Yavaşlayan Asya ekonomileri, dünyayı nasıl etkiler?

ABD ve Avrupa ekonomileri, korona virüsü pandemisinin yol açtığı ekonomik gerileme süreci sonrasında toparlanmaya devam etse de iş çevreleri ve ekonomistler, pandemi tamamen sona erene kadar hiçbir ülkenin refah düzeyini yükseltemeyeceğinden endişe ediyor.

Dünya Sağlık Örgütü gibi kurumlar, gelişmekte olan ülkelerin korona virüsü aşılarına erişim sağlayamadığı konusunda aylardır uyarılarda bulunuyor. Yeni dalga enfeksiyonların küresel ekonomi üzerinde olumsuz etkilere yol açacağı kaygısının artması üzerine ABD'de çok sayıda şirket, Biden yönetimine, küresel tedarik zincirinde kilit rol oynayan gelişmekte olan ülkelere aşı eriştirilmesine öncelik vermesi çağrısında bulunuyor.

Amerikan Giyim ve Ayakkabı Birliği Başkanı Steve Lamar, kısa süre önce Beyaz Saray'a gönderdiği mektupta, "ABD'deki fazla aşıların Vietnam ve diğer kilit ortaklarımıza dağıtılmasının hızlandırılması için size yazıyorum" ifadelerine yer verdi.

Lamar, mektupta, "Aşı dağıtımı, insani kriz sonrasında toparlanmayı hızlandırmak ve uzun vadede sağlık ve istikrarı oluşturmak için bu ülkelerde özellikle ekonomik başarıda kilit rol oynayan kritik nüfuslara odaklanmalı. Aşıların hedefli dağıtımı hızlandırılmadığı takdirde COVID, bu ülkelerin geçim kaynakları olan sektörleri tahrip edecek" şeklinde devam etti.

ABD ekonomisi hala güçlü

ABD Ticaret Bakanlığı, Perşembe günü, ABD'nin Haziran ayında ticaret açığının tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkarak 75 milyar 700 milyon dolara yükseldiğini açıkladı. Bu rakam, ABD'de talebin güçlü olduğuna işaret ediyor. Ancak ABD içindeki tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklar, Çin ve Güneydoğu Asya ülkelerinde korona vakalarındaki artış ve Güney Çin Denizi'nde aşırı hava olaylarının meydana gelmesi, ticaretteki toparlanmayı tehdit ediyor.

ABD'de yük treni istasyonları ve limanlar, tüketicilere zamanında ulaştırılamayan mallarla yüklü konteynerlarla dolarken Güneydoğu Asya'da fabrikalar, Delta varyantının bölgede vaka sayılarında hızla artışa yol açması nedeniyle faaliyetlerine ara veriyor. Çin'in güneyindeki bazı limanlarsa normalden daha yoğun tayfun sezonu nedeniyle kapanmak zorunda kaldı.

Yeni vaka dalgası Asya'yı vurdu

ABD ve Avrupa ekonomilerinin toparlanmasında rol oynayan etkenlerden biri, son altı ayda kitlesel aşılamaya hız verilmesi ve aşılamanın yaygınlaştırılmasıydı. ABD'de Delta varyantı hızla yayılmasına rağmen aşılama oranlarının yüksek olduğu bölgelerdeki hastaneler, korona enfeksiyonu hastalarının akınıyla ya da iş yerlerinin kapatılması zorunluluğuyla karşı karşıya kalmıyor.

Ancak kitlesel aşılama seviyesinin çok daha düşük olduğu Uzakdoğu'da durum çok daha farklı. Örneğin Tayland'da tam aşılıların genel nüfusa oranı sadece yüzde 5,7. Tayvan'daysa bu oran yüzde 1,8 ile çok daha düşük seyrediyor. Vietnam da nüfusunun sadece yüzde 0,8'ini tam olarak aşılayabildi.

Bu durum; Malezya, Endonezya, Vietnam ve diğer Uzakdoğu ülkelerinin artan vakalara yanıt olarak fabrikaları kapatması, daha sıkı kapanma ve sosyal mesafe kuralları uygulamasıyla sonuçlanıyor.

Domino etkisi hissediliyor

Uzakdoğu ülkelerinin ekonomilerinin birbirine bağımlı olması, bir ülkede alınan kapanma önlemlerinin diğerlerinde domino etkisi yaratmasına yol açıyor. Örneğin otomotiv devi Toyota, bölgedeki diğer ülkelerden parça temin edemediği için Tayland'daki fabrikalarında faaliyetlerine süresiz olarak ara vermek zorunda kaldı.

Uzakdoğu'nın ekonomik süpergücü Çin'in bile yılın birinci yarısında verimlilikte güçlü artış kaydetmesine rağmen tökezlemeye başladığı gözleniyor. Çin'den bu hafta gelen kilit bir gösterge, ülkede imalatta kaydedilen büyümenin adeta emekleme hızıyla ilerlediğine işaret ediyor. Bölgeden gelen benzer haberler, enfeksiyon vakalarındaki artışın imalatı daha da yavaşlatacağı yönünde.

Afrika'daki vahim durum tabloyu daha da kötüleştiriyor

İş dünyası Asya kıtasına odaklanırken Londra ve Mauritius'da büroları bulunan danışmanlık firması International Economics Consulting'in CEO'su Paul Baker, "tüm dünyanın tedarik için Asya'ya bağımlı olduğu bir dönemde Asya'daki aksaklıkların dünyanın geri kalanını nasıl etkileyeceği" sorusunun ucu açık bir soru olduğunu kaydetti.

Ancak Baker, Afrika gibi başka bölgelerde de vaka artışları olduğu gerçeği göz önünde bulundurulduğunda olası aksamaların kaynağı olarak sadece Asya'ya yüklenmenin hata olacağı görüşünde.

Baker, "Afrika'nın şu anda içinde bulunduğu zor durumun Uzakdoğu piyasalarına da yansıyacağını söyleyebiliriz çünkü Afrika, Asya'nın hammadde tedarikçilerinden biri. Asya'daki zorluklar da ABD ve Avrupa Birliği'ndeki birçok sektörü etkileyecek" dedi.

ABD ve Avrupa Birliği'ndeki ekonomik toparlanma süreçleri

Paul Baker ayrıca toparlanma sürecinin erken aşamalarında olmaları ve bunun "yapay" bir niteliğe sahip olması nedeniyle ABD ve Avrupa Birliği ekonomilerinin gerçek durumunu teşhis etmek için henüz erken olabileceğine işaret etti.

Uzman, hem ABD hem Avrupa Birliği ekonomilerinin "dev borçlanmadan" ve korona enfeksiyonlarındaki azalmadan güç aldığını söyledi. Şimdiyse mali teşvik paketlerinin süreleri doluyor ve korona enfeksiyonu vakaları yeniden yükselişe geçiyor.

Baker'a göre bu ekonomiler ayrıca "COVID'den etkilenmeyen" dev dijital sektörlerden de büyük fayda sağlıyor.

Pandemiden büyük ölçüde etkilenen sektörlerse yılın alışveriş açısından en yoğun aylarına girmeye hazırlanıyor. Ancak bu sektörler, ciddi zorluklarla karşı karşıya kalabilir.

Raflar boşalacak mı?

ABD'de tüketici harcamalarının büyük kısmı, yılın son dört ayında, okulların açılması ve sonrasında art arda gelen Cadılar Bayramı, Şükran Günü ve Noel dönemlerinde yapılıyor.

Ancak bu yıl ABD'li tüketiciler, alışverişe çıktıklarında boş raflarla karşılaşabilir.
Bunun bir nedeni, ABD'nin karşı karşıya olduğu dev lojistik sorunu. Yük treni istasyonlarının ABD'nin iç kesimlerindeki eyaletlerde konteynırlarla dolması üzerine demiryolu hatları, konteyner taşımacılığını durdurmak zorunda kaldı. Limanlar da ulaşımdaki aksaklıklar nedeniyle taşınamayan konteynırlarla dolunca yük gemilerini geri çevirmeye başladı.

Yanıt arayan sorular

ABD'deki perakendecilerin orta vadede ABD'li tüketicilere satacak malları olup-olamayacağını sorgulamasına yol açan bu durum ayrıca deniz taşımacılığında kullanılan konteynırların ABD'den Asya kıtasına rutin akışını da engelliyor.

Bunun sonucu olarak Asya'daki yük gemilerinin normalde Aralık ayında ABD'deki Noel ağaçlarının altına yerleştirilecek hediyelik eşyalarla dolu konteynırları taşıdığı bir dönemde konteyner sıkıntısı yaşanıyor.

Rice Üniversitesi'nden ticaret ve uluslararası ekonomi uzmanı David Gantz, "Benim yanıtlayamadığım, çok az kişinin yanıtlayabileceği soru şu: Bu mesele bir ya da iki ay içinde mi yoksa yıl sonuna kadar mı çözülecek? Yoksa 2022 yılına da sarkacak mı? Ticaretteki bu sorunun üç-dört ay içinde çözüleceğini düşünmeniz için gerçek bir iyimser olmanız gerekir" şeklinde konuştu.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.