UBS: Enflasyondan şirketlerin kar hırsı sorumlu

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’de enflasyon yavaşlama belirtileri gösterse de henüz istenilen seviyede değil. Son dönemde enflasyonun yavaşlama hızındaki yavaşlamanın kaynağının ise şirketlerin kar hırsı olduğu düşünülüyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, UBS Global Wealth Management baş ekonomisti Paul Donovan, Amerika'nın en son enflasyon dalgasının tamamen şirketlerin kârlarını artırmak için ‘bahaneler kullanması’ ve ‘örtbas etme çabaları’yla ilgili olduğunu söylüyor.

Tüketiciler dolandırılıyor mu?

Fortune’dan Will Daniel’ın haberine göre, kırk yılın en kötü enflasyonu, son iki yılda tüketiciler için oldukça yüksek bir fiyat artışına neden oldu ve son zamanlarda, düşünülemez olanın giderek daha fazla ana akım haline gelmesine de yardımcı olmula benziyor. Bazı ekonomistler soruyor: “Tüketiciler gerçekten dolandırılıyor mu?”

Bir zamanların uç ekonomik hipotezi, genellikle başka bir adla anılsa bile, bu yıl kalıcı seyreden yüksek enflasyonun ortasında manşetlere giderek daha fazla konu oluyor. Yıllarca bir komplo teorisi olarak etiketlendikten sonra, bazı ekonomistler, tüketici fiyatlarındaki son artışın en azından bir kısmından ‘açgözlülüğün' veya erken bir tahmincinin tanımladığı şekliyle ‘kâr odaklı enflasyon’un sorumlu olduğuna inanıyor. .

Şirketlerin savaşı ve salgını kâr marjlarını artırmak için bir bahane olarak kullandığı teorisi, bir süreliğine yalnızca ilerici ekonomistler tarafından desteklendi. Bu kişiler arasında eski Fed başkan yardımcısı ve Joe Biden'ın Ulusal Ekonomi Konseyi’nin şu anki yöneticisi olan Lael Brainard ve Fransız yatırım bankası Société Générale'de küresel bir stratejist olan Albert Edwards yer aldı.

Kâr odaklı enflasyon

Enflasyon şimdiye kadar on yılın mali hikayesi olmuşa benziyor. Salgının başlangıcında mali ve parasal teşvikler, sakat kalan tedarik zincirleriyle karıştığında, 1980'lerden bu yana ilk büyük enflasyon dönemini başlatan bir arz-talep dengesizliğine yol açtı. 2022 yılı Şubat ayında Rusya'nın Ukrayna'yı işgali başladıktan sonra, bir enerji fiyatı şoku da tüketicilerin acısını artırdı.

Tüketici fiyat endeksi ile ölçüldüğü üzere, ABD'de yıldan yıla enflasyon geçen Haziran ayına kadar yüzde 9,1 ile kırk yılın en yüksek seviyesine yükseldi. UBS Global Wealth Management'ın baş ekonomisti Paul Donovan, bunların ilk iki enflasyon dalgası olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Şimdi üçüncü dalgadayız ve kurumsal karları artırmaya başladığımız yer burası.”

Enflasyon, tutarlı Fed faiz oranı artışlarının yardımıyla yavaşladı ancak Merkez Bankası'nın yüzde 2 hedefine kadar değil. Donovan, açgözlülüğün ya da ‘kâr odaklı enflasyon’ dediği şeyin, bu fenomenin en azından bir kısmını açıklayabileceğini savunuyor.

Enflasyonda ‘üç dalga’

Donovan Perşembe günü yaptığı açıklamada, son birkaç yılda ekonomiyi vuran üç farklı ‘enflasyon dalgası’nın hepsinin 'çok farklı şeylerden’ kaynaklandığını söylüyor.

Donovan, Perşembe günü Yahoo Finance'e verdiği röportajda, “Dayanıklı tüketim malları ile ilgili olan ilk dalga talep odaklıydı" şeklinde açıklayarak, pandemi dönemi sokağa çıkma kısıtlamaları sırasında gelen teşvik kontrolleri ve sıfıra yakın faiz oranları gibi parasal ve mali teşvikin neden olduğu talep artışına işaret etti.

İyi haber şu ki, Donovan'a göre, ABD'de dayanıklı mal fiyatlarının ‘olağan deflasyon' ile düşmesiyle, bu ilk enflasyon dalgası sona erdi. Ekonomist, Ukrayna'daki savaştan kaynaklanan enerji şokunun neden olduğu ikinci enflasyon dalgasının da azaldığını söyledi. Doğal gaz ve petrol fiyatları, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesinden sonra, ülkenin önemli bir enerji ihracatçısı statüsü nedeniyle yükseldi, ancak o zamandan beri önemli ölçüde düştü.

