Yatırımcının Analiz Seti [email protected]

Beş adımda bilanço analizi

Bilanço analizi nedir? Nelere bakılmalı? Kur hareketlerine hangi şirketler daha duyarlı? Nakit yaratma yeteneği yüksek şirketler hangileridir?

Bilanço bir şirketin “finansal durumunu gösteren” tablodur. Bir başka ifade ile bilanço tablosu şirketin belirli bir tarihte çekilmiş fotoğrafı olarak da düşünülebilir. Bu fotoğraf yardımıyla bir işletmenin belirli bir andaki varlıklarını ve borçlarını görebilirsiniz.

Teknolojinin hayatımıza henüz yeterince girmediği dönemlerde bilançoların yayınlandığı gün, yüzlerce kâğıt arasından şirketlerin finansal durumuna ilişkin bilgilere ulaşmak büyük bir problemdi. Bu bilgileri analiz etmek ise bir başka sorundu. O dönemlerde analistler elde hesap makinesi bir rakamı bir başka rakama bölüp çarpma işi ile uğraşırken çok defa sabahlamak zorunda kalıyorlardı.

Teknolojinin finansal piyasalarda etkinliğini göstermesi ile artık analiz yapmak çok rahat. Pratik analiz paketleriyle tek tuşla şirketlerin mali durumlarına ilişkin raporlara ulaşılabilmekte.

Bilginin herkese ulaşması katma değeri yüksek analizlerin yapılmasını da zorunlu kılmaya başladı. Üstelik bunun için sabahlamaya gerek olmadığı gibi verileri elde etmek ve anlamını öğrenmek için uzman ya da analist olmak da gerekmiyor.  

Bilanço analizinin püf noktalarını öğrenerek herhangi bir analistin bilgisine başvuramadığınız durumlarda kendiniz ön değerlendirme yapabilir, şirketin gelişim seyrine ilişkin bilgi sahibi olabilirsiniz.

YATIRIMCI NASIL FAYDALANACAK?
Yatırımcı, finansal bir tabloyu nasıl okuyabileceğine ilişkin basit ve kullanışlı verileri aynı anda görerek şirketin genel mali fotoğrafını görebilir. Bilanço yayınlandığında yatırımcı hangi kalemlere bakması gerektiğini, bu kalemlerin anlamlarını ve içeriklerini bildiğinde şirketin gelişim seyrini de anlayabilecektir.

NELERE BAKILMALI?

1-Karşılaştırmalı bilanço analizi:
Şirketin öncelikle karşılaştırmalı bilançolarını incelenmeli.
Finnet 2000 (www.finnet2000.com) borsa bilgi portalında şirketlerin 3,6,9,12 ve son beş dönem karşılaştırmalı bilançolarını incelemek mümkün.
Bir şirketin karşılaştırmalı bilançolarına bakmak, uygulanması kolay ve pratik bir tekniktir.
Karşılaştırılacak finansal tabloların bilgileri yan yana getirilerek, her kalemdeki artış veya azalışın gelişim seyri incelenir. Bu analiz en az iki farklı tarihte düzenlenmiş tablolardaki kalemlerin zaman içinde değişip değişmediğini inceler. 

Şirketin en önemli bilanço ve gelir tablosu kalemleri Dönen varlıklar, Duran varlıklar, Toplam aktifler, Kısa Vadeli yükümlülükler, Uzun Vadeli yükümlülükler, Öz sermaye, Satış gelirleri, Ana ortaklık karı ve zararıdır. Bu kalemlerin sadece son açıklanan bilanço dönemine göre ortaya çıkan değerleri değil, gelişim seyri de önemlidir. Şirketin önceki bilanço dönemlerine göre karında önemli bir artış varsa bunun satış gelirleri ve esas faaliyet gelirlerinden mi yoksa esas faaliyet dışı gelirlerden mi kaynaklandığı incelenir. Şirketin gelişim seyrini Yatay ve Dikey analizler gibi yardımcı analiz araçları ile daha kolay ve pratik bir şekilde inceleyebilirsiniz.

2-Yatay Analiz:
Yatay analiz bir işletmenin bilanço ve gelir tablosunda iki dönem arasındaki değişimi göstermeye yarayan dinamik bir analiz çeşididir. Bu analiz istenilen bilanço detayında, TL, USD ve Euro bazında yapılarak gelişim seyri daha net gözlenebilir.

Yatay analizde, şirketin dönemsel, yıllık ya da istenilen bilanço dönemlerinde kalemler arasındaki değişimleri görülür. Şirketin karındaki artış oranı ve satışlarındaki artış oranına bakılır. Şirketin karında yüksek bir artış var fakat satışlar aynı oranda artmamışsa bunun nedenleri araştırılır. Böylece şirketin karlılığındaki artışın istikrarlı olarak devam edip etmeyeceği araştırılır. Şirket esas faaliyetlerinden, azalan maliyetlerinden dolayı karını artırmamış, diğer faaliyetlerinden dolayı artırmışsa bu geçici bir durum olabilir ki söz konusu durum pek de istenen bir şey olmayacaktır.

3-Dikey Analiz:
Dikey analiz bir işletmenin bilanço ya da gelir tablosundaki kalemlerin kendi grupları ve genel toplam içerisinde ne kadarlık bir yüzdeye sahip olunduğunun tespiti ile yorumlanmasına denir.

4-Trend Analizi:
Trend analizi, mali tablolarda yer alan kalemlerin zaman içerisinde gösterdikleri eğilimlerin incelenmesi ile yapılır. Trend analizi yapılırken, baz yılı izleyen dönemlerdeki mali tablo kalemlerinin baz yıla göre göstermiş oldukları eğilimler incelenir. Bu analizi istediğiniz bilanço detayında, TL, USD ve Euro bazında yapabilmek önemlidir.

5- Rasyo Analizi: 
Aynı yıl bilanço kalemlerinin birbirine bölünmesi ve önceki yıl ya da dönemlerle karşılaştırılmasına Rasyo Analizi  denir. Örneğin cari oran, borç / öz sermaye oranı, kısa vadeli borç/uzun vadeli borç (toplam borç), finansal borç toplam borç oranı gibi.
Şirketlerde büyüme oranları. Değerleme oranları ile şirketlerin hisselerinin ucuz mu pahalı mı olduğu incelenebilir. FK (Fiyat Kazanç), Piyasa Değeri / Defter Değeri, Piyasa Değeri / Aktifler, Hisse Başına Kar oranları hisse senedinin fiyatının temel verilere göre ucuz/pahalı olduğu yönünde sinyal verir. F/K ve Piyasa Defter Değeri ne kadar düşükse hisse senedinin fiyatı o kadar ucuzdur. Bu oranları sektör ortalamaları ile birlikte değerlendirmek gerekir. Oranlar sektör ortalamasının altında ise sektöre göre ucuz olduğu şeklinde değerlendirilebilir. Tabi ucuz diye hemen almak yerine neden ucuz kaldığına bir göz atmakta yarar var. Örneğin şirket gelir yaratamadığı için ya da zararda olduğu için ucuz kalmış olabilir. Şirketin stokları ve alacakları çevirme hızı, nakit çevirme süresi ise faaliyet etkinliği ölçülür. Stok devir hızı ile stoklarındaki ürünleri kaç kez satıp yerine yenisini koyduğunu öğrenmek önemlidir. Alacak Devir Hızı, net satışların firma alacaklarına oranıdır. Alacak devir hızı bir işletmenin faaliyetleri sonucunda oluşan alacakların tahsil edilme hızını gösterir. Borç yapısı ve yabancı kaynak kullanımı ise varlıkların ne kadarının borçlar ile finanse edildiğini gösterir. Yüksek borç, işletmenin ödeme riskini arttıracağı için kreditörler bu oranın düşük olmasını tercih ederler. Karlılık oranları ise işletmenin kârlılığının (rantabilitesinin) yeterli olup olmadığını gösterir. Kar Marjları için; Brüt, faaliyet, ve net kar rakamlarına bakılır. Ne kadar yüksekse o kadar iyidir. Ayrıca, nakit çıkış gerektirmeyen kalemlere faaliyet karı ilave ederek Vergi, Finansman gideri, Amortisman öncesi Kar (VAFÖK) marjına da bakarak gerçekte şirket operasyonlarından ne kadar kar elde edildiği görülür.

DOKUZ AYLIK BİLANÇOLARDA RASYOLARDA ÖNE ÇIKAN 15 ŞİRKET

1-NET KAR MARJI EN YÜKSEK 15 SANAYİ VE HİZMET ŞİRKETİ

2-FİYAT/KAZANÇ ORANI EN DÜŞÜK 15 SANAYİ VE HİZMET ŞİRKETİ

3- DEFTER DEĞERİ EN DÜŞÜK BIST 100 ENDEKSİNE DÂHİL 15 SANAYİ VE HİZMET ŞİRKETİ

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.