Adnan Salih [email protected]

Swap işlemleri ve Forex

Foreks işlemlerinde yatırımcılarımızın kar zararları 3 ana kalemden oluşur:

1.       Pozisyon kar-zararları

2.       Spread kaynaklı zararlar

3.       Swap işlemlerinden elde edilen kar-zararlar

2. kalemde spread mutlak surette negatif etki edecektir. Müşteri spread rakamı(alış satış fiyatları arasındaki fark) ne kadar geniş ve işlem sayısı fazla ise bu kalemden kaynaklanan kayıplar bir hayli artabilir. Spread ile ilgili olarak örneklendirecek olursak:

EURUSD paritesinde fiyatlar 1,24430-1,24450 olduğunda spread 200 point, ya da 2 pip olarak nitelenir. Spreadin işlem üzerindeki etkisini ise 1 lot (100nin EUR) için hesaplayacak olursak:

(1,2445-1,2443)*100000=20$ buluruz.

Burada hesapladığımız masraf, pozisyon açılıp kapandığında oluşacak olan masraftır. Müşteri almış ve satmış ortaya ise 20 USD tutarında bir spread rakamı ortaya çıkmıştır. Müşteri aynı maliyetle 1000 lot işlem yaparsa 20000USD spread zararı oluşacaktır. Bu zararı çıkarmak için ise 1. Kalemde ele aldığımız pozisyon karlarının mutlaka spread giderinin üzerine çıkması gerekir.

Pozisyon karları ayrı bir konu olmakla birlikte iyi bir işlem tasarımı, disiplinli yaklaşım, duygularına yenik düşmeden işlem yapma yatırımcıya pozitif olarak etki edebilir. Duygularına yenik düşen yatırımcının pozisyon karı elde etmesi çok olası değildir.

Taşıma maliyetleri olarak adlandırılan SWAP işlemleri ise yatırımcıların çok üzerinde durdukları bir konu olmayabiliyor. Bazı yatırımcılar ise SWAP işlemleri ile kar etmeye çalışıyorlar.

Peki, SWAP nedir?

Forex işlemlerinin ayrılmaz bir parçası SWAP –taşıma maliyetidir. Paritelerde pozisyon açtığınızda ilgili para birimlerindeki faiz oranları ile paralel olarak swap ödeyecek/kazanacak olabilirsiniz.

Forex’te açılan pozisyonlar müşteri tarafından kapatılana kadar sistemde ileriye taşınır, taşıma işlemi dolayısı ile de SWAP olarak adlandırdığımız maliyet/gelir oluşur.  Forex spot işlemlerinde taşıma, genellikle t+2 veya t+1 valörü ile yapılır.

Dikkat edilmesi gereken en önemli nokta Perşembe günleri USDTRY ve USDCAD paritelerinde 3 günlük, diğer paritelerde ise Çarşamba günü 3 günlük SWAP tutarlarının hesaplara yansıtıldığıdır. TRY pariteleri haricinde çok da büyük rakam ifade etmeyen SWAP ( taşıma maliyeti)  TRY paritelerinde ciddi bir miktarı ifade edebilir. Örnekleyecek olursak:

1 Lot USDTRY long pozisyonda iseniz ve açılış maliyetiniz 2,1000 ise pozisyon şu şekilde ifade edilir:

100.000 USD long

210.000 TRY short

SWAP hesaplamak için:

210.000 TRY x Günlük Faiz / Dolar kuru – 100.000 USD * Günlük Faiz

Formülünü kullanırız.

TL faizi %11, dolar faizi %1 ise 1 günlük SWAP maliyeti:

(210.000 x %11/365) /2,1 – 100.000 x %1/365 = 30,13-2,73 = 27,39 USD

USDTRY’de beklentinize paralel olarak Perşembe günü uzun pozisyon aldığınızı varsayalım. Gece 24.00’da sistem hesabınızdan 27,39 x 3 =82,17 USD SWAP maliyeti kesecektir.

1 Lot EURTRY long pozisyonda iseniz ve açılış maliyetiniz 3,0000 ise pozisyon şu şekilde ifade edilir:

100.000 EUR long

300.000 TRY short

TL faizi %11, EUR faizi %1 ise 1 günlük SWAP maliyeti:

(300.000 x %11/365) /2,1(USDTRY kuru) – 100.000 €  x %1/365 x EURUSD paritesi (1,3950)

= 43,05-2,73 x 1,3950 = 39,24 USD

EURTRY’de beklentinize paralel olarak Çarşamba günü uzun pozisyon aldığınızı varsayalım. Gece 24:00’da sistem hesabınızdan 39,23 x 3 =117,69 USD SWAP maliyeti kesecektir. (EURTRY paritesinde Çarşamba akşamları 3 günlük swap kesilir)

Yukarıdaki teorik hesaplamalarımızı takip edecek olursak, 1 lot USDTRY bir günlük taşıma maliyeti/geliri yaklaşık 27 USD, 1 lot EURTRY taşıma maliyeti/geliri ise 39 USD olacaktır. Bir ay boyunca taşınan 1 lot USDTRY’nin toplam swap tutarı 27 x 30=810 USD, 1 lot EURTRY’nin aylık swap tutarı ise 1170 USD olacaktır.

