Temel Kotil’in bomba hedefleri

SERAP SÜRMELİ – BORSAGUNDEM.COM / ÖZEL HABER
 
İnsan vardır dünyasını değiştirir.
İnsan vardır dünyaları değiştirir.
İşte onlardan biri, Temel Kotil… 
*
Rize’de, ilçede, Araklı Mahallesi’nde doğuyor.
Okuyor, okuyor, okuyor…
O gün, arkadaşı, abisi Gündoğdu arıyor, “Buraya gel” diyor.
Yıl 2003. Genel Müdür Yardımcısı olarak THY’ye giriyor.
Giriş o giriş. İki yıl sonra Genel Müdür koltuğuna oturuyor.
Ve değişim fırtınası esmeye başlıyor.
Bir telefon ona hayatında yeni bir pencere açarken, o pencereden esen fırtına
Kendisini, işini zirveye uçuruyor. 
12 yılda eşe dosta ‘nasıl küresel olunur?’ dersi verirken, THY bugün dünya çapında bir marka olmuşsa, bilin ki altında onun imzası yatıyor.
Ve ‘çelik kuşların hükümdarı’, dev bir kurumun kapılarını borsagundem.com’a açıyor… 
 
Çok meşgul, çok…
Burası Yeşilköy, Genel Müdürlük binası, Temel Kotil’in makam odası.
Güleryüzlü, samimi, konuşkan ama bir o kadar meşgul bir yöneticinin iş yuvası.
Kotil’in her saati dolu, görüşme yoğunluğu uçuş trafiğinden farksız.
İnanamazsınız.
Biz içerideyken, kapıda Afrikalı bir heyet bekliyor.
Ofis geniş, rahat. Tıkış tıkış değil. Süsleme sanatı kıvamında, sadelik ön planda.
Ama o köşe, o an, çok fotojenik.
Kotil, sırayla dizilmiş maket uçakları şefkatle okşuyor.
İçerisi coğrafya kokuyor!
Duvarda kıtaları komşu yapmış büyük bir harita.
Üzerinde sayısız kırmızı nokta. Ve ışıklar…
Her biri gökyüzü fatihi Ay Yıldız’ların uçtuğu hatlar… 
 
Ciroda dev hedef
Haritanın üzerinde parmaklarıyla gezinirken, 300 noktaya uçtuklarını, 2’ye katlayacaklarını ifade ediyor.
Eldeki 300 uçak 1000 olur mu, olur. Temel Bey öyle diyor.
2016 büyüme beklentisi yüzde 21 ama dev beklenti ciroyla geliyor. Kotil, 30 milyar dolarlık hedefle Cumhuriyet’in 100. Yıl bombasını ayaküstü patlatıyor.
Büyük oyuncu, büyük düşünüyor.
Üstümüzde Boeing'ler, Airbus'lar, yanımızda rakamlar, uçuyor!
Ama tartışmasız ikisi de güvenli, ikisi de zirveye yol alıyor.
 
 
 
Manzara büyüleyici 
Tablonun mimarı, Avrupa’da kral, dünyada ilk üçte ve birinciliğe en büyük aday bir şirketin patronu yanımda. Bugün çok şanslıyım, çıkınca mutlaka bir Milli Piyango almalıyım.
Ama önce notlarımı alıyorum: Yorgun kıta Avrupa üç beş yer hariç fethedilmiş; kara kıta Afrika’nın yüzde 80’ine gidilmiş; uzak kıta Amerika’ın kuzeyinde izin verildiği ölçüde işler tıkırında, Latinlere ise yeni uçuşlar kapıda; Ortadoğu desen inmedik yer kalmamış sanki; sadece Asya, en zayıf halka.
Ama Kotil’deki inanç, azim ve hırs bambaşka.
“THY bugün yaptığını katlamak zorunda… O kadar çok dükkân açtık ki mal yetmiyor. Zaten o yüzden bu kadar hızlı büyüdük, o yüzden başarılıyız, o yüzden kârlıyız” sözleri, ekibindeki çalışma temposunu, rekabet coşkusunu ortaya koyuyor.  
 
Durmak yok, yola devam.
“1200 günlük seferimizi 2500’e çıkarmalıyız”.
Dile kolay! Oysa 5 kelimenin işaret ettiği hedef açık, ulaşılmayacak yer kalmayacak, herşey ikiyle çarpılacak. Mesaj da çok net: Marka için daha çok yatırım yapılacak.
Tam bu anda bir parantez açıyorum, çünkü bu gayretin kaynağı Temel Kotil’in yüzündeki o ifadeyi görmenizi istiyorum. 
Odasındaki uçakları severken çehresine yayılan o tatlı gülümseme, küresel bir devi zirveye mıhlayacak projeleri dile getitirken gözlerinde nasıl da bir gurura dönüşüyor. Semalardaki heyecan, yüze nasıl da vuruyor… Zaferin coşkusuyla nasıl da iftihar ediyor… 
 
Temel’i çok sağlam
Harita tamam, koltuklar bizi bekliyor.  Oturuyoruz. Teyp açık, video kayıtta…
‘Airline boss’ konuşuyor.
Önemli bir ayrıntı, Kotil, Temel’i kaya gibi sağlam bir genel müdür.
Bu görev yetkinlik istiyorsa, onda kartvizitten ötesi var. Uçak mühendisi, doktoralı makine mühendisi, uzay bilimleri ve havacılık uzmanı, doçent, akademisyen, yeteneklerine bir de araştırma, planlama, koordinasyon ekleyin, 12 yılda THY’nin ulaştığı yer için sakın ‘şans’ demeyin.
Yıkılmasını bekleyenler, boşa kürek çekmeyin! 
 
