Adnan Salih [email protected]

Forex ve pozisyon büyüklüğü

Forex piyasalarında günümüzde pek çok yatırımcı işlem yapmaktadır. Türkiye’de Forex yasal bir çerçeveye kavuştuktan sonra yatırımcı ve işlem sayısı oldukça artmış, kaldıracın da etkisiyle gerçekleştirilen işlem hacmi sermaye piyasalarımızdaki diğer yatırımcılara göre en yüksek hacme ulaşmıştır. Müşterilerin gerek forex piyasalarında işlem yapsın gerek spot piyasalarda işlem yapsın pozisyon büyüklükleri ile ilgili bir ayarlama yapmadıkları bu yüzden potansiyel getirilerden yeterince faydalanamadıkları, zararlarını ise büyüttüklerini söyleyebiliriz.  
Forex piyasalarında işlem yapan bir yatırımcının günde %3 ve %1 oynayan hayali para birimlerinde işlem yaptığını varsayalım. Yatırımcı, iki para biriminde de eşit pozisyon alarak stop seviyesini 10$ olarak belirlemek ister mi ya da başka şekilde sorarsak böyle bir pozisyon ve stop kullanmalı mı? Bu durumda %3 oynaklıktaki bir para biriminin %1 oynaklıktaki bir para birimine göre stop seviyesine çarpma ihtimali daha yüksektir. %3 oynayan para birimi, normal hareket sınırlarında oynadığı halde yatırımcı stop olarak pozisyondan çıkmış olacaktır. 
Volatilite ve pozisyon büyüklüğünü birbirinden ayrı olarak ele alamayız. Volatilite ve pozisyon büyüklüğü arasındaki ilişkiyi son derece basit bir gösterge olan ATR –Average True Range (Ortalama Gerçek Fiyat Aralığı) kullanarak kurabiliriz. ATR bir yatırım aracının volatilitesini ölçer, fiyatın yönü ve süresi hakkında bir şey söylemez. ATR hesaplamasında kullanılan formül aşağıdaki üç hesaplamanın en büyüğünü dikkate alır:
1.    Yüksek Fiyat – Düşük Fiyat
2.    Bugünün Yüksek Fiyatı – Dünkü Kapanış (mutlak değer)
3.    Bugünün düşük değeri – Dünün Kapanışı (mutlak değer)


ATR hesaplandıktan sonra ise belirli bir dönem için ortalaması alınır. Bazı yatırımcılar 10 gün bazıları 20 gün kullanabilir, formülün orijinalinde 14 gün kullanılmıştır. Aşağıdaki grafikte USDTRY günlük grafik üzerinde 10 günlük ATR indikatörünü kullandık:

USDTRY’nin son 10 günlük ATR ortalaması 0,0248, dolayısı ile USDTRY grafikteki son 10 günde ortalama 0.0248/2.1778=%1,14 oynamış.  Dolayısıyla grafiğe göre son 10 günde USDTRY’ de pozisyon alıp her zaman doğru yönde olursanız paranızı 10 kat arttırma şansı mevcutmuş ya da paranızın tamamını 1 günde de kaybedebilirmişsiniz.  Karşılaştırma olması açısından EURUSD paritesi grafiği ve 10 günlük ATR grafiğini ilgili tarih için aşağıda gösterdik:

EURUSD grafikte son 10 günde ortalama 0.0076/1.3592=%0,55 oynamış: TL’nin yarısı kadar.  
Bu satırlara kadar 3 konuyu ele aldık:
1.    Bir yatırım aracının hareketi onun volatilitesidir
2.    ATR volatiliteyi ölçer
3.    ATR volatiliteyi temel alarak pozisyon büyüklüğünü ayarlamanıza yardımcı olabilir
Yukarıda USDTRY için 1ATR değerini %1,14 EURUSD için 1ATR değerini ise %0,55 olarak hesapladık. İki para biriminde de uzun pozisyon aldığımız ve 3ATR stop seviyesini kullandığımız varsayalım: USDTRY 2,1775 iken stop seviyesi %3,42; EURUSD için ise %1,65 aşağıda olacaktır. Karşılık gelen fiyatlar ise TRY’ de 2,1034, EUR’ da ise 1,3364 olacaktır. 
Artık pozisyon büyüklüğü ve ATR arasındaki ilişkiyi kurabiliriz. Bunun için 4 tane bilmemiz gereken konu var:
1.    ATR (10) hesaplaması. Matriks veya diğer veri programları hesaplıyor
2.    ATR çarpanı. Genellikle 1,5-4 arası, yatırımcının tercihine bağlı
3.    Son kapanış fiyatı
4.    Riske atılacak tutar
ATR bazlı pozisyonun yukarıdaki donelerin ışığında şöyle hesaplayabiliriz:
(R/ATR*Ç)*K
R=Riske edilen miktar
ATR=Average True Range
Ç=Çarpan
K=Kapanış
100.000USD paramız olduğunu, bunun 3.000 USD tutarını USDTRY paritesinde riske atabileceğimizi düşünelim. Kullanacağımız stop seviyesi de 3ATR olsun. Bu durumda pozisyon büyüklüğü:
6533(3000$ x 2,1778)/(0,0248*3)=87809$ olacaktır. Pozisyonun TL büyüklüğü ise 2,1778*87809=191.168 olacaktır. Pozisyonun yönü uzun ise stop seviyesi 2,1034; kısa ise stop seviyesi 2,2522 olacaktır. Aynı hesaplamaları aynı risk tutarı için EUR paritesinde hesaplayalım:
3000/(0,0076*3)=131.576 EUR olacaktır. USD olarak eşlenik ise 178.838 olacaktır.  Uzun pozisyonda stop seviyesi 1,3364;kısa pozisyonda stop seviyesi ise 1,3820 olacaktır.
Kolaylıkla görüldüğü üzere aynı değişken (3ATR) stop aldığımız iki ayrı para biriminde volatilitesi düşük olanın pozisyonu büyük stopu daha yakın; volatilitesi yüksek olan paritede ise pozisyon küçük stop seviyesi uzak olarak hesaplanacaktır. 
EURUSD paritesinde açılacak pozisyon, aynı stop (3ATR) seviyesinde USDTRY paritesine göre 2 kat büyüklüğünde olacaktır. Buradan şu anlamı çıkarabiliriz: TRY EUR’a göre daha volatil olduğu için TRY’de açılacak EUR’a göre daha küçük bir pozisyon normal hareket beklentilerinde aynı kar-zarar profilini sunabilir. 
Sonuç ve Değerlendirme: Paritelerde yönün nereye doğru olduğunu kestirmek çok zor. Yatırımcıların bilemedikleri yönü kestirmektense “bildikleri” bir değeri sabitlemeleri daha yararlı olabilir. Bu bilinen değer ise her zaman riske atabileceğiniz tutar olacaktır. Forex yatırımlarında kaldıraç önemli bir faktördür ve avantajlı olabilir. Bununla birlikte gereksiz büyük bir pozisyon ve uygun olmayan stopla yatırımınız birkaç saat içinde ciddi kayıplar yaşayabilir. ATR bazlı stop ve pozisyon büyüklüğü belirleme, yatırımlarınızda kabul edilebilir riskler ile uzun süre sistemde kalmanıza yardımcı olabilir.

 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.