Dr. Ekrem Öncü [email protected]

İzaha davet ve zayıf noktası -2

İZAHA DAVETTEN YARARLANABİLMENİN İKİ ŞARTI

1. Vergi incelemesine başlanılmamış veya takdir komisyonuna sevk işleminin yapılmamış olması gerekmektedir.

2. İhbarda bulunulmamış olması gerekmektedir. Ancak, haklarında ön tespit konusuyla ilgili ihbar bulunan mükellefler bu konuyla ilgili olarak izaha davet edilmeyecek, ön tespitle ilgisi bulunmayan ihbarlar ise izaha davete engel teşkil etmeyecektir.

İZAH DEĞERLENDİRME KOMİSYONU

Vergi Usul Kanununun 370 inci maddesinin dördüncü fıkrasında, Maliye Bakanlığı izaha daveti yapacak mercii belirlemeye yetkili kılınmıştır. Bu yetkiye istinaden, Gelir İdaresi Başkanlığı ve Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde yeterli sayıda "İzah Değerlendirme Komisyonu" oluşturulmuştur.

İzaha Davet Yazısı

Komisyon tarafından haklarında ön tespit yapılanlara, gerekli açıklamaların yer aldığı "İzaha Davet Yazısı" Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tebliğ olunur.

İZAHIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kendisine izaha davet yazısı tebliğ edilenlerin madde hükümlerinden yararlanmaları için tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde yetkili komisyona izahta bulunmaları gerekmektedir. Bu süre içerisinde ilgili komisyona izahta bulunmayanlar anılan madde hükmünden yararlanamaz. Süresinde yapılan izah, komisyonca en geç 10 gün içinde değerlendirilerek sonuca bağlanır.

ZİYAA UĞRATILMIŞ OLABİLECEK VERGİ TUTARINI DOĞRULAR NİTELİKTEKİ İZAH ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER

Haklarında yapılan ön tespite ilişkin olarak, izaha davet yazısında yer verilen ziyaa uğramış olabilecek vergi tutarını doğrular nitelikte vergi ziyaına neden olunduğu yönünde mükelleflerce izahta bulunulması durumunda, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 gün içerisinde hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

Kanaatimce izaha davet düzenlemesinin bu düzenlemeyi etkinsiz kılacak noktası %20 oranında vergi ziyaı kesilecek olmasıdır. Nitekim, inceleme sonucunda yazılan Vergi İnceleme Raporları ya da Takdir Komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar sonucu uzlaşmaya gidilmesi durumunda da %20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmektedir. İnceleme aşaması vergi inceleme elemanlarını ve Takdir Komisyonlarını meşgul etmektedir. Halbuki, izaha davet müessesesi kamu açısından daha zahmetsiz ve kısa süreli bir iştir. Ayrıca mükellefler dava aşamasına da gitmemekte hazine daha hızlı bir şekilde gelir elde etmektedir. Bu nedenle izaha davette mükelleflere inceleme aşamasına göre daha fazla menfaat sağlanmalıdır. İzaha davette kesilecek vergi ziyaı önceki uzlaşma uygulamalarında olduğu gibi %5-10 arasında olmalı idi. %5-10’luk vergi ziyaı cezası kesilmesi mükellefleri teşvik edecek ve inceleme aşamasını tercih etmeyeceklerdir. Bu haliyle izaha davette %20 vergi ziyaı cezası mükellefleri incelemeye gitmeye teşvik edecektir. Kaldı ki, inceleme sonucunda mükelleflerin dava hakları da saklıdır.

VERGİNİN ZİYAA UĞRATILMADIĞINA İLİŞKİN YAPILAN İZAH ÜZERİNE YAPILACAK İŞLEMLER

Yapılan izahın yeterli bulunması

Haklarında yapılan ön tespite ilişkin vergi ziyaına neden olunmadığı yönünde mükellefçe izahta bulunulması üzerine, mükellefin izahının komisyonca yeterli bulunması ve beyanname verilmesini veya vergi beyanının tamamlanmasını gerektirir bir durumun olmadığının değerlendirilmesi halinde, mükellef hakkında söz konusu tespitle ilgili olarak vergi incelemesine ve takdir komisyonuna sevk işlemi yapılmaz.

