Adnan Salih [email protected]

Spekülatif hisse senetlerine neden eğilim var?

Bugün sitemizde DAGİ, KÖRFEZ GYO , ETİLER GIDA haberlerini okudum. Dün, evvelsi gün, daha önce vs. sürekli benzer haberler çıkıyor. Yakın zamanda ATAÇ, GENPOWER ve daha pek çok haber/analiz sitemizde yerini aldı. Haberlerdeki ortak unsurları şöyle sayabiliriz:
•    Derinliği olmayan bir hisse senedi
•    Spekülatör
•    Küçük yatırımcı
•    Mağduriyet
•    Tahtanın kapanması vs.
Bu hisselerin ne olduğu nasıl hareket ettiği gibi konular hemen hemen tüm yatırımcıların malumu iken neden ve hangi koşullar altında bu hisselere talep oluyor? Yatırımcılar bu hisseleri neden alıyorlar neyi hedefliyorlar? Geçmiş zaman oldu, tarımla uğraşan akrabalarımızdan biri gecenin ilerleyen saatlerinde aradı, aramızda hatırladığım kadarı ile şöyle bir diyalog geçmişti:
-Dayıoğlu merhaba
-Merhaba
-Ben YATAŞ hissesi aldım 3 TL’den şimdi 1,5 oldu ne yapayım?
-Bu hisse ile ilgili olarak nereden haber aldın?
-Köy kahvesinde konuşuyorlardı orada duydum
-Ne dediler peki?
-Çok yükselecekmiş
-Bence bu kâğıdı bir an evvel elinden çıkarmalısın
-Yükselmez mi öyle mi diyorsun?
İnternetin çok yaygın olmadığı, cep telefonlarının daha yeni yeni piyasaya girdiği, enformasyon dolaşım hızının düşük olduğu dönemlerde dahi bu kâğıdın yükseleceği bilgisinin en ücra yerleşim birimlerine kadar ulaşması o dönem çok ilginç gelmişti. Hala da ilginç gelmeye devam ediyor.  YATAŞ’ın aylık grafiği aşağıda, hissenin fiyatının 0,18-4,5 arasında oynamış olduğunu görüyoruz.

Yatırımcı neden bu kâğıtlara eğilim gösteriyor? Yatırımcı yatırım yapıp para kazanmaktansa kısa süreli vurgun peşinde mi koşuyor? Manipülasyona karşı bir ilgi istek mi oluyor? Semt pazarına gittiğiniz varsayalım. Çürük sebze meyveleri alıp bunların fiyatları ucuz, alayım atayım kenara iyi olacak der misiniz? Çürük meyve sebze daha da çürümekten başka bir sonuç yaratmaz. Aynı şekilde manipülatör hisselerin de yatırımcıya hiçbir getirisi olmaz. Bu hisse senetlerindeki hareketleri ürün yaşam eğrisine benzetirim.

Manipülatif hisseyi genelde olgunlaştırdıktan sonra pazarlamaya başlıyorlar. Bu noktada fiyat en tepede veya biraz aşağıda oluyor. Daha sonra fiyat iyice düşüyor ve hisse ölüyor, yatırımcı da parasının önemli bölümünü kaybediyor.

7even isimli kült filmde Hristiyanlıktaki 7 ölümcül günahtan ve bunların sonuçlarından bahsediliyordu. Bu günahlar Latince isimleriyle wikipedi kaynaklı olarak şöyle:

    Superbia (İng. pride): Kibir, kendini beğenmişlik (Lucifer'e atfedilmiştir)
    Avaritia (İng. greed): Açgözlülük (Mammon'a atfedilmiştir)
    Luxuria (İng. lust): Şehvet düşkünlüğü (Asmodeus'a atfedilmiştir)
    Invidia (İng. envy): Kıskançlık, hasetlik (Leviathan'a atfedilmiştir)
    Gula (İng. gluttony): Oburluk (Beelzebub'a atfedilmiştir)
    Ira (İng. wrath): Öfke, yıkıcılık, gazap etmek (Behemoth'a atfedilmiştir)
    Acedia (İng. sloth): Tembellik, miskinlik (Belphegor'a atfedilmiştir)

Bu tip hisselere olan ilgi (1) Kibir olabilir. Ben biliyorum, sen bilmiyorsun. (2) Aç gözlülük olabilir, bu ana motif, (4) Kıskançlık olabilir, komşu aldı kazandı biz kazanamadık biz de alalım. Hisse çöktükten sonra ise Öfke ve Tembellik aşamaları gelebilir.

