Adnan Salih [email protected]

Darbe girişiminin ardından piyasalar

Cuma akşamı önce hepimize tatbikat gibi gelen ama saatler ilerledikçe bir darbe girişimi yaşadığımızı anladığımız ve uzun süren bir gece oldu. Savaş uçakları TBMM’yi bombaladı, tanklar İstanbul’da köprüleri kapadı, olanları hepimiz canlı olarak TV’lerden izledik.

Olay 22:00 civarında darbe girişimi olarak adlandırıldığında USDTRY 3,05 civarlarına yükseldi. Diğer piyasalar kapalı olduğu için başka bir izlenim edinemedik.

Kur 2,89 ile başlamıştı, olası bir darbenin ilk etkisi bu şeklde 3,05/2,89 = %5,5 olarak gerçekleşmiş oldu. Eğer olaylar gündüz saatlerinde gerçekleşmiş olsaydı etki %10’lara varabilirdi.

Darbe girşiminin bastırılması ve hafta sonunda yargı, TSK ve polis’teki gözaltı ve tutuklamalar sonrası biraz rahatlama oldu.

Hafta sonu demokrasiye sahip çıkan vatandaşlar gece yarılarına kadar sokakları ve olan meydanları doldurdular.

Pazartesi açılışta ise TCMB’nin tedbirleri, Mehmet Şimşek’in açıklamaları sonrasında USDTRY kuru 2,92 civarına geriledi.

TL’nin güçlenmesi ile borsanın kayıpları başlangıçta %2-3 arasında kaldı, sonrasında ise borsa %5’lere kadar geriledi.

Son dönemde olayların giderek daha sık ve daha büyük olması belirsizlikleri artırıyor, güvensizliği körüklüyor. Gerçek ile tevatür birbirine karışıyor, örneğin dün Fransız Konsolosluğundan geldiği iddia edilen mesaj neredeyse tüm akıllı telefon kullanıcılarına yayıldı. Daha sonra yalanlanmış olmasına rağmen yine de insanlar bir şekilde tedbir alıp pazartesi günü toplu taşıma araçlarından ve AVM lerden uzak durdular.

Bundan sonra ne olabilir?

Basından takip ettiğimiz kadarı ile tutuklamaların/gözaltıların sayısı 10 bine doğru yaklaşıyor ki neresinden bakarsanız bakın bu çok büyük rakam. Bu insanlar o mevkilere nasıl geldiler? Ne kadar süredir oradalar? Görevde oldukları sürece hangi faaliyetleri yaptılar? Bu faaliyetler engellendi mi? Akla pekçok soru geliyor ve bu sorulara sanırım cevap alamayacağız.

Biz piyasa açısından olaya yaklaşmalıyız. BREXIT sonrası borsa 74-75bin aralığına gerilemiş, kur ise kısa bir süre 3 civarında işlem görmüştü.

BREXIT sonrasında ise %10 yükselen bir borsa ve %5-6 değerlenen bir TL süreci yaşadık.

Bu sürecin sonrasında ise darbe girişimi geldi ve yükseliş trendi kesintiye uğradı.

Ülkenin biraz sakin kalmaya ihtiyacı var, sakinlik yerine gerginlik olunca piyasadaki olumlu olabilecek trendler sürekli kısa vadeli hale dönüşüyor o veya bu sebepten kesintiye uğruyor.

BİST için konuştuğumuzda son 2-3 yılda artık %50-60’lar civarında gerçekleşen trendlerin yerini daha sıklıkla gerçekleşen %10-20 büyüklüğündeki en fazla 2-3 ay süren mini-trendler aldı. Bu trendler kimi zaman 1-2 hafta bazen günlerce de sürebiliyor.

Aynı yapı SP500 için de son yükselişe kadar gerçerliydi. SP500 son 1 yılda herhangi bir yere gitmezken yüksek-düşük günlük farkların toplamı 4000 puanı geçmişti.

Piyasalarda volatilite var, ama günün sonunda fiyatlar çok bir yere gitmiyor.

Panik ile işlem daima zarar ile sonuçlanıyor.

Yatırımcının paniği kendi ülkesine dair olunca ister istemez duygusal tepkisinin de boyutu artıyor.

5 dakikalık grafik bize BİST’te yaşanan paniğin boyutunu iyi gösteriyor:

Endeks 78-78500 civarında destek bulmuş görünüyor.

