Üretici ile tezgah fiyatı arasında uçurum

Gıda fiyatlarında yıllardan beri süregelen çarpık düzen 2014 yılında da etkisini artırarak sürdürdü. Fehim Genç'in Milliyet'teki haberine göre maliyeti kurtarmadığı gerekçesiyle üreticinin tarla ve seralarda çürümeye terkettiği sebze ve meyveler, market rafında ise cep yakan fiyatlarla tüketicinin karşısına çıktı. Aracılarda elden ele geçerken yüzde 600’e ulaşan fiyat artışı, yıllık enflasyonunun da 2013 yılına göre 0.77 puan yüksek çıkmasına neden oldu.

YÜZDE 600 FARK

Gıda fiyatları 2014’te tüketicinin yüzünü güldürmedi. Yıl içinde etkili olan kuraklık, sel, dolu ve don olayları bazı ürünlerde önemli rekolte kayıplarına neden olurken, tüketiciye asıl darbeyi yine aracılar indirdi. Para etmediği için üreticinin hasat etmekten vazgeçtiği ürünler, pazar tezgahları ve market raflarındaki fiyatlarıyla tüketiciyi üzdü.
Tarladan markete gelene kadar en yüksek zammı maydanoz gördü. Üreticiden 12 kuruşa çıkan bir demet maydanoz, market rafında yüzde 569 zamlanarak ortalama 77 kuruşa satılıyor.



HER YERDE ZAM VAR

Tarladan markete fahiş fiyat artışı maydanoz, portakal ve mandalinayla sınırlı değil. Seralar sayesinde kışın da tüketebildiğimiz domates, salatalık ve sivri biberde fiyat farkı yüzde 190’a ulaşıyor. Ispanak, lahana, havuç gibi kış sebzelerindeki fiyat farkı yüzde 250 seviyesinde.

‘Çiftçi cefa çekiyor aracı sefa sürüyor’

Üretici ile tüketici arasında 4-5 hatta 6 kata varan fiyat farklarının kabulünün mümkün olmadığını, tarlada 12 kuruş olan bir demet maydanozun fiyatının halde 20 kuruşken, pazarda 51, markette 77 kuruşa kadar çıktığını belirten TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Maydanoz, tarladan markete gelene kadar fiyatı 6-7 katına çıkıyor. Bu kadar fiyat farkı olur mu? Bahçede 42 kuruş olan portakal markette nasıl 2 lira 25 kuruş olur? Üreticide kilogramı 42 kuruş olan lahana markette 1 lira 50 kuruş, kilogramı 1 lira 17 kuruş olan elma 3 lira 52 kuruşa satılıyor. Yağmur çamur, kar kış demeden gece gündüz çalışan üretimin her türlü eziyetini çeken çiftçimiz 1 kazanırken, aracı 3-4 kazanıyor. Çiftçimiz cefayı çekiyor, aracı sefayı sürüyor. Bu durum sürdürülebilir değildir.

Bu ne yaman çelişki?

Kış mevsiminin sevilen meyveleri portakal ve mandalinada yaman bir çelişki sözkonusu. Rusya ve Ukrayna’daki kriz nedeniyle ihracatı duran portakal mandalinanın bahçedeki fiyatı 20 kuruşa kadar gerilemiş durumda. Buna rağmen markette portakal 2.5 liraya, mandalina da 2 liraya satılıyor. Tarla ile market arasındaki fiyat farkı portakalda yüzde 436, mandalinada ise yüzde 331’i aşmış durumda.

Kar bahane oldu!

Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) tarafından yapılan araştırmadaki fiyatlar Türkiye ortalaması. Büyükşehirlerdeki marketlerde ise fiyatlar çok daha yüksek. Karlı havalarda ise sebze ve meyvenin yanına yaklaşılmıyor.
Ziraat Mühendisleri Odası İzmir Şube Başkanı Ferdan Çiftçi, fiyat artışının havadan değil aracıdan kaynaklandığını belirterek, “Mandalina çiftçinin elinden kilogramı 30 kuruştan alındı. Pazarda ise 2 lira. Burada kazanan üretici değil aracı. Bu sistemin değişmesi lazım” dedi.
Hataylı narenciye üreticisi Aziz Doğan, “Rusya’daki krizin etkilerini görmeye başladık. Son haftalarda mandalina ve portakalın kilogram fiyatı, dalında 20 kuruşa kadar geriledi” diye konuştu.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.