Yatırımda pahalı hatalardan nasıl kaçınılır?

BORSAGUNDEM.NET - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Yatırım yapmak, yalnızca hisse senedi seçmek ve getiri sağladığını görmek değil, paranızı aşındırabilecek olası tehlikelerden oluşan bir mayın tarlasında bilinçli şekilde yürüyebilmektir.

Borsagundem.net’in derlediği bilgilere göre, yatırımcıların önlenebilir ve birbirinin tekrarı hataları bilmesi, bir tedbir meselesi olmanın yanı sıra paranızı korumak ve uzun vadede varlığınızı garanti altına almak için de çok önemlidir.

Altta yatan tehlikeler

Barchart’tan Jim Osman’ın makalesi, hızlı kazanç elde etmenin cazibeli olduğu kadar tehlikeli sonuçları da olabilecek bir serüven olduğuna ve bu tehlikelerden kaçınmanın bir ölçüye kadar mümkün olabileceğine işaret ediyor.

Osman, ‘sıcak ipuçları’nın çekiciliğinden aceleci eylemlere yol açabilecek piyasa hareketlerine kadar, yatırımın yolunun tehlikelerle dolu olduğunu vurguluyor. Çoğu yatırımcı zaman zaman temel araştırma, durum tespiti ve dikkatlice düşünülmüş bir yatırım planının gerekliliğini göz ardı ediyor çünkü potansiyel getiriler konusunda çok heyecanlı olabiliyor. Altta yatan tehlikelerin tam olarak farkında olmadan büyük kazanç peşinde koşan kişiler için bu yaklaşım tarzı, büyük mali kayıplarla sonuçlanabiliyor.

Osman, finansal piyasaların karmaşıklığının ve belirsizliğinin, şu an işe yarayan şeyin yarın işe yaramayabileceği anlamına geldiğine de işaret ediyor. Değişen piyasa koşulları yatırım tekniklerinin de değişmesini gerektiriyor. Bilgili bir yatırımcının, kişisel deneyimlerinin yanı sıra piyasa geçmişini de özümseyen bir yaklaşıma sahip olması gerekiyor. Osman, en önemlilerinin ise, duygularla yapılan yatırım, sürü zihniyeti, portföy çeşitlendirme eksikliği ve kısa vadeli düşünme gibi yaygın yatırım hataları olduğunun altını çiziyor. Osman, bu alanlarda yeterli donanıma sahip olmanın, akıllıca kararlar vermeyi sağlayacak araçları da beraberinde getireceğini söylüyor. Osman, dikkat edildiği ve yeterli düzeyde öğrenildiği takdirde yatırımcıları tehlikelerden uzak tutacak belli başlı alanları birkaç başlıkta inceliyor.

Çeşitlendirme eksikliği

Riski azaltmaya ve oynaklığa (volatilite) karşı korunmaya yardımcı olduğundan, borsa yatırımının karmaşık dansında çeşitlendirme oldukça önemlidir. Güçlü bir yatırım portföyü oluşturmak isteyen herkes için çeşitliliğin sadece bir yöntem değil aynı zamanda gerekli bir yaklaşım olduğunu bilmek gerekir. Temel ama önemli çeşitlendirme dersi, “Tüm yumurtalarınızı aynı sepete koymayın” der. Bu, varlıklarınızı birinin istikrarı veya kazancı diğerinin düşük performansını dengeleyecek şekilde dağıtmayı içerir.

Çeşitlendirme yapmamak oldukça açık riskler taşır. Sermayenizi tek bir hisse senedine veya sektöre yoğunlaştırmak büyük bir risktir. Örneğin, 2008 finans krizinden önce önemli miktarda finansal hisse senedi veya ‘dot-com balonu’ sırasında teknoloji hisseleri satın alan yatırımcılar, bu sektörler çöktüğünde korkunç kayıplara uğradı. Bu pratik örnekler, bir sektöre özgü şokların nasıl büyük finansal hasarlara yol açabileceğini göstermektedir. İyi bir çeşitlendirme elde etmek için uygulanabilecek bazı teknikler şöyle sıralanabilir:

Coğrafi çeşitlilik yoluyla bölgesel gerileme riskinin azaltılmasına yardımcı olmak için her yerdeki piyasalara yatırım yapın.

Çeşitli varlık sınıfları, yatırımların hisse senetleri, tahviller, gayrimenkuller ve diğer varlıklar arasında dağıtılmasını içerir. Her sınıf aynı ekonomik olaya farklı tepkiler verir; dolayısıyla portföyünüz bu sayede korunabilir.

Teknoloji, tüketici ürünleri, enerji ve sağlık hizmetleri dahil olmak üzere çeşitli sektörlere yatırım yapmak makuldur. Bu, sektöre özel düşüşlere karşı koruma sağlar.

Bu çeşitlendirme tekniklerini kullanmak, yatırım getirilerinizi yalnızca korumanıza değil, aynı zamanda piyasanın diğer kısımlarındaki avantajlardan yararlanarak iyileştirmenize de yardımcı olur. Çeşitlendirme, riski tamamen ortadan kaldırmak değil, zaman içinde daha istikrarlı ve öngörülebilir sonuçlara ulaşmak için riski yönetmekle ilgili bir olgudur.