77-78 bin arası önemli, 2015 Şubat ayından bu yana hakim olan düşen trend bu aralık yukarı geçildikten sonra kırıldı.

Dünya borsaları iyi gitmeye devam ederken bizim bu kadar sert satışlarla gerilememiz risk seven yatırımcılar için iyi bir fırsat olabilir.

Aynı grafiğe dolar bazında baksak 2,85-2,65 hareketini göreceğiz:

Piyasa BREXIT sonrasında 2,51c seviyesini görmüştü:

Paniğe rağmen satışlar 2,5-2,85 hareketinin %61,8 seviyesinde destek buldu.

Bugünden yarına kritik desem çok anlamı yok Türkiye’de bütün günler ve zamanlar kritik.

İleriye doğru olumlu/olumsuz etkileyebilecek senaryolar ne olabilir?

Öncelikle devlet kurumlarından cemaatçi olarak bilinen yapının temizlenmesi oldukça önemlidir ve eğer bunda tamamen başarılı olunursa önümüzdeki yıllar için oldukça pozitiftir. Gizli kapaklı örgütlenmeler her zaman ve daima toplumun genelinin çıkarına aykırı işler yaparlar ve bir noktada ülkelerin gelişmelerinin önünü tıkarlar.

Fetullah Gülen’in Amerika’da yaşıyor olması ve bu şahsın ülkemiz tarafından isteniyor olması da önemlidir. Eğer reddedilemeyecek kalitede bir dosya hazırlanıp Amerikan yetkililerine teslim edilirse iadenin kaçınılmaz olacağını düşünebiliriz. 75 yaşındaki bir kişinin ne kadar liderlik edebileceği tartışılabilir ama büyük sembolik anlamı vardır.

Bununla birlikte darbe girişimi sonrası sertliğin dozunu her geçen gün artıran bir yönetim piyasalar tarafından hoş karşılanmayacaktır. Türkiye’nin biraz sakinleşmeye ihtiyacı var. 2015 seçimlerinden bu yana hop oturup hop kalktık, etrafta bombalar patladı insanlar şehit oldu, binlerce kişi yaralandı. Yaralar sarılacak, sonrasında piyasalar ona göre hareket edecek. Hükümet piyasa tepkilerine çok önem veriyor, öyle olmasaydı bugün Mehmet Şimşek’i açıklamalar yaparken göremezdik.

Her halikarda riskin artmış olduğunu da kabul etmek gerekir. Bu saatten sonra darbe girişimi yaşanmış bir ülkeyiz ve bunun etkisi bir süre daha kalıcı olur.

Duygusal alışveriş yerine daha mekanik tarzda stratejileri uygulamamız ise bize hem zaman, hem para kazandırabilir.

Son yazımızda EBIT değerlemesini tüm piyasaya uygulamak üzere konuşmuştuk. Bu yöntemi tüm piyasaya uygulamak geçerli bir strateji üretmedi. Şirketlerin tamamına yakını ciddi şekilde borçlu oldukları için anlamlı bir metrik üretemedik. Onun yerine bir önceki çeyreğin piyasa toplam EBIT değeri ile toplam piyasa değeri arasında bir ilişki olabilir mi diye incelediğimizde aşağıdaki grafik ortaya çıktı:

Piyasa değerleri bir önceki çeyreğin EBIT toplamının 11-15 katı aralığında işlem görüyor. Bu değerler genel olarak tavan-tabanı belirler durumda. Bu da bizi tekrar rakamların dünyasına geri getiriyor: Şirketler kar ettiği sürece borsa da belirli bir aralıkta hareket ediyor.

Piyasa toplam değeri EBIT x 11 civarlarında olduğu zaman piyasanın genel olarak ucuz olduğunu 15 katında olduğunda ise pahalı olduğunu düşünebiliriz.

Piyasa ucuz olduğunda ise daha önce paylaştığımız değerleme dosyasını kullanarak potansiyeli yüksek şirketleri tespit edebiliriz.

Cuma günü yaşanan olaylarda ölenlere Allah’tan rahmet, yakınlarına başsağlığı ve sabırlar dilerim. Yaralılarımınızın da en kısa sürede iyileşmeleri en büyük temennimdir.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.