Yapılan izahın yeterli bulunmaması

Mükellefçe yapılan izahın komisyonca yeterli bulunmaması ve beyanname verilmesini gerektiren bir durumun bulunduğunun değerlendirilmesi halinde bu durum mükellefe bildirilir. Bu bildirim üzerine, izahın yapıldığı tarihten itibaren 15 günlük süre sona ermeden mükellefçe; hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin verilmesi, eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının tamamlanması veya düzeltilmesi, ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen nispette uygulanacak gecikme zammı oranındaki izah zammıyla ödenmesi şartlarıyla vergi ziyaı cezası, ziyaa uğratılan vergi üzerinden %20 oranında kesilir.

Yapılan izahın yeterli bulunmaması ve mükellef tarafından Vergi Usul Kanununun 370 inci  izaha davet maddesinde öngörülen işlemlerin gerçekleştirilmemesi durumunda incelemeye veya takdire sevk işlemleri yapılır.

Kanaatimce izaha davet işleminde izahın yeterli bulunmaması durumunda idarenin incelemeye veya takdire sevk işlemi idari bir işlem olduğundan dava konusu edilebilecektir.

İZAHA DAVET ŞARTLARINI TAŞIMAYANLAR İÇİN YAPILACAK İŞLEM

İzaha davet şartlarından herhangi birini taşımadığı anlaşılan mükelleflerin vergi beyannamelerini vermelerine engel bir durum bulunmamakta olup, vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden beyannamelerini vermiş olanlara, ziyaa uğratılan vergi üzerinden Vergi Usul Kanununun 344 üncü maddesi gereği %50 oranında vergi ziyaı cezası kesilir.

İzaha davete uyup da zamanında ödeme yapmayana %50 ceza

İzaha davet kapsamında verilen beyanname üzerine tahakkuk eden vergiler ile izah zammının mükelleflerce maddede öngörülen 15 günlük süre içerisinde ödenmemesi durumunda %20 oranında kesilmiş olan indirimli ceza, %50 oranı esas alınarak ikmal edilir ve izah zammının gecikme faizine dönüştürülmesi işlemi yapılır.

%20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına uzlaşma yolu

Vergi Usul Kanununun 370 inci –izaha davet- maddesi kapsamında %20 oranında kesilen vergi ziyaı cezasına ilişkin ihbarnamelerin tebliği üzerine mükellefler tarhiyat sonrası uzlaşma başvurusunda bulunabilirler.

İZAHA DAVETE BAŞVURU YOLLARI

Yazılı izah, izaha davet yazısını gönderen merciiye; elden verilmişse bu tarihte, postayla taahhütlü veya acele posta servisi ile gönderilmişse zarfın üzerindeki damga tarihinde, postayla adi olarak veya özel dağıtım şirketleri aracılığıyla gönderilmişse izaha davet yazısını gönderen merciin kayıtlarına girdiği tarihte verilmiş sayılır. Sözlü izah, izahı yapan ile komisyon tarafından imzalanacak bir tutanakla tespit olunur, bu durumda izah tarihi olarak tutanağın düzenlendiği tarih esas alınır.

İzaha davet düzenlemesi kanaatimce olumlu olmuştur. Bu düzenlemeyi etkinsiz kılacak nokta ise %20 oranında vergi ziyaı kesilecek olmasıdır. Nitekim, inceleme sonucunda yazılan Vergi İnceleme Raporları ya da Takdir Komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar sonucu uzlaşmaya gidilmesi durumunda da %20 oranında vergi ziyaı cezası kesilmektedir. İzaha davet müessesesi kamu açısından daha zahmetsiz ve kısa süreli bir iştir. Ayrıca, mükellefler dava aşamasına da gitmemekte ve hazine daha hızlı bir şekilde gelir elde etmektedir. Bu nedenle izaha davette kesilecek vergi ziyaı önceki uzlaşma uygulamalarında olduğu gibi %5-10 arasında olmalı idi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.