Duygularla karar verme

Yatırımda duygular, herhangi bir finansal ölçüm veya piyasa rehberi kadar önemli olabilir. En güçlü duygusal motivasyon faktörlerinden ikisi olan korku ve açgözlülük, yatırımcıları yanıltabilir ve onları uzun vadeli finansal hedeflerine aykırı kararlar vermeye yönlendirebilir. Piyasanın gerileme döneminde korku, panik satışını tetikleyebilir, kayıpları kilitleyebilir ve yatırımcıların herhangi bir toparlanmayı kaçırmasına neden olabilir. Tersine, açgözlülük, piyasanın yüksek seviyelerinde çok fazla risk alınmasına neden olabilir ve bu da piyasanın doğası değiştiğinde önemli düşüşlere zemin hazırlar.

Bu eylemlerin temel insan eğilimlerine sabitlenmiş psikolojik kökleri bulunur. Borsa gibi riskli bir alanda, acil tehlikelere karşı içgüdüsel hassasiyetimiz, refleksif tepkileri tetikleyebilir. Bu genellikle, daha büyük yatırım stratejisi göz önüne alındığında, kararların yeterince düşünülmeden hızlı bir şekilde alındığı dürtüsel alım satıma yol açar. Bu tür eylemler finansal sonuçları ciddi şekilde etkileyebilir, dolayısıyla düzensiz portföy performansına ve olası sermaye tükenmesine neden olabilir. Yatırımda disiplini korumanıza ve duyguları dengelemenize yardımcı olacak bazı ipuçları şöyle sıralanabilir:

Karar vermenize ve duygusal yatırım olasılığını azaltmanıza yardımcı olması için, iyi tanımlanmış risk limitleri ve hedefleri içeren net bir yatırım planı geliştirin.

Zarar durdur emirlerinin ayarlanması, varlıkları belirli bir fiyattan otomatik olarak satarak kayıpları kontrol etmeye ve kazançları kilitlemeye yardımcı olur.

Planınızın yolunda gitmesini sağlamak, hem orijinal varlık tahsisinize göre yeniden dengelenmenizi hem de piyasa değişikliklerine uyum sağlamak için portföyünüzü sık sık izlemenizi sağlar.

Duygusal durumunuzun ve bunun finansal tercihlerinizi nasıl etkilediğinin farkında olmak, kararlarınızı geçici duygulara dayandırmaktan kaçınmanızı sağlayabilir.

Kişisel farkındalığın ve disiplinli yatırımın teşvik edilmesi, duyguların etkisini azaltmanıza ve daha rasyonel ve ölçülü finansal kararlar vermenize olanak sağlar.

Yetersiz araştırma

Dikkatli araştırma sadece bir fayda değil aynı zamanda bir ihtiyaçtır. Piyasaların karmaşık karakteri, yatırımcıların paralarını nereye yatırdıklarının derinlemesine farkında olmalarını gerektirmektedir. Özellikle yatırımcıların piyasa koşulları veya temel şirket analizi gibi önemli faktörleri göz ardı etmesi durumunda, yetersiz araştırma büyük finansal kayıplara neden olabilir. Örneğin bir şirketin mali durumunu, pazardaki konumunu veya ekonomik iklimi göz ardı etmek, yatırımların piyasadaki dalgalanmalardan veya durgunluk dönemlerinden sağ çıkamayacak şekilde hazırlıksız kalmasına neden olabilir. Verimli yatırım araştırması yapmak için bazı araç ve yaklaşımlar yarar sağlayabilir:

Bir şirketin mali hesaplarının, pazar payının, rekabet avantajının, yönetim kalitesinin ve gelişme potansiyelinin derinlemesine incelenmesi temel analizin bir parçasıdır. Yıllık raporlar, mali istatistikler ve kazanç duyurularını içeren araçlar çok önemlidir.

Teknik analiz, grafikler ve önceki piyasa hareketleri aracılığıyla gelecekteki hareketleri tahmin etmede oldukça yardımcı olabilir.

GSYİH büyüme oranları, işsizlik oranları ve enflasyon gibi güncel ekonomik verileri takip etmek ve bu faktörlerin çeşitli sektörleri ve piyasaları nasıl etkilediğini bilmek, makroekonomik analiz yapılmasına yardımcı olur.

Genellikle marka sadakati, patentler veya şirketin karlılığını etkileyebilecek düzenleyici faydalar gibi ölçülemeyen unsurları içeren niteliksel analiz, doğru bir patikada ilerlenmesini kolaylaştırır.

Yatırımcıların çalışmalarının kesinliğini artırmak için çeşitli kaynaklardan da yararlanması gerekir. Bunlara güvenilir finansal haber kaynakları, finansal yayınlar, iş veritabanları, web yayınları ve basın bültenleri gibi doğrudan şirket odaklı kaynaklar da dahildir. Yatırımcılar, bu araçları birleştirerek ve kaynaklarını genişleterek, yatırım seçeneklerinin daha eksiksiz bir resmini oluşturabilir. Böylece daha bilinçli kararlar alabilir ve ideal olarak daha başarılı yatırım sonuçlarına ulaşabilir.

