Adnan Salih [email protected]

Spekülatif hisseleri nasıl tespit edebiliriz? Bir yöntem olarak Altman Z-score

Geçtiğimiz haftalarda spekülatif hisseler ile ilgili görüşlerimizi aktarma fırsatı bulmuştuk. Spekülatif hisselere olan ilginin kaynağı konusunda çok çeşitli varsayımlar olabilir bununla birlikte bu hisselerin a)Aşırı riskli olduğunun bilinmesi gerekiyor b)Riske karşılık getiri beklentisi yüksek olmalı c)Getiri beklentisi kadar ve daha da fazla kayıp olasılığı da mevcut.

Altman Z-Score 1968 yılında yatırım ortamına girdi. Wikipedi http://en.wikipedia.org/wiki/Altman_Z-score sayfasındaki bağlantılara göre:

Z-skor, 4 ya da 5 yaygın olarak kullanılan rasyonun ağırlıklandırılmalarıyla hesaplanmaktadır. Bu oranlar, gözleme dayalı olarak tayin edilmiştir. Orijinal veri 66 üretim şirketini kapsamaktaydı ve toplam varlıkları 1m USD tutarından az olan şirketler hesaplamadan çıkarılmıştı. Orijinal Z-Skor formülü:

Z = 1.2*X1 + 1.4*X2 + 3.3*X3 + 0.6*X4 + 1.0*X5

X1 = İşletme Sermayesi/Toplam Varlıklar

X2 = Geçmiş Yıllar Karları/Toplam Varlıklar

X3 = EBITDA/Toplam Varlıklar

X4 = Piyasa Değeri/Toplam Borçlar

X5 = Net Satışlar/Toplam Varlıklar

Yöntem, ilk kullanıldığı 2 yıl içerisinde batacak firmaları %72 oranında doğru tespit etmişti.  Modelin çıkışından 1999a kadar geçen dönemde modelin doğruluğu %80-90 aralığında gerçekleşirken Tip II hatası (batacak denen firmanın ayakta kalması) %15-20 düzeyinde gerçekleşmişti.

Gelişen Piyasalar için ise formül aşağıdaki gibi değiştirilmiş.

Z = 6.56X1+ 3.26X2 + 6.72X3 + 1.05X4

X1 ise şu şekilde değiştirilmiş:

(Cari Varlıklar-Cari Borçlar) /Toplam Varlıklar

Orijinal formüle göre

Z>2,99 Emniyetli Şirket

1,81<Z<2,99 Gri Bölge

Z<1,81 Stresli Bölge

Biz de elimizdeki verileri kullanarak önce orijinal z-skor hesaplayıp hisseleri bu skora göre büyükten küçüğe doğru dizdik. Hesaplamalardan finansal şirketleri ve yatırım ortaklıklarını çıkardık. Tabloda ilk 10 hisseyi gösterirken rasyonun alt bileşenlerini de gösterdik.

Bu hisselerin yüksek oranda emniyetli çıkmaları dikkate değer. Bileşenlere bakıldığında X4’ün çok yüksek olduğunu gözlemliyoruz:

Piyasa Değeri/toplam Borçlar

Bu şirketlerin aşırı değerli olduklarını söyleyebiliriz. Bu şirketlerin piyasa değeri/borçlar oranını ilk 10 hariç ortalama olan 2,5973 ile hesaplarsak aşağıdaki tabloyu elde ederiz:

Yukarıdaki tabloda görüleceği üzere en iyi görünen şirketlerin 2 tanesi liste dışına çıktılar.

Aynı Listenin son 10 hissesine bakalım:

Son 10 hisse içerisinde 2 adet spor kulübümüzün olması futbolun halini de gösteriyor sanırım.

Formülü gelişmekte olan piyasalara uyarlarsak ilk 10 şirket:

Bu şirketlerde X4 değerinin çok yüksek olduğunu daha önceden biliyoruz, bu veriyi medyan değeri olan 3,23 ile değiştirirsek şirketler aşağıdaki gibi olacak:

Listeden 1 hisse çıkmış oldu.

Listenin en sonundaki 20 şirkete göz atalım:

Gelişmekte olan piyasalarda Z-Skor şu şekilde yorumlanıyor:

Z>2,6 Emniyetli Şirket

1,1<Z<2,6 Gri Bölge

Z<1,1 Stresli Bölge

Bu rakamlara göre toplam 324 hisse içerisinde 176 şirket emniyetli, 64 şirket gri bölgede 84 şirket ise stresli.

Z-Skor sıfırın altında olan hisselerin sayısı 44:

Sonuç:

Herhangi bir yatırım tavsiyesi amacı gütmeden “spekülatif” olan hisse nasıl tespit edilebilir sorusuna matematiksel bir cevap aradığımız yazıda Altman Z Score hesaplamasını ele aldık. Endüstride yaygın olarak kullanılan oranlar yatırım yapmadan önce bize yardımcı olabilir. Yatırımcılar haklı olarak soracaklar: Bu hisseleri listeden çıkarırsak geriye alacak hangi hisseler kalıyor? Onun cevabı da bir sonraki stratejimizde olacak. Son olarak finansal şirketleri ve yatırım ortaklıklarını çıkarmıştık, belki de holding şirketlerini de dışarıda tutsak daha iyi olacaktı. Holding şirketleri kapsam dışı değerlendirilirse daha doğru olacaktır. 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.