VOB, foreksin yeni adresi olmaya aday

Foreks işlemleri bundan sonra tek bir borsadan geçecek ve bu borsanın da Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası (VOB) olması bekleniyor. Foreks işlemlerinin müşteri bazında izlenerek bir organize borsadan geçmesi ise dünyada ilk uygulama olacak. VOB foreks işlemlerinde dünyanın en büyük bankalarını VOB'da likidite sağlayıcı kurumlar olarak davet ederken hazırlanan genelge Sermaye Piyasası Kurulu'nun son onayını bekliyor. VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, foreks piyasasının işlerlik kazanması ile tüm yatırımcıların piyasadaki en iyi alışı ve satışı görebileceğini ayrıca sadece bu piyasa için bir ‘garanti fonu' oluşturmayı planlandıklarını açıkladı.
Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, foreks işlemlerinin bir borsa çatısı altında toplandığı bir örneğin Avrupa ve Amerikan piyasalarında bulunmadığını Japonya'da bazı çalışmalar olduğunu ama onun da müşteri bazında takibi içermediğini kaydederek "Foreks işlemlerinin bir borsa çatısı altında toplanması bu açıdan dünyada tek örnek olacak" dedi. Teknik ve hukuki alt yapı çalışmalarının büyük ölçüde tamamlandığını hukuki çalışmalar açısından bakıldığında hazırlanan genelgenin SPK'nın son onayını beklediğini ifade eden Dönmez, "SPK onayından sonra yayınlayacağız. Eğer foreks işlemleri tek bir Borsa çatısı altında yapılırsa SPK bu piyasayı çok daha rahat izleyebilecek. Kontrolü daha sıkı tutabilecek. İşlemler tek bir çatı altından yürütüldüğünde hangi müşteri, kiminle ne işlemi yaptı, ne kazandı, manipülasyon var mı çok rahat izlenebilecek. Hatta vergi incelemesi bile daha kolay olacak" değerlendirmesinde bulundu.
Teknik çalışmalar konusunda ise Dönmez "Teknik çalışmalarımız devam ediyor. Yatırımcılarımıza sunacağımız alım - satım ve hesap takip ekranı (ön yüz) hazırlanmış durumda. Ayrıca Foreks işlemlerinde yatırımcıların aşina olduğu farklı önyüzlerin sistemimize entegre olabilmesi için gerekli olan ara yüzün de (API-Application Programming Interface)yazılımı tamamlandı şu an test aşamasında" açıklamasında bulundu. VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, DÜNYA'ya şunları anlattı:
Piyasa nasıl işleyecek
Piyasada likidite sağlayıcı kurumlar olacak. Bunlar dünya foreks piyasasının önemli aktörleri
olacak. Çift taraflı kotasyonlar verecekler. Biz, çift taraflı kotasyonları alacağız ve en iyi alış ile satışı piyasaya ilan edeceğiz. Aracı kurumlar da bu en iyi alış ve satış rakamlarını müşterilerine isterlerse olduğu gibi isterlerse açarak verecek. Mesela 1.8001 alış 1.8002 satıştaysa aracı kurum 1.8000 alış 1.8003 satış verebilecek. Yatırımcı bu kotasyonu görecek ve oradan işlem yapacak.
Piyasa şartlarına göre aracı kuruluşlar alış-satış farkı kazancı sağlayabilecek. Ama aracılar alış ve satış arasındaki makası istedikleri gibi açamayacak. Zaten alış ve satış arasındaki makası kim ve nasıl açtıysa göreceğiz.. Çünkü biz VOB olarak çıplak fiyatı da aracı kurumunun alış ve satış arasındaki makası ne kadar açtığını da görebileceğiz, kontrol ve takip edebileceğiz. Böylece yatırımcının kotasyonların açılması nedeniyle maruz kalacağı riski düşürmeyi ve uğranılan haksızlıkları minimuma indirmeyi planlıyoruz.
Lehman battı; para gitti olmayacak
Mesela siz aracı kurumsunuz büyük bir banka ile çalışıyorsunuz diyelim ki bir problem oldu dünya piyasalarında. Sizin çalıştığınız banka kotasyon vermez ya da yükümlülüklerime uyamıyorum ya da kusura bakma bankamıza ‘el konuldu' dedi. Mesela Lehman olayı gibi bir olay daha oldu. O zaman Türkiye'deki yatırımcının muhatabının olması lazım. Dolayısıyla biz merkezi muhatap bir borsa olarak bize likidite veren kurumlara önceden diyeceğiz ki ‘teminat istiyoruz'. ‘Sana bir şey olursa elimdeki teminatı kullanayım da onunla müşteri yükümlülüklerini kapatayım' diyeceğiz. SPK'nın son düzenlemesi öncesinde yatırımcıların paralarını buradaki aracı kurumlar alıp büyük bir bankadaki bir hesaba koyuyordu. O bankaya bir şey olduğunda bırakın karı, ana paranız da yanıyordu. Şimdi SPK sistemi öyle bir organize hale getirdi ki müşterilerin parası Takasbank'ta müşteri bazında saklanıyor. Bu açıdan bakıldığında Türkiye foreks işlemleri konusunda zaten çok ilerledi. VOB'da işlemlerin başlamasıyla bu işin olabileceği en düzgün hale geleceğini düşünüyorum.
Ayrı garanti fonu olacak
Ayrı bir garanti fonu oluşturmayı planladık. Bizim bir garanti fonumuz var ama yeni bir garanti fonu tesis edip, piyasada bir default olursa sadece o garanti fonuyla yapacağız. FX'den biri batarsa VOB'un vadeli işlem ve opsiyon tarafını düşürmeyecek. Arada kalın bir duvar olacak. Domino taşları sadece bir tarafta dağılacak. Şu anda hangi kurumların likidite sağlayıcı olacağını kestirmek zor, çünkü biz henüz onlara şartlarımız resmi yoldan ve net bir şekilde iletmedik, Likidite sağlayıcı olarak gelmek isteyenlerin SPK'nın onayından çıkmasını beklediğimiz genelgeyi gördükten incelendikten sonra karar vermesi son derece doğal bir süreç
Herkes aynı fiyatı görecek
Müşteri bazında takipli piyasa olarak düşündüğünüzde foreks işlemlerinin bir borsa çatısı altında toparlanması ilk olacak. Çünkü halen bu işi bir borsa bünyesinde deneyen Japonya'da işlemler müşteri bazında değil. Tezgah üstü piyasalarda 1'e 700'e kadar ulaşan kaldıraç oranları var, bu durum merkezi otoriteleri de rahatsız etti aslında. 2008 yılındaki kriz ve ardından oluşan yüksek volatilite ortamı sonrasında kaldıracı özellikle bireysel yatırımcılar için kısıtlayanlar oldu. Örneğin Japonya 25'e düşürdü; ABD'de kaldıraç oranı 1'e 50, İngiltere 1'e 200 sanıyorum. Dolayısıyla hem genel düzenleme anlamında hem de Borsamızın teknik çalışmaları anlamında yolumuz doğru. Şu an itibarıyla FX işlemleri bir şekilde kontrol altına alındı bundan sonrası mümkünse tek bir platform altında toparlamak. Çünkü siz bir aracı kurumla ben başka bir aracı kurumla çalışıyorum. Benim gördüğüm fiyat başka sizinki başka olabiliyor, küçük farklarla da olsa durum bu. Aynı anda farklı aracılar farklı platformlar üzerinden işlem yapan iki aynı yatırımcı, aynı fiyatı görmeme ihtimali hiç de düşük değil. Bunlar tek bir merkezde toplandığında aynı alış-satış fiyatını görecekler, Piyasa daha adil olacak.
Teknik çalışmalar neredeyse tamam
Ön yüzümüz hazır. Arka tarafta eşleşme motoru hazır. Arka tarafta likidite sağlayıcıların kotasyon girecekleri modül testte. Sadece bizim verdiğimiz ön yüzde aracı kurum piyasada sıklıkla kullanılan başka önyüzleri kullanıyorum derse onu da API vasıtasıyla görebileceği bir yapıyı da kurguladık. Diğer taraftan bizde likidite sağlayıcı olacağını düşündüğümüz yerli ve yabancı bankalara da bir duyuru yaptık. Kim likidite sağlayıcı olmak istiyorsa bize Eylül ayı içinde başvursun dedik. SPK mevzuatta önemli bir değişiklik yaparak bize yolu açtı ancak bu şu an itibarıyla bizim açımızdan işin tamamı değil, önemli bir adım ama ilk adım diyelim. Şu an itibarıyla tüm foreks işlemleri çerçevesini çizen toparlayıcı tek bir genelge hazırladık. Yani FX'i tek bir genelge ve diğer genelgelerden bağımsız bir genelge olarak yayınlamayı düşünüyoruz. O genelge de SPK'da ve onların onayını bekliyoruz.
Swaplar da şeffaf olacak
Birde swap point hesaplamaları vardır. Bu piyasaların mantığında mesela siz TL/Dolar'ı 1.80'den aldığınızda şöyle işliyor hesap: Yatırımcı dolar para biriminde uzun pozisyonda, TL'de ise kısa pozisyonda. Dolayısıyla Türk lirası kredi faizi ile dolar mevduat faizi arasındaki fark yatırımcı lehine ise yatırımcıya her gün para geçiliyor, aleyhine ise yatırımcından her gün para kesiliyor. Bunun arasındaki farka swap point deniyor. VOB'da işlemlerin başlamasıyla bu swap pointler de şeffaf olacak artık. Dolayısıyla TL/dolar'da pozisyonu olan yatırımcılar aynı swap point tutarını alacak ya da ödeyecek.
İşlem hacmi beklentimiz
Borsamızda faaliyete geçmesi halinde oluşacak işlem hacmini tahmin etmek çok zor. Halihazırda elimizdeki veriler Türkiye'de toplam foreks hacminin günlük bazda 6-7 miyar doların üzerinde olduğunu söylüyor.
VOB ile birlikte bu toplamın nereye ulaşacağı, mevcut işlemlerin ne kadarının VOB'daki piyasaya kayacağını tahmin etmek kolay değil.Ancak düzenleyici otorite bunu tek borsaya toplamak yönünde bir irade gösterirse bu işlemlerin tamamının borsa bünyesinde olması son derece önemli bir gelir kalemi yaratabilir, dünya piyasalarına da önemli bir örnek olabilir. Tabii işlemler merkezi bir borsa bünyesinde toplanırsa bu işlemlerin bir kısmının yurtdışına kontrolü zor platformlara kayması da mümkün, ancak bu yatırımcıların kesinlikle tercih etmemeleri ve kaçınmaları gereken bir yol olur, sonradan büyük mağduriyetler çıkabilir. Yatırımcıları ayrıca ben de buradan uyarmak istiyorum. Çok para kazanmak hevesiyle denetim dışı platformlara yönelmesinler, VOB gibi adil ve şeffaf ortamlar her zaman yatırımcı yararınadır.
İleride VOB kontrollü OTC'de olabilir
VOB'A müşteri emrini aracılar iletecek. İleride, bu işin ikinci aşaması VOB kontrollü OTC işlemleri (tezgahüstü) yapılabileceğini de düşünüyorum, onun da üzerine kafa yoruyoruz. Diyelim ki yan yana duran iki halıcı dükkanı var. Aynı halı sizde 1.000 TL komşunuzda 900 TL. Müşteri size geldi fiyatı sordu ve fiyat yüksek geldi hatta size tam çıkarken "diğer dükkanda 900 TL" dedi. Siz müşteri kaçmasın diye tamam dediniz. Aynı mantıkla ileride borsada işlemler gerçekleşiyor olsa da aracıların tezgahtan kontrollü olarak VOB'un kontrolü ve bilgisi dahilinde aynı fiyatı verebilmesi mümkün olabilir. Zaman önceliği konusu şu na uygulandığı şekliyle uygulanmayabilir de onu anlatmaya çalışıyorum. Tabi burada dikkat edilmesi gereken husus bunun herkesin anlayacağı ve kabul edeceği şekilde piyasaya ve düzenleyiciye anlatılabilmesi.
Yatırımcıyı koruyacak adımlar 
Borsada siz future sözleşme aldığınızda pozisyonunuz gereği teminatınız düştüğünde ertesi gün kapınızı çalıyorlar. Forekste 1 lira koydunuz 100 liralık pozisyon aldınız diyelim yarım lira kaybederse otomatikman emrinizi likidite ediyorlar.. Biz likiditasyon mantığını da kurguladık. Pozisyonu aracı kurumunun insafına bırakmayacağız ya da topu aracı kurumun üstüne atmayacağız. Otomatik emir yaratacak sistem ve pozisyonu kapatacak.
Çevre ülkelerdeki yatırımcıyı da çeker
Çevre ülkelerde de ciddi foreks potansiyeli var. Sonuçta siz şeffaf ve merkezi bir ortam oluşturuyorsunuz.Malta'da, Şeysel'de kurulu bir şirkete off shore'da 1'e 400 kaldıraç yapabileceksiniz ama para battığında kimseyi ortada bulamayacaksınız. Kuralları sıkı ama şeffaf ortama çevre ülkelerden de gelen olur diye düşünüyorum. Dünya

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.