Bu tip kâğıtlara ilgi sadece bizim borsamızda değil tüm dünyada mevcut, bizim yurtdışı le olan farkımız iş işten geçtikten sonra hak aramanın oldukça zor olduğu. Yatırımcıların haklarını sonuna kadar aradığı en yakın en meşhur dava Madoff davası idi.

Sayın Orhan Pala’nın yazısında belirttiği gibi manipülatörün olduğu piyasaya yatırımcı gelmez.  Yazının sonuç bölümünü aynen alıyorum:

    Öncelikle Türkiye genelinde anket çalışması yapılmalı. Halkın borsaya bakışı, neden tasarruflarını hisse senetlerine yöneltmediği öğrenilmeli.
    Borsa İstanbul yatırımcılarla kucaklaşmalı. Yöneticiler en az yılda birkaç kez gerçek yatırımcılarla bir araya gelip sorunlarını dinlemeli.
    Tahtası kapanmış hisselerdeki mağduriyetler giderilmeli ve bu insanlarla barışılmalı.
    Halka açık, kamuya mal olmuş şirketi bu hale getiren patronlar da ağır şekilde cezalandırılmalı, edindiği haksız gelire el konulmalı.
    Piyasa dolandırıcılarına çanak tutan aracı kurumlara uzun süreli kapatma cezası verilmeli. Yöneticileri piyasalardan uzaklaştırılmalı.
    Manipülatörlerin patron olmasına izin verilmemeli, zemin temizlenmeli.
    Mali yapısı bozulmaya başlayan şirket acilen Gözaltı Pazarı’na alınmalı.

Bunlara ilave olarak bizdeki veri yayımcılığı konusuna eğilmek istiyorum. Borsa İstanbul senetlerinin kapanış fiyatları ve mali tabloları Yahoo finance ve Google Finance veri tabanlarında neden bulunmuyor? Dünya’nın en büyük borsası olan NY Stock Exhange tüm verilerine internet üzerinden ulaşılabiliyor. Bizde de tarihsel verilerin analize açık şekilde mutlaka yayınlaması gerekir. Bilgilerin “KAP” sitesinde yayınlandığı söylenebilir, mutlaka önemlidir ama bu bilgiye ulaşım kolay değildir. Tüm şirketleri tek tek incelemek gerekmektedir. Ayrıca ülkemizde finansal tabloların yayımlanması ve standartları ile ilgili olarak hala daha problemler mevcuttur. Bunların giderilmesi gerekir. Amerika’da var olan ve “earnings season” olarak adlandırılan bir bilanço açıklama sezonu olmalıdır. Amerika’da şirketler bilançolarını harf sırasına göre açıklarlar ve bu hiç şaşmaz. Biz, manipülatif kâğıtları aldığı için yatırımcıları suçlayabiliriz ama bu işin kolayına kaçmak olur. Yapılması gereken manipülatör ve manipüle edilecek hissenin varlığını engellemektir. Yatırımcı da bin bir zorlukla kazandığı değerli parası ile yatırım yaparken büyük titizlik göstermek zorundadır. Her türlü işimizde bin tane ihtimali düşünen bizler iş paramızın yönetimine gelince sıkılarak yatırım danışmanına siz nasıl uygun görürseniz deyip paramızı emanet ederiz.(Yatırım danışmanlarına kesinlikle bir lafım yok yanlış anlaşılmasın). Kurdun ensesi kendi işini kendi gördüğü için kalındır. İşimizi başkasına bırakmamalıyız, söz konusu bin bir zorlukla kazandığımız para ise mutlak surette iyi bir araştırma yapmalıyız. Önümüzdeki yazılarda çeşitli “yatırım” teknikleri üzerinde duracağım.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.