Adnan Salih [email protected]

BİST100 pahalı mı?

Piyasada çoğu zaman piyasa çok gitti, çok düştü buradan alalım satalım şeklinde yorum yaparız. Televizyonlar sayısız röportaja imza atarlar. Yükseliş ve düşüşlerin sebepleri biteviye açıklanır. Sanki herşeyin sebebini bilirsek o olayı daha iyi anlar hale geliriz ya da vicdanımız iyice rahatlar.
Belgin Maviş’in aşağıdaki analizi aslında düşüncelerimi açıklıyor. Endeks bir takım sebepler yüzünden yükseliyor. Bu sebepler bazen FED, bazen petrol, bazen olumlu veri akışı vs olabiliyor. Ben kendim adına bunların çok geçerli olmadığını düşünüyorum. Fiyatlar gittikten sonra her türlü etiketi koyabiliriz.



Hisse senedi fiyatları ekonomik geri plana dayalı göstergelerdir. Yazılarımızda çok çeşitli analizlerle kazancını artıran şirketlerin daima çok daha iyi performans gösterdiklerini ele almıştık.
Bugün BİST100 F/K değerlerini kullanarak piyasanın pahalılığını inceleyeceğiz.
Piyasa F/K değeri nasıl hesaplanıyor? İlgili endeksteki şirketlerin tüm piyasa değerleri ve karları toplanıyor. Sonra toplam piyasa değeri toplam kar rakamına bölünüyor. Bu şekilde piyasa, endeks F/K hesaplanıyor.
F/K rakamını aşağıya çekebilecek unsurlar:
•    Şirketlerin karlarının artması
•    Borsada fiyatların düşmesi
•    Yukarıdaki maddelerin değişik dönemlerde birleşimi
F/K değerini yukarıya çekebilecek unsurlar:
•    Borsada fiyatların artması
•    Karlılık azalması
Biz BİST100 F/K değerlerini aylık bazda aşağıdaki gibi elde ettik:
 

BİST100 F/K 2008 yılında 6’lı seviyelere gerilemiş, 2013 Mayıs ayında ise 15li rakamlara tırmanmış. Son 5 yılda ise 8,5 ve 11,5 arasında hareket ediyor.
Biz bilanço verilerinin “ötelenmesi” gerekliliğini daha önce çeşitli defalarca konuşmuştuk.
F/K değerlerini kullanarak, BİST100 fiyatları ile “K” rakamını hesaplayabiliriz. Hesapladığımız “K” rakamını da 3 ay öteleyip o günün fiyatları ile yeniden bir F/K hesaplayabiliriz.
Bu hesapladığımız F/K değerine gerçekçi ya da düzeltilmiş F/K diyebiliriz. Bilanço verileri zamanında biz o rakamları bilmiyoruz, geçmişe de yolculuk yapamadığımıza göre daha geç gelmiş gibi düşünmeliyiz.
Düzeltilmiş F/K grafiğini BİST100 ile birlikte inceleyelim (BIST100 log fiyat):
 


Düzeltilmiş F/K kullandığımızda F/K değerlerinin son yıllarda 10-15 aralığında oynadığını gözlemliyoruz. Son değer 12,3: Ne çok pahalı ne de çok ucuz.
Bir sonraki grafikte düzeltilmiş F/K değerinden elde ettiğimiz “K” performansı ile BİST100 performansını ortaya koyduk.
İlişki gayet açık: Şirketler karlarını arttırdıkça borsada fiyatlar yükseliyor, şirketlerin karlılığı azaldıkça borsada fiyatlar geriliyor/yataya giriyor.
 


Yazının girişinde verdiğim örnekten değişik bir noktaya vardık: Borsa ancak ve ancak şirketler karlılıklarını artırdığında iyi performans gösterebilir. Yukarıdaki grafikte de rahatlıkla görüleceği üzere şirketler karlılıklarını düzenli olarak artırmışlar. Karlarda gerilemeler 2008 ve 2013 yıllarında olmuş. 2014-15 ise güç kazanma dönemi gibi duruyor.
Son 1-2 yıl son derece büyük olumsuzluklar içeriyor:
•    Çifte seçim
•    Suriye krizinin ve dolayısı ile mülteci krizinin ağırlaşması
•    PKK terörünün artması
•    Rusya gerginliği
•    Irak’ta işlerin iyi gitmemesi
•    İran’ın daha yeni yeni ambargodan çıkması
•    Yunanistan’ın batık hali
•    Avrupa’da ekonominin yavaş seyri vs
Daha da fazlası sayılabilir. Tüm bunlar oluyor ve şirket karları tüm zamanların zirvesinde. Önümüzdeki dönemde yukarıda saydığımız olumsuzluklarda çözülmeler görürsek bunun şirket karlarına yansıyacağını, şirket karlarına yansıyan güçlenmenin de borsa fiyatlarına yansıyacağını söyleyebilmek için çok bilgi sahibi olmaya gerek yok.
BİST100 uzun dönemli trendlerine de bakalım:
 


Kırmızı ile gösterdiğimiz destek, sadece 2008 yılında kırıldı, 2011,13 ve 2015 yıllarındaki düşüşleri karşıladı. Mavi ile gösterilen direnç ise 2013 yılında kısa bir dönem geçildi, doğal bir bariyer gibi çalışıyor. Destek trendinin kırılması Türkiye’de bambaşka ve tahmin edemeyeceğimiz felaketlerin yaşanacağını haber verir. Destek kırılırsa o zaman son 20 yıldır bildiğimiz trend yerini çok daha kötü ve sarsıcı bir düzeltmeye bırakacaktır.
Aynı grafiği log skalada inceleyelim:
 


Log skalada destek 2008 yılını da kapsıyor. Bu desteğe son derece yakınız ve karar anındayız: Tamam mı devam mı? Önümüzdeki aylar BİST’te çok büyük hareketlere sahne olabilir.
BİST100 sonuç olarak bu seviyelerde pahalı ya da ucuz değil. Ekonomiye dair sorunlar çözüldüğünde çok daha yukarı gitme potansiyeli mevcut.
İzlememiz gereken tek rakam: Şirket karları.
Meşhur repliktir, dedektif filmlerinde çok kullanılır: Follow the money, parayı izle! Biz de bütün sebepleri bir kenara bırakıp borsa özelinde sadece parayı yani karların artıp artmadığını gözlemlemeliyiz. Ekonomi iyiyse borsa iyi gerisi hikaye.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.