Kısa vadeli odaklanma ve uzun vadeli planlama

Yatırım alanında, uzun vadeli planlama ile kısa vadeli spekülasyon arasındaki gerilimin çeşitli etkileri vardır. Kısa vadeli spekülatif yatırımlar, daha yüksek risk taşısa ve piyasanın sürekli izlenmesini gerektirse bile zaman zaman piyasa oynaklığından hızlı kazanç elde etmeye odaklanır. Çoğu zaman bu yaklaşım büyük avantajlara sahip olsa bile piyasa istikrarsızlığı ve duygusal ticaret kararları nedeniyle önemli kayıplarla sonuçlanır.

Öte yandan, uzun vadeli yatırım stratejilerinin volatilitenin azalması ve bileşik büyüme gibi faydaları da vardır. Varlıkları uzun vadeli elde tutma, yatırımcıların piyasa döngülerindeki iniş ve çıkışları atlatmasına yardımcı olur; dolayısıyla piyasaların zaman içinde değer artışı eğiliminden faydalanır. Bu yaklaşım aynı zamanda bileşik getirinin gücünün büyüsünü gerçekleştirmesine de olanak tanır; yani yatırım kazançları zaman içinde kendi kazançlarını ürettir. Örneğin, hisse senedi temettülerinin yeniden yatırılması, portföy büyümesini önemli ölçüde artırabilir; bu, kısa vadeli stratejilerin bazen gözden kaçırdığı bir faydadır.

İyi bir uzun vadeli yatırım planı tasarlamadan önce yatırımcıların öncelikle finansal hedeflerini ve risk toleranslarını belirlemeleri gerekir. Bu öncül, kişinin uygun varlık tahsisini, yani finansal hedeflerine ve zaman ufkuna uygun hisse senedi, tahvil ve diğer yatırımların bir karışımını seçmesine olanak tanır. Uzun vadeli bir yatırım stratejisinin uygulanmasına yardımcı olacak kurallar şu şekilde sıralanabilir:

Geçici dalgalanmaların sizi etkilemesine izin vermeden sektör trendlerini ve finansal haberleri takip edin.

Çeşitlilik, riski azaltarak ve hatta getirileri zamana yayarak kişinin uzun vadeli bir bakış açısına sahip olmasını sağlar.

Yatırım hesaplarına düzenli ve tutarlı eklemeler yapmak, uzun vadeli hedeflerin altını çizmeye yardımcı olur ve piyasanın zamanlama ihtiyacını azaltır.

Sürü psikolojisi

Yatırım yaparken sürü zihniyeti, insanların kendi analizlerine veya içgüdülerine bağlı kalmak yerine, başkalarının yaptıklarını gözlemledikleri şeyleri takip etmeleri olgusudur. Bu davranış, hisse senedi fiyatları üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir; bunları temel bir analizin destekleyemeyeceği kadar şişirebilir veya azaltabilir. Örneğin, sürü zihniyeti, 1990'ların sonundaki ‘dot-com balonu' sırasında teknoloji hisselerinin çok yüksek değerlere ulaşmasına neden oldu; bu da sonunda piyasanın çökmesine ve temeldeki değeri dikkate almadan kalabalığı takip eden bireyler için önemli mali kayıplara yol açtı.

Yatırımcılar, sürü zihniyetinin tuzaklarından kaçınmak istiyorsa, bağımsız, bilgiye dayalı kararlar alma alışkanlığını geliştirmelidir. Kalabalığın çekiciliğine direnmeye yardımcı olacak birkaç yöntem şöyle sırlanabilir:

Yatırım kararlarınızı her zaman yatırım yapacağınız şirketin temel verilerini, piyasa koşullarını ve daha genel ekonomik göstergeleri kapsamlı bir şekilde inceleyerek alın.

Sağlam bir yatırım felsefesi oluşturun. İyi tanımlanmış, iyi düşünülmüş bir yatırım planına sahip olmak, piyasa gürültüsünün etkisiyle dürtüsel hareket etmekten kaçınmanıza yardımcı olur.

Sakin ve uzun vadeye odaklı kalın. Piyasadaki değişikliklere hemen yanıt verme ihtiyacından uzak durun; uzun vadeli yatırım genellikle daha fazla getiri sağlar.

Karşıt görüşlere kulak verin; mevcut piyasa atmosferiyle çelişen fikir ve verileri aktif olarak araştırın. Bu, daha adil bir görüş sunabilir ve kişinin sürü psikolojisinden kaçınmasına yardımcı olabilir.

Gün içi alım satım yatırımcılara pahalıya mal olabilir

Başarılı bir yatırım planının 10 bileşeni

Piyasaların ödüllendirdiği 10 yatırım stratejisi

Başarılı trader’ların tek ortak özelliği

7 adımda 'trader’lığa giden yol

Trader'ları başarısız kılan psikolojik zaaflar

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.