Yatırımcı, TRY paritelerinde uzun pozisyon aldığında ve 1 ay noyunca parite hareket etmediğinde teminatının önemli bölümünü kaybedip stop-out olarak nitelenen işlemlerinin kapanması sonucu ile karşılaşabilecektir. Tersi şekilde kısa pozisyon açan yatırımcının ise yukarıda söylediğimiz üzere hareket etmeyen bir piyasada parası neredeyse ikiye katlanacaktır.

Yukarıda belirttiğimiz rakamları kullanarak 1 ay sonunda başa baş noktasının şu şekilde hesaplayabiliriz.

USDTRY:

2,1 x 30 x 27 = 1701 TL swap

Başa baş noktası:

(+/-) SWAP maliyeti / 100000 + Spot Kur

Uzun pozisyonlar için başabaş kurun 2,1>>1701/100000 + 2,1=2,1170 olması gerekir.

Kısa  pozisyonlar için başabaş kurun 2,1>>2,1-1701/100000 =2,0830 olması gerekir.

EURTRY:

3 x 30 x 39 = 3510 TL swap

Başabaş noktası:

(+/-) SWAP maliyeti / 100000 + Spot Kur

Uzun pozisyonlar için başabaş kurun 3,00>>3510/100000 + 3,00=3,0351 olması gerekir.

Kısa  pozisyonlar için başabaş kurun 3>>3,00-3510/100000 =2,9649 olması gerekir.

Diğer paritelerde swap-taşıma maliyetlerinin TRY kadar yüksek olmadığını belirtmiştik, dolayısı ile bu paritelerde işlem yaparken swap maliyetleri kar-zarar üzerinde materyal bir etki yaratmayacaktır.

Swap maliyetleri, doğal olarak 3 unsura bağlı değişecektir:

·         Kur seviyesi

·         TL faizi

·         Yabancı para faizi

Piyasada sıklıkla karşılaştığımız iki ürün swaplarla alakalı olarak dikkati çekmektedir:

·         Swapsız hesaplar

·         Yüksek swap verilen hesaplar

Swapsız hesaplarda ana tema müşterinin herhangi bir şekilde taşıma maliyeti ödememesi/taşımadan dolayı getiri elde etmemesi üzerine kuruludur. Müşteri uzun pozisyonlarına swap ödemez, kısa pozisyonlarında ise swap kazanmaz.  Forex piyasalarında tier 1 olarak nitelenen bankalar piyasayı domine ederler, piyasa yapıcılığının tamamı da bu bankaların elindedir. Rahmetli Salih Neftçi’nin kitaplarında sürekli olarak bahsettiği üzere bankaların trade masalarının parası yoktur, bu masalar “borçlanarak” işlem yaparlar. İşlem karları da borçlanma maliyetlerinin üzerinde olmalıdır. Piyasa yapıcısı bu bankalar piyasaya swapsız olarak bir kotasyon hiçbir zaman vermezler. Hal böyleyken bizim piyasamızda yapılan swapsız işlemler nasıl finanse edilmektedir ve aracı kurumlara karı ne olabilir?

Yukarıda hesapladığımız halde 1 LOT EURTRY nin aylık taşıma maliyeti yaklaşık 3510 TL’dir. Eğer bir aracı swapsız kotasyon veriyorsa bu maliyete katlanmak zorundadır. Bu maliyeti çıkarabilmek için ise aracı, müşterilerden iki istekte bulunabilir:

·         Majör paritelerde işlem yapmak

·         Swapsız hesapları haftada 1 defa kapatıp açmak

Bunlara ilave olarak swapsız hesaplara bir süre tahdidi de konulabilir.

1 LOT EURTRY için aracının 1 aylık maliyetini 3510 TL olarak hesaplamıştık ki dolar olarak 1671 USD yapar. Müşteri maliyetlerinden spread ile ilgili hesaplarımızı yukarıda yapmıştık, buna göre 1 Lot swapız EURTRY maliyetini çıkarabilmek için aracının:

1671/20=83 adet EURUSD paritesinde (2 spread) pozisyon açıp kapaması gerekecektir. Bu, maliyeti karşılayacak olan minimum tutardır. Bu tutarın hesaplanmasında başka maliyetler dikkate alınmamıştır.

Pozisyonun haftada 1 defa açılıp kapatılması şartı var ise ve EURTRY de spread 15 ise, o zaman 1 lot aç-kapa maliyeti:

150 TL/71 USD olacaktır. Bu işlem bir ay boyunca 4 defa yapıldığında ise 284 USD maliyet oluşacaktır.

İşlem yapılacak maliyetleri hesaplarken aç-kapa işlemlerini de dahil edersek:

(1671-284)/20=69 lot EURUSD açılıp kapanması gerekecektir.

Bu kadar maliyetli bir işi aracılara neden üstlenmektedir sorusuna geri dönersek:

Ana motivasyon “piyasa yapıcısı” avantajını kullanarak kendi pozisyonunu geliştirmek olarak ele alınmalıdır. Kurumlar, pozisyonları ya diğer pozisyonlarını giderici şekilde ayarlamak isterler ya da piyasada bir fırsat görmüşler ve bu yönde yeni pozisyon açmak istemekte olabilirler. Müşteri, bu işlemlerin aracı tarafından pahalı olduğunun bilincinde olarak hesabını iyi yapmalı, işlemlerini ve süreyi iyi değerlendirmelidir. Eğer olanak dahilinde ise bu tip işlemlere girmeden önce yazılı anlaşma yolu da tercih edilmelidir.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.