İstanbul’un havalimanları
3. Havalimanı projesini masaya koyuyorum. Kotil neler söyleyecek, merak ediyorum.
Ona göre, “Çok acayip bir şey, dünya tarihini değiştirecek”. 100 bin kişiye ekmek kapısı açılacak. 260 milyon yolcuyla 19 yıl sonra dünyanın en büyüğü olacak.
Demek ki İstanbul’a çeyrek milyar insan inecek, demek ki imparatorluklar başkentine milyarlarca dolar gelecek.
Ya sınırları içinde olduğumuz Atatürk’ü bekleyen kader?
Kulaklarıyla duyduğunu aktarıyor. 1200 hektarlık araziye yakıştırılan yeni projenin adını veriyor: Şehir Parkı.
Anadolu yakasının medar-ı iftiharı Sabiha’ya uzanıyoruz.
Kategorisinde Avrupa’daki tahtını perçinleyen Gökçen’e başta THY’nin uzak kaldığını itiraf ediyor.
Ama yiğidin hakkını teslim ediyor: Orayı Pegasus uçurdu. Ali Sabancı’ya giden zarif mesajda kıskançlık yok, aksine kutluyor.
Ve ekliyor: Biz de eğilince Sabiha Gökçen iki defa uçtu.
 
Beni Türk pilotlarına emanet edin
Uçaklarda bazen İngilizce bazen Türkçe hani o eski Yeşilçam filmleri tadında konuşan pilotlar var ya, onlar hep aklımda, soruyorum: “Kim bunlar, kaç kişler?
Alman’dan Rus’a, Yunan’dan Fransız’a 800’ü yabancı 4500 Kaptan’la çalıştıklarını öğreniyorum.
Aydın’da kurulan okul ise genç Türk Kaptanları yetiştiriyor. THY’nin gelecekteki kalpleri Ege’de atıyor. 
 

 
 Bilet fiyatları düşer ama…
Avrupa’daki rakiplerine oranla maliyet açısından yüzde 30 daha ucuz olmakla övünen  Kotil’e, ben de petrol fiyatlarını hatırlatıyorum: “O zaman yakıttaki bu düşüş THY’yi etkileyecek mi, bilet fiyatları iner mi?”
Yanıt ‘Evet’ ancak politik: “Doğru, yakıt ucuzlarsa bilet fiyatları da düşer. 2009’da bu yaşandı. Ancak fiyatları yönetim kurulu veya ben değil, piyasa belirler.”
Topu sisteme atıyor. Yani erken rezervasyon yapan kazanır… 
 
O Ruslar buraya gelecek
Ve kaçınılmaz gündem Moskova türbülansı. İçi rahat mı?
Bakıyorum, korku, panik, endişe olsa sesten, surattan okunur ama onda bunların gramı yok.
Eyvallah! Zaten vizeler alınmış, sorun kalmamış.
Üzerinde “vazgeçilmez’lik zırhı, her şey güvende.
Zaten THY’nin Rusya’da çok büyük oyuncu olduğunu söylüyor, 10 kente yönelik uçuşların kesintisiz sürdüğünü ifade ediyor.
Putin’in tehditlerine rağmen Ruslar için Türk sahillerinin yine gözde olacağından ise adı gibi emin. “Onlar farklı yollar bulur” diyor. Gülüyor, sözünün keyfini sürüyor. 
 
Hisse performansı ne olacak?
Tamam, bütçe 12 milyar dolar, evet ticari açıdan çok güçlü bir şirket ama ya hisseler?
Dev’in Borsa İstanbul’daki performansı için ne hissediyor Kotil?
“THY’nin borsa değerinin de artmasını isteriz elbette” sözleri bir beklenti. Sanki kelime aralarında bir mutsuzluk, bir özlem gizli!
İştirakler halka açılacak mı? Şimdilik hayır!
Kurum 3. Havalimanı’na taşındığında koca müdürlük binası ne olacak?
THY’ye kiracı olmak isteyenler üzülecek ama… Satılacak… 
 
Havadaki nefer!
Ortam nefis, konular derin. Röportaja ayrılan zaman ise bitti, bitiyor gibi.
Bize hiç yabancılık çektirmeyen Genel Müdür’e veda vakti.
Bir saate yakın birlikteyiz.
Sohbet süresince o kadar rahat, mütevazı ki.
Ama bir o kadar da hareketli. Eller, kollar bir maestro ustalığıyla inip kalkıyor.
Oysa tüm gerçekler gözlerinin içinde. .
Başarının da, mücadelenin de izleri orada yatıyor…
Kurumla o kadar içiçe, işini, mesleğini o kadar benimsemiş ki,
Türk’ün havadaki neferi sanki… 
*
Temel Kotil, borsagundem.com’a THY’nin gündemini, hedeflerini anlatıyor. 
 
 
 
ARKADAŞIM ARADI, “THY’YE GEL” DEDİ
 
Borsagundem.com: THY ve siz… Nereden geldiniz, nasıl Genel Müdür oldunuz?  Biraz anlatır mısınız?
 
Temel Kotil: 13 sene öncesine gidersek o zaman ben New York’ta bir şirkette çalışıyordum. THY’nin 2003-2005 yıllarında Genel Müdürü olan Abdurrahman Gündoğdu Bey ki kendisiyle eskiden arkadaşız, bana, “Gel Teknik’te sen ol” dedi. Ben de 2003 senesinde Teknik Genel Müdür Yardımcısı olarak göreve başladım. Abdurrahman Bey çok güzel işler yaptı. Buradan kendisine hem teşekkür ediyorum hem de selam söylüyorum. Çünkü 2003-2004 olaylarını çok iyi biliyorum. Sonuçta, kamunun bir şirketi burası. Yanlış anlaşılmasın, kamuya bir gönderme yapmak istemiyorum ama kamu ticarette olmuyor! