Termik santrali projelerinde Türkiye lider

Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) ve Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) gibi kurumların çalışmaları yeni kömürlü santrallere onay verilmemesi gerektiğini ve var olanların 2030 yılına kadar terk edilmesi gerektiğini söylüyor.

GEM, bu altı ülkeye ilişkin yeni projelerin kağıt üstünde varlığını sürdürmesine karşın gerçekleşmesinin zor olduğunu belirtiyor. Raporda Türkiye'nin OECD ülkelerinin tümünde planlanan yeni projelerin yüzde 74'üne ev sahipliği yaptığı belirtiliyor.

Türkiye kömür santrali projeleriyle dünya çapında en fazla kapasite artışının planlandığı altıncı ülke konumunda.

Raporda "hükümetin kömür dostu politikalarına rağmen" kömür projelerinin kamuoyunda ciddi tepki alması, yasal mücadele ve finansmanında yaşanan sıkıntılar nedeniyle projelerin iptal edildiği not ediliyor.

Bunların sonucunda Türkiye'de 2021 yılında iptal edilen toplam kömürlü termik santrali kapasitesinin 10,6 gigawatt (GW) olduğu belirtiliyor. 2010'dan bu yana iptal edilen toplam kapasite 87 GW seviyesinde.

Çin dünyada kömür üretimini nasıl şekillendiriyor?

Raporda, Türkiye'de inşaat ve projelendirme konularında ilerleme kaydeden santrallerin uluslararası fonlamaya bağımlı olduğu ve projelerin gelecekte fon bulma sıkıntısının devam edebileceği paylaşılıyor.

Projelerin gerçekleşmesi gittikçe güçleşiyor

Çin, kömürlü termik santrallerin Türkiye dahil uluslararası finansmanında en aktif ülkelerden biriydi.

Çanakkale Lapseki'ye yapılması planlanan ve bölge halkının mücadelesiyle rafa kalkan Kirazlıdere Termik Santrali'nin mühendislik, satın alma ve inşaat işleri Çinli Energy China şirketine verilmişti.

Adana'da yapımı devam eden Hunutlu Termik Santralinin Çin'in finansmanıyla 2021 sonunda faaliyetlerine başlaması planlanıyordu.

Raporda kamuoyu baskısıyla iptal edilen projeler arasında Çayırhan B, Ayas Yumurtalık, Ağan ve HEMA Amasra termik santral projeleri sıralanıyor.

Enerji Bakanlığı'nın "kemiksiz yatırımın" ilk örneği olarak sunduğu Çayırhan B'nin yapımı ve ihalesi için tüm izinler alınmış olmasına rağmen iptalinin dikkate değer olduğu belirtiliyor.

Çin, Eylül ayında yurt dışındaki kömür projelerini fonlamayı durduracağını açıklamıştı.

BBC'ye konuşan Global Energy Monitor'ün kömür program yöneticisi Christine Shearer, Eylül ayı itibarıyla Çin'in 20 ülkede 44 yeni okyanus ötesi kömür santralini finanse etmeyi düşündüğünü belirtmişti.

Buna karşın Helsinki merkezli Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi (CREA) tarafından yayımlanan yeni bir rapora göre Eylül'den bu yana Çin'in fonladığı 15 adet (12,8 GW) kömür projesi iptal edildi.

Türkiye, Glasgow'daki İklim Değişikliği Konferansı'nda neler yapacak?

Daha önce BBC Türkçe'ye konuşan Bakan Yardımcısı ve İklim Değişikliği Başmüzakerecisi Mehmet Emin Birpınar, kömürün yenilenebilir enerjiye göre birim maliyetinin gittikçe arttığını ve bu projelere yatırımcı bulunamadığını anlatmıştı.

Birpınar, Türkiye'de yeni kömür santrali yapılmasının planlanmadığını söylemiş ve 2 yıldır hiç yeni müracaatın yapılmadığını belirtmişti.

Dünya genelinde durum ne?

Rapora göre dünya çapında bugün 79 ülkede 2,400'den fazla faal kömürlü termik santral bulunuyor ve bunların toplam kapasitesi 2,100 gigawatt (GW) civarında. Yapım aşamasındaki 189 santralle bu kapasiteye 176 GW daha ekleniyor. Planlanan 296 yeni kömürlü termik santral projesi de 280 GW'lik kapasite artışı sağlıyor.

Bununla birlikte Kasım 2021'de düzenlenen COP26 iklim zirvesinin de etkisiyle geçen yıl kömürden çıkışta bir ivme sağlandı. Zirvede kömürden tamamen çıkış yerine kömürün aşamalı olarak azaltılması kararı tartışma yaratsa da rapora göre, kapanış tarihi belirlenen kömür santrallerinin sayısı geçtiğimiz yıl iki katına çıkarak 750'ye; kapasitesi de 550 GW'a yükseldi.

Bugün herhangi bir çıkış tarihi belirlenmemiş ya da 'net sıfır' taahhütleri kapsamına alınmamış faal santrallerin sayısı 170. Toplam 89 GW kapasitedeki bu santraller, tüm kurulu kömür gücünün yüzde 5'ini oluşturuyor.

Buna karşın 2021'de pandemi sonrası toparlanmanın etkisiyle faal kömür santrallerinde 18,2 GW'lık bir kapasite artışı yaşandı. Yeni lisans verilen 45 GW'ın yarısından fazlası (yüzde 56) Çin'den kaynaklandı.

COP26 İklim Zirvesi’nde varılan anlaşma neler öngörüyor?

Rapor, 2021 sonunda 20 ülkede yapım aşamasında olan 176 GW kömür kapasitesi olduğunu belirtiyor ve bunun yüzde 52'sinin Çin'de olduğunu söylüyor.

Rapor, kömür kapasitesindeki artışın 2021'deki azalışı geride bıraktığını ve toplam kömürlü santral kapasitesinin yaklaşık yüzde 1 oranında arttığını belirtiyor.

Reuters'a konuşan GEM araştırma analisti Flora Champenois, bunun küçük bir oran olduğunu ancak dünyanın kömür kullanımında yükselişe değil ciddi bir azalışa ihtiyacı olduğunu söylüyor.

İletişim Başkanı'ndan termik santral açıklaması

Kurum: 5 termik santral tamamen kapatıldı

Bacasında filtre olmayan termik santral mühürlendi

13 Termik santrale 2.5 yıl ek süre

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.