Gökhan Ugan [email protected]

CDS manipülasyonu

5 Ekim tarihinde Finans Gündem’de yayınlanan yazımda CDS olarak bilinen Temerrüt Takası Sözleşmelerinin özelliklerinden ve herhangi bir kuruluşun (veya devletin) borçlarına ait yükümlülüklerini yerine getirememesi riskine karşı nasıl koruma sağladığından bahsetmiştim. Bu yazımda ise daha önce söz verdiğim üzere CDS’lerin manipülasyon amacıyla nasıl kullanıldıklarını basit bir dille anlatmaya çalışacağım.

CDS’lerin manipülatörler tarafından ilgi görmesini sağlayan iki temel özellik vardır. Bu özelliklerden birincisi, CDS’lerin tüm dünya piyasalarında iflas riskinin bir göstergesi olarak yakından takip edilmesidir. Diğer bir ifadeyle, dünyanın birçok yerindeki yatırımcılar, yatırım kararlarını bu enstrümanların fiyatlarındaki değişimlere göre almaktadır. Örnek vermek gerekirse, Türkiye’ye ait CDS’lerin fiyatlarında bir artış olursa, Türkiye’ye yatırım yapmış yatırımcılar, devletin ve özel sektörde yer alan şirketlerin borçlarını ödeyememe riskinin arttığını düşünecekleri için ellerindeki enstrümanları satma eğilimine girecektir. Bu eğilimle ortaya çıkan satış baskısı Türk hisse senetlerinin fiyatlarını düşürürken, faiz oranlarını yükseltecektir.

CDS’lere ilişkin manipülatörlerin iştahını kabartan ikinci özellik, bu enstrümanların kapalı kapılar ardında işlem görmesidir. CDS’ler tezgahüstü piyasalarda alınıp satıldığı için hangi fiyattan ne kadarlık bir işlem geçtiğine dair sağlıklı bir bilgi edinmek pek mümkün olmamaktadır. CDS’lere ait alım-satım istatistikleri oluşturulurken yatırım kuruluşlarının beyanları esas alınmaktadır.

Şimdi operasyonun nasıl yapıldığına bakalım. Manipülatörün ilk işi enstrümanları spot piyasada yüksek talep gören, ancak CDS piyasası sığ olan kuruluşları (veya ülkeleri) araştırıp bulmak olacaktır. Bu kriterlere uygun bir hedef kuruluş saptandığında karar verilmesi gereken ikinci husus manipülasyonun yönü olacaktır. Bu kararı verirken manipülatör ilgili kuruluşa ait enstrümanların işlem gördüğü spot piyasanın içinde bulunduğu konjonktür gereği fiyat yükselişine mi yoksa düşüşüne mi daha duyarlı olduğuna ve CDS piyasasında gerçekleştirilecek tetikleyici işlemin herhangi bir dirençle karşılaşıp karşılaşmayacağına bakacaktır. Ve emin olun manipülatör o çok sevdiğiniz ve yakından takip ettiğiniz teknik analiz grafiklerindeki destek ve direnç noktalarını da dikkatle inceleyecektir; teknik analize inandığı için değil tabi ki, sadece sizin bu seviyelerde vereceğiniz otomatikleşmiş tepkilerinize güvendiği için.

Gerekli ön çalışmalar bittikten sonra artık harekete geçme zamanı gelmiştir. Manipülatörümüz diyelim ki fiyat yükselişi tarafında çok daha başarılı olacağını tahmin etmiş olsun. Bu doğrultuda yapılacak ilk hareket, hedef seçilen kuruluşun enstrümanlarını spot piyasadan almak veya varsa bu enstrümanlar üzerine düzenlenmiş türev ürünlerde uzun pozisyon açmak olacaktır. Türev ürünler kaldıraç etkisi yaratacağı için manipülatörün ilk tercihi türev piyasalardır. Alımları mümkün olduğunca dikkat çekmeden yapmak bu operasyonun inceliklerinden biridir.

Sıra geldi diğer yatırımcıları kandırmaya. Manipülatörümüz hedef kuruluşun çok işlem gerçekleşmeyen CDS’lerinde düşük fiyattan bir adet sözleşme geçirir. Bu işlemi yapmak için özellikle kuruluşla ilgili olumlu yorumlanabilecek bir haberi bekler. CDS fiyatlarında haberi müteakip gerçekleşen düşüş normal karşılanacağından sebebi piyasa analistleri tarafından çok fazla kurcalanmaz. Spot piyasayı takip eden yatırımcılar CDS fiyatındaki aslında “hacimsiz” olan bu düşüşü hedef alınan kuruluşun iflas riskinde bir azalmaya işaret ettiğini düşünerek alıma geçeceklerdir. Piyasaya gelen yoğun alımlar hedef kuruluşun pay senedi fiyatlarını artırırken, tahvil faiz oranlarını düşürecektir. Oyunun sonun gelen manipülatörümüz piyasaya gelen hevesli alıcılar karşısında yüksek fiyattan satıcı olarak veya türev piyasalardaki uzun pozisyonlarını kapatarak operasyonu yüksek kârla kapatacaktır. Manipülatörün tek maliyeti, CDS piyasasında gerçekleştirilen işlemdir; ki bu işlemin her iki tarafı da büyük olasılıkla kendisi veya kontrolündeki bir kişi olduğu için operasyonun maliyeti neredeyse sıfırıdır.

Bu operasyonu piyasa düzenleyici otoriteleri yakalayabilir mi? Açık söylemek gerekirse olasılık oldukça düşük. Piyasaların gözetimi bütünleşik olarak yapılmadığı ve CDS işlemleri özellikle denetim ve gözetim mekanizmalarının zayıf olduğu tezgahüstü piyasalarda gerçekleştiği için manipülatörümüz hakkında en iyi ihtimalle spot piyasada gerçekleştirdiği işlemlerden ötürü bilgi suistimali şüphesiyle soruşturma açılır; ancak, gerçekte böyle bir bilgi suistimali olmadığından bir süre sonra soruşturma sonlandırılır. Gökten üç elma düşer, üçünü de manipülatör afiyetle yer.

Saygılarımla,

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.