Dr. Ekrem Öncü [email protected]

Menkul mallar için dövizle işlem yapılabilecek mi?

Dövizle işlem yapma yasağını ve istisnalarını düzenleyen Tebliğ 6 Ekim 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Tebliğde geçen sözleşme terimlerinin kapsamları daha önceki yazılarımda da ele aldığım üzere net olarak belirlenmediği için çokça tartışılacak ve dava yolu aktif olarak kullanılacak gibi gözüküyor. Gelen sorulardan anladığım kadarı ile, özellikle menkul mallarda nelerin dövizle sözleşmeye bağlanabileceği ve fatura edilebileceği konusunda tereddütlerin hasıl olduğu görüldüğünden konuyu bugünkü yazımda  ele alacağım.

Menkul ’taşınabilir’’ anlamına gelmekte ve hukuki bir terim olarak da bir yerden başka bir yere taşınabilen malları tanımlamaktadır.

Menkul mallar, taşınabilir özelliğe sahip, bir ekonomik değeri bulunan ve bu özelliği ile paraya çevrilebilen mallardır. Bu anlamda mobilya, vazo, kitap, televizyon, bilgisayar, hesap makinası, araba, kumaş vb. taşınabilen ve nakde çevrilebilen tüm mallar menkul mallar olarak ifade edilebilir. Menkul malı oldukça geniş olarak ele almak gerekir. Gayrimenkullerin neler olduğu ise hukuksal anlamda tanımlıdır.

Tebliğin birinci maddesinin altı ve yedinci bendlerinde menkul malların satılması ve kiralanmasındaki dövizle işlem yapma yasağı ve istisnaları düzenlenmektedir. Buna göre, Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan, menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.

Bu düzenlemelerin anlamı, iş makineleri dâhil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri dışında kalan her türlü menkul alım satım ve kiralamalarının dövizle yapılabileceğidir. Yani ticaret yapanlar dövizle iplik, kumaş, hammadde, ayakkabı, mobilya, gıda gibi akla gelebilecek her türlü menkul malı alabilecek ve satabilecektir. Burada girdilerin döviz cinsinden olup olmadığının da bir önemi bulunmamaktadır.

Menkul mallar bakımından tek kısıtlama iş makinaları dahil taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri dışındaki bütün işlemler döviz cinsinden yapılabilecektir.

LEASİNG SÖZLEŞMELERİ DÖVİZ CİNSİNDEN YAPILABİLECEK MİDİR?

Tebliğin 9 ve 10’uncu bentlerinde leasing sözleşmeleri düzenlenmiştir. Buna göre,  4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama  (leasing) sözleşmelerinde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.

Buna göre gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmelerinde döviz cinsinden işlem tesis etmek mümkündür.

Diğer yandan, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 17 ve 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmelerine ilişkin bedellerin döviz cinsinden kararlaştırılması mümkündür.

Burada Tebliğ sınırlama getirmektedir. Leasing (finansal kiralama) sözleşmelerinde sözleşmenin 32 Sayılı Kararın 17 ve 17/A kapsamında olup olmadığına bakılacaktır. Bu kapsamda ise döviz cinsinden sözleşme yapılabilecek, aksi türlü yapılamayacaktır. 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.