Adnan Salih [email protected]

BREXIT sonrası senaryolar

BREXIT geldi geçti, İngiltere seçmenleri Avrupa Birliği’nden ayrılmayı seçtiler. Bunun etkileri de piyasalar için bir hayli sarsıntılı oldu. Piyasaları normalden daha fazla sarsan sebeplerin başında hafta içerisinde yaşanan Jo Cox cinayeti, anketlerin yön değiştirdiği algısının yaratılması ve bahis oynatıcılarının sürekli ayrılma kampına çok düşük olasılık vermesi sayılabilir. Özellikle bahis oynatıcılarının ortaya para koyarak bu iddiada bulunmaları ayrılıkçıların kazanamayacağı düşüncesini öne geçirdi.

Şimdi ne olacak, bundan sonrası için bir plan var mı?

BREXIT sistemik bir risk yarattı mı?

Bazı analist ve yatırımcılar BREXIT’in Lehman Brothers sonrasında finansal sistem için en büyük riski oluşturduğunu şimdilik fısıldıyorlar. Diğerleri ise poiltik sistemin II. Dünya Savaşı’ndan bu yana karşılaştığı en önemli zorluk olduğu görüşündeler. Kredi piyasası indikatörlerine göre ki kesinlike Cuma günü risk seviyeleri arttı hala daha 2008 yılındaki risk algısının çok uzağındayız. O dönemden bu yana kanun koyucu ve piyasa düzenleyici yasal otoriteler bankaları sağlam tutabilmek için sayısız tedbirler aldılar. Merkez Bankaları da kenarda oyuna atlamaya hazır bekliyorlar. Şu ana değin krizin iyi yönetildiğini düşünebiliriz.

İngiltere’nin BREXIT planı nedir?

Şimdiye kadar duyurulan bir plan yok.

İskoçya BREXIT’i veto edebilir mi?

Kanunen mümkün ama politik olarak mümkün değil. Başbakan Nicola Strugeon BBC’ye Pazar günü verdiği mülakatta parlamentonun BREXIT’i bloklayabileceğini söyledi. Sturgeon’un tüm İngiltere’nin demokratik isteğini veto etmek isteyebileceği tartışmaya açık bir durum.

Boris Johnson nerede?

Johnson hafta sonu gözlerden uzaktı. Cumartesi günü hayır kurumları için düzenlenen kriket maçına katıldı. Bununla birlikte durum kısa sürede değişebilir. Sunday Telegraph’a göre Johnson önümüzdeki günlerde başbakan adayı olarak ilan edebilir ve kendisini sosyal sorumluluk sahibi bir liberal olarak sunabilir. Cameron taraftarları bu durumu engellemek için “Boris Dur!” kampanyası başlattılar.

Johnson Telegraph’taki köşesini kullanarak İngilizlere oylama sonrasındaki korkularının yanlış anlamalardan kaynaklandığını anlatmaya çalışıyor.  İçeride ve dışarıda –ortaya herhangi bir plan koymadan- negatif sonuçların aşırı olarak işlendiğini ama pozitif yönlerin hiç gündeme getirilemediğini söyledi.

Diğer oyuncular ne söylüyor?

Pek bir şey dedikleri yok. Şu anda İngiltere hükümeti ve muhalefeti olmayan bir ülke görünümünde. Cameron ve George Osborne Cuma’dan bu yana çok az göründü. Cameron’un bugün parlamentoda konuşması bekleniyor. Diğer taraftan İşçi Partisi de paçalanıyor ve liderleri Jeremy Corbyn’e karşı bir darbe hazırlığı var. AB liderleri ya da yatırımcılar İngilltere’den bir plan gelmesi için bir süre bekleyecekler.

Herhangi bir parti BREXIT’i geçersiz kılmaya çalışabilir mi?

Referandum sonucunu değiştirmek çok zor. Bununla birlikte olay ciddi bir resesyona yol açarasa herhangi bir parti sonuçları değiştirmek için kampanya yapabilir. Bununla birlikte İşçi Partisi’nin bunu gerçekleştirmesi çok zor çünkü destekçilerinin önemli bölümü ayrılık yönünde oy kullandılar. Boris Johnson’un liderlik edeceği Muhafazakar Parti de bunu yapamaz. Geçen yılki seçimlerde neredeyse silinen Liberal Demokratlar bu kampanyayı başlatabilirler. Ayrılam yönünde oy kullanan 17,4 milyon kişinin bu kararından kısa sürede vazgeçmesini beklemek de ne kadar doğru tartışılır.

İngiltere’de yaşayan AB vatandaşlarına ne olacak?

Kimse İngiltere’de yaşayan 3,3 milyon AB vatandaşına ne olacak açıkça bilmiyor. Ayrılma yanlısı Nigel Farage dahi BREXIT sonrası İngiltere’de bulunan ve çalışan AB vatandaşları için hiçbirşeyin değişmemesi gerektiğini söyledi. İngiltere’de 5 yıldan fazla kalmış olanlar ise kalıcı oturma izni için yetkililere başvurabilirler. Kampanyanın son haftasından Johnson son 12 yılda yasal olmayan yollarla İngiltere’ye gelen göçmenlere de af çıkarılacağı sözünü verdi. Bununla birlikte belirsizlik ekonomi için iyi değildir ve bu durum şimdiden ev fiyatlarını negatif etkilemeye başlamış olabilir.

 Ekonomik olarak senaryolar nedir, piyasalar naasıl etkiler beklemeliyiz? JP Morgan analisti Nikolaos Panigirtzoglou senaryoları derlemiş.

JPM raporuna göz atabiliriz.

BREXIT’in en kötü etkisi Avrupa’yı bilinmeyen sulara sürüklemesi oldu. Şu anda kimse ne olacağını bilmiyor. Kimse AB’den ayrılmayı düzenleyen 50. Maddenin ne zaman ve hangi koşullar altında işletileceği konusunda fikir beyan etmiyor.

BREXIT uzun dönem etkileri beklenenden daha ciddi olabilir. En son böyle bir krizi 2010-12 yılları arasındaki borç problemleri ortaya çıktığında yaşamıştık. Bu bakımdan BREXIT sonrası oluşabilecek durumlara baz teşkil etmesi açısından 2010-12 borç krizi esnasındaki pozisyonları en kötü senaryo olarak ele alabiliriz.

2010-12 yılına göre yatırımcıların bugünkü pozisyonları nedir? Klasik hisse/bono/nakit dağılımlarına bakıp bir fikir ileri sürebiliriz. Bankalar hariç kurumların yatırımlarına baktığımızda hisse oranlarının %40 civarında olduğunu görüyoruz ki bu da 2010-12 yıllarına göre %3 daha yüksek bir alokasyon.

JPM hesaplamalarına göre %10luk hisse düşüşü hisse oranlarını 2010-12 borç krizi seviyesine çekebilir. Bu durumda bono payı ise %22den %23e çıkacaktır.

Ana fikir olarak hisse-bono arasındaki boşluğun 2010-12 yıllarına göre daha yüksek olduğunu söyleyebiliriz.

Avrupa hisseleri borç krizi döneminde yoğun satışla karşılaşmıştı. BREXIT sonrası da böyle olma ihtimali yüksek.

Aşağıdaki grafiklerde de görüleceği üzere ABD ytırımcıları net olarak İngiltere ve Avrupa hisselerine daha fazla yatırım yapmış durumdalar:

ETF piyasasında da benzer bir görüntü var.

Avrupa/İngiltere bankalarına yapılan yatırımlar ise 2010-12 krizi seviyesinde:

Krizin genel geçer olduğu fikrine kapılmak için henüz erken, ayrıca bu krizin global piyasalarda bir düzeltme amacıyla kullanılabilir olduğu gerçeği de var. Eğer merkez bankaları piyasalarda bir düzeltmeye ihtiyaç duyuyorlarsa bunu BREXIT’i bahane ederek yapabilirler. FED’i düşünelim: BREXIT dolayısı ile faiz artırmadı, faiz artırsaydı piyasalar bozulacaktı, şimdi yine bozuldu ama bu sefer sebep İngiliz seçmenlerin kararı oldu. FED her zamanki gibi kurtarıcı rolünde kaldı.

FTSE100, DAX, SPX sabah açılışından bu yana küçük de olsa düşüyorlar. Pound yerle bir oldu, Cuma kazanımlarının tamamını geri verdi. Yukarıda da belirttiğimiz gibi İngiltere’de hükümet ve muhalefet imha olmuş durumda ortaya bir plan koyacak cesaretli bir lider de çıkmıyor. Böylesi durumlarda da riskli kabul edilen kredi piyasaları ve hisse senetleri satış yiyor.

Bize etkisi nasıl olur? Biz bu sene DAX ve SPX endekslerine göre çok iyi performans göstermiyorduk, son durumda aramızdaki perfomans farkı diğer borsaların düşmesi ve bizim daha az düşmemiş ile kapanmaya başladı. BİST’in yuları gidebilmesi için başka katalistlere ihtiyaç olabilir. İsrail ile yapılan anlaşmanın BİST’i yukarı itebilecek bir potansiyel taşıdığını zannetmiyorum.  USDTRY fiyatlaması riskin bizde sınırlı kaldığını gösteriyor.

 Bununla birlikte hadi risk alalım diyecek bir durumda da değiliz. İngiltere’den bir plan gelene kadar rahatsızlık devam eder, bu haftayı da negatif tonda geçiririz.

Kaynaklar: Bloomberg, Zerohedge, Marketoracle

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.