Gökhan Ugan [email protected]

Borsa yatırımcısına 10 tavsiye

İzmir son zamanlarda Borsa Gündem’in ortaya çıkardığı bir skandalla çalkalanıyor. Önemli bir aracı kurumun İzmir Şube Müdürü tarafından gerçekleştirilen mevzuata aykırı işlemler nedeniyle birçok yatırımcı mağdur durumda. SPK gerçekleştirdiği incelemeler sonucunda ilgili şahıs hakkında suç duyurusunda bulundu. Şimdi İzmirli yatırımcılar sürecin tamamlanıp buhar olan paraların yeniden kendilerine ödenmesini bekliyor.

Sermaye piyasaları güven üzerine kuruludur. Tüm sistem bu güveni ayakta tutmak üzere yapılandırılır. Maalesef bu ve benzeri olaylar sermaye piyasalarına zaten zayıf olan güveni daha da zayıflatıyor. İnsanlar büyük emeklerle oluşturdukları birikimlerini piyasada dönen dolaplara veya kendini kurnaz sanan bir takım uyanıkların kurduğu kumpaslara kaptırırım endişesiyle sermaye piyasalarından uzak durmayı tercih ediyor. İzmir’de yaşanan olayda olduğu gibi paranın büyüsüne kapılan birkaç kendini bilmez, hem ekmek yedikleri piyasaların, hem de bu piyasada doğru ve düzgün iş yapan kişi ve kurumların adını lekeliyor.

Finans Gündemde yayınlanan 30 Mart tarihli yazımda bir fıkra anlatmıştım; “Ha bu bana bir ders olsun!” diye. Madem bu fıkradaki gibi yaşayarak öğreniyoruz, o zaman iğneyi şimdi kendimize batırmanın vakti geldi.

İğneyi önce aracı kuruluşlara batıralım: bu olay ortaya çıkarmıştır ki birçok aracı kurumun iç denetim ve kontrol sistemleri yetersizdir. SPK 2011 – 1014 yılları arasında üç aracı kuruma “yeterli ve etkin bir iç kontrol sisteminin kurulmamış olması” gerekçesiyle 114.464 TL tutarında idari para cezası uygulamıştır. İyi çalışan bir sistemde iş hacmiyle orantılı olarak yeterli sayıda denetim elemanı görev yapmalıdır; operasyon ve kontrol yetkileri aynı kişilere verilmemelidir; onay mekanizmaları doğru bir şekilde kurulmalıdır; önemli miktardaki işlemlerde denetim elemanlarına otomatik uyarı gitmelidir; gerekli görüldüğü yerlerde müşteriden teyit alınmalıdır; şube ve acente işlemleri periyodik olarak denetlenmelidir; yüksek komisyon geliri getiren birimler denetimden muaf tutulmamalı, aksine bu birimler öncelikle denetlenmelidir.

Şimdi sıra yatırımcılarda. Meslek hayatım boyunca benden yardım isteyen birçok yatırımcının mağduriyet sebebinin aşırı güven, bilgisizlik ve ilgisizlik olduğunu üzülerek gördüm. Bu nedenle, aracı kurumları denetleyen eski bir Borsa yöneticisi olarak, borsa yatırımcılarının birazdan yazacağım 10 kuralı çok dikkatli okumasını ve uygulamasını öneririm:

1. Aracı kurum ile yapacağınız çerçeve sözleşmenin bir nüshasını mutlak suretle isteyin. Sizde kalan nüshanın temsile yetkili kurum yetkililerince imzalanmış olmasına dikkat edin ve ilgili yetkililerin imza sirkülerlerini isteyin.
2. Size “prosedür gereği” imzalamak durumunda olduğunuz söylenen belgeler arasında portföy yönetim sözleşmesi olup olmadığını kontrol edin. Portföy yönetim sözleşmesini imzalayarak, aracı kurumun sizin adınıza alım satım yapmasına izin vermiş olursunuz. Gerçek niyetiniz bu olmadıkça portföy yönetim sözleşmesini imzalamayın.
3. Paranızı daima aracı kurumun resmi banka hesaplarına yatırın. Gerekçesi ne olursa olsun kurum yetkilisi dahi olsa hesabınıza yatırılmak üzere kimseye elden para teslim etmeyin.
4. MKK hesabınıza belirli periyodlarla girip kıymet bakiyenizi kontrol edin. Bir tutarsızlık görürseniz aracı kurum yetkilileriyle temasa geçin
5. Gerçekleştirdiğiniz işlemlerin kaydını kendiniz de tutun. Bu kayıtları aracı kurumdan gelen ekstrelerle kontrol edin.
6. Telefonla emir veriyorsanız daima aracı kurumun sabit hatlarını kullanın. Bu hatlarla yapılan görüşmeler kayıt altına alınmaktadır. Emirlerinizi asla aracı kurum personeline ait özel hatlardan iletmeyin veya bu hatlardan yaptığınız görüşmelerde işlemlerinize ilişkin herhangi bir onay vermeyin.
7. Hesabınıza yapılan para transferlerinin aracı kuruma ait resmi banka hesaplarından gelip gelmediğini kontrol edin. Hesabınıza şahsi hesaplardan para geliyorsa durumu derhal yetkililere bildirin.
8. Aracı kurum yetkililerinin sadece kendileriyle temas kurmanız hususunda göstermiş oldukları ısrarcı tutum ve davranışları karşısında şüpheci davranın. Sürekli aynı aracı kurum yetkilisiyle temas kurmaktan kaçının. Arada bir başka bir kurum yetkilisiyle işlemlerinizi gerçekleştirin.
9. Aracı kurum yetkilileri ücretli çalışanlardır. Bu nedenle, yaşam tarzlarının yaptıkları görevle uyuşmadığını fark ettiğiniz kurum yetkililerine karşı temkinli olun.
10. Arada bir kurum ziyareti gerçekleştirin ve size hizmet veren personel ile yüz yüze görüşün.

Paranız olduğu müddetçe sizi dolandırmaya çalışanlar olacaktır, bu hayatın gerçeği. Koyun güden, kurdu görür. Ancak, ne kadar bilinçli olursanız, sizin için kurulmuş tuzaklara yakalanma ihtimaliniz de o kadar azalır. Mutlu bir yaz geçirmeniz dileğiyle, bayramınız şimdiden kutlu olsun.

Saygılarımla,

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.