonra her şey normale döndü; ancak, robot işlemcilerin piyasalara yarardan çok zarar getirdiği görüşü biraz daha ağırlık kazandı.

Görünen o ki, teknoloji geliştikçe bu yazılımlar daha da akıllanacak ve zamanla insanların yerini tamamen alacak. Kim bilir, belki de gelecekte bir tarihte, borsada işlem yapan son insan aynı Terminatör filminde olduğu gibi zamanda yolculuk yaparak 1989 yılının yazına gidecek ve ilk robot işlemci olan BORG’u (Brokered Order Routing Gateway) tasarlayan Steve Swanson’un omuzuna dokunarak “hey dostum, ne yazdığına dikkat et lütfen” diyecek.

Saygılarımla,

NOT: Webinarlarımız tüm hızıyla sürüyor. Aşağıda yer alan webinarlara katılmak isteyen herkesi bekliyoruz. Tek ihtiyacınız, bilgisayarınız veya tabletiniz.

21 Temmuz Salı 16:00 – Sermaye Piyasası Suçlarının Bildirim Yükümlülüğü

23 Temmuz Perşembe 20:00 – Excel ile Alım Opsiyonu Stratejileri

28 Temmuz Salı 16:00 – Excel ile Satım Opsiyonu Stratejileri

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.