Adnan Salih [email protected]

Finansal piyasa profesyoneline matematik

Piyasada iş yapan için, kendine veya fon yöneticisi, diferansiyel denklemler, volatilite, in­tegral çözümleri, olasılık dağılımları, Black-Scholes, sentetik put... Cidden gerekli mi diye sorgulayanların sayısının hiç de azımsanmayacak düzeyde olduğunu düşünüyorum. Finansal matematikle ilgili konular daha basit bir şekilde anlatıla­maz mı? Belki de yaşımız ilerledi, entelektüel kapasitemiz kaçınılmaz olarak azalıyor ve bu yüzden finansal matematikle ilgili konular biraz zor geliyor. Denk­lemler vs. tamam ama bir profesyonelinin piyasada para yapıp sonraki hayatını mutlu bir şekilde geçirmesi için ne kadar matematik bilmesi gerekir? Uzun konuyu kısaltacak olursak finansal kurum veya banka profesyonelin ihtiyaç duya­bileceği tüm matematik aşağıda anlatmaya çalışacağımız 4 teoremden ibarettir.

Teorem # 1

Zarar-kes (Stop-Loss) emri alabileceğiniz en iyi satım (put) opsiyonudur. Varlık yöneticisinin portföyü düşüşlere karşı korumak için kullanabileceği en basit ko­ruma stratejisi ve belki de en verimli olanı zarar-kes emridir. Piyasalar doğrusal değildir ve bir denge konumunda beklemezler; dolayısı ile çalışabilecek tek portföy koruma stratejisi zarar-kes emridir.

Teorem # 2

İşlemcinin (Trader) hayatı brown hareketinin arcsin kuralına tabidir (başka bir yazı konusu); profesyonel büyük bir ihtimalle bir yılın bir ay veya on bir ayında kırmızı bölgededir (zarar), altı ay kar altı ay zarar gibi bir kavram söz konusu değildir.

Bir yılın performansı varlık yöneticisini değerlendirmek için yetersizdir.

Teorem # 3

Keynes bir konuda çok haklıydı: Riski dağıtmak (diversification) verimli değil­dir. Keynes'in söylediklerini yeniden yazacak olursak: Bir fon yöneticisinin iyi bir değerlendirme yapmak için çok az bilgi sahibi olduğu çok sayıda firmaya ya­pacağı yatırım, bir firma hakkında yeterli bilgiye sahip bir İşlemcinin (Trader) o tek firmaya yapacağı yüklü yatırım stratejisi ile karşılaştırıldığında kaybetmeye mahkûmdur.

Diğer bir deyişle Fon yöneticileri yeteneklerini kullanarak para yapamazlar, para kazanma yolları sadece yönetimleri altında bulunan varlıklar için aldıkları yöne­tim ücretidir. Bir İşlemci (Trader) yetenekleri ile para kazanır.

Teorem # 4

Borel-Cantelli kuramı der ki: Piyasada çok sayıda oyuncu varsa, bir işlem yılında içlerinden birinin olağanüstü bir başarı kazanma olasılığı çok yüksektir. Başar­ıyı kazanan oyuncunun takip eden yılda da aynı başarıyı gösterme olasılığı ise son derece düşüktür. (Nassim Taleb'in tabiri ile "Daktilo Kullanan Maymunlar" sendromu. Maymun bir metafor, gerçek anlamı değil)

Sonuç: Bir işlemci (trader) iseniz ve harika bir yıl geçirmiş iseniz bunu sonuna kadar kullanın: Hâlihazırdaki işvereninizden alabileceğiniz en yüksek ikramiyeyi almaya gayret edin ve daha sonra transfer ikramiyesi alarak bir başka kuruma geçmeye çalışın. Yatırım/emeklilik fonu yöneticilerinin/portföy yöneticilerinin böyle şeyler yapmaları için bir sebep yok, onlar kar ya da zarar yapmalarına bakmadan aldıkları yönetim ücretleri ile ha­yatlarını sürdürebilirler.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.