Üçüncü dalga

Donovan, “Şu anda elde ettiğimiz üçüncü enflasyon dalgası, bu olağandışı kâr odaklı enflasyon hikayesi. Bu, tedarik zincirinin sonuna doğru firmaların, yani tüketiciyle karşılaşan şirketler marjları artırdığı ve bunun tamamen maliyetlerden ve diğer faktörlerden kaynaklandığını iddia ettiği durumlarda ortaya çıkar. Şirketler gizlice bir marj artışına girerler” şeklinde konuşuyor.

Donovan, Mart ayında ekonomiye fiyat istikrarını geri döndürmeye çalışırken, ‘kâr odaklı' enflasyonun Fed için ciddi bir sorun olduğunu Wall Street'te ilk tartışanlardan biriydi. Ve Perşembe günü Donovan, ‘GSYİH'nın payı olarak perakende kârlarındaki artış’ konusundaki görüşüne ilişkin kanıtlara işaret etti.

Fed verilerine göre, perakende kârları 2020'nin ilk çeyreği ile 2022'nin dördüncü çeyreği arasında yüzde 86 artarken, aynı dönemde GSYİH yaklaşık yüzde 20 oranında arttı. Donovan, “Bunların hepsi tüketiciye dönük açgözlülük” diyor ve ekliyor: “Bu, 'Oh, bu genel bir enflasyon sorunu, buna yardım edemeyiz' kisvesi altında marj genişlemesini gördüğümüz bir örnek. Ama aslında marjı genişletiyorlar ve temel olarak tüketicileri bunu kabul etmeye ikna ediyorlar.”

Sosyal medya açgözlülüğü bitirebilir mi?

Donovan'a göre ABD ekonomisinin son birkaç yılda yaşadığı enflasyonun bir kısmından ‘kâr odaklı enflasyon' sorumlu olabilir, ancak iyi haber şu ki bu durum ‘sonsuza kadar sürmüyor’. Donovan, “Bir noktada ya hükümetler ya da tüketiciler burada neler olup bittiğini anlıyor. Bir dakika, bu adil değil diyorlar. Şimdi geldiğimiz nokta da tam olarak bu” diyen Donovan, marjlarını artırmak için fiyatları artırmaya devam eden şirketlerin 'aldatmak veya tüketiciye haksızlık yapmak’ olarak algılanacağını ve bunun da markalarının itibarını zedeleyeceği uyarısında bulunuyor.

Donovan, mali yaptırımlarla tehdit ettikten sonra geçen hafta 75 büyük gıda şirketinden ülkedeki fiyatları düşürme taahhüdü alan Fransız Maliye Bakanı Bruno Le Maire'in son hamlelerine işaret ediyor. Le Maire daha önce bu firmaların düşen emtia fiyatlarının ortasında 'gereğinden fazla kar elde ettiğini’ belirtmişti. Birleşmiş Milletler'in dünya gıda emtia fiyatları endeksi bu ay iki yılın en düşük seviyesine ulaştı.

Donovan, İspanyol ve İngiliz hükümetlerinin de şirketler üzerinde ‘benzer baskılar' uyguladığına dikkat çekti ve ekledi: “Dolayısıyla, bu kâr odaklı enflasyonun gerçekten baskı altına girdiği bir noktaya gelmeye başlıyoruz. Ve perakende sektörlerindeki ve perakende sektörünün yakınındaki bu marjlar sıkışmaya başlayacak.”

Donovan, sosyal medyanın kâra dayalı enflasyonun yükselişinde nasıl kritik bir rol oynadığını tartışmaya devam etti ve yaklaşan düşüşte tekrar rol alacağını savundu. Donovan, “Son birkaç yıldır sosyal medya yayınlarında Ukrayna savaşının görüntüleriyle ve cephede ve merkezde yükselen enflasyonla ilgili hikayeler, şirketlere tüketicilere karşı geri adım atmadan fiyatları yükseltmek için ‘bahaneler’ sunuyordu. Ama şimdi sosyal medya onların aleyhine çalışıyor” şeklinde konuştu.

Donovan, gelişmiş dünyada geçmişte reel ücret artışları düşerken tutarlı açgözlülük hikayelerine işaret ederek, “İnsanların son iki yılda gerçekten acı çektiği bir dönemde vurgunculuk yapmakla, fazla marjla suçlanıyorsanız, bu marka itibarınıza zarar verebilir” diyor ve ekliyor: “Bence sosyal medya, şirketlerin kullanabileceği bahaneler yaratarak kâr odaklı enflasyonu alevlendirmeye yardımcı olabilir ancak aynı zamanda marka değerlerini tehdit ederek şirketlerin fiyatlandırma stratejilerinden bazılarını yeniden düşünmelerini de sağlayabilir.”

Enflasyonun yerini açgözlülük enflasyonu aldı

Enflasyonun nedeni ücret artışı mı, kurumsal açgözlülük mü?

ABD enflasyonu beklentilere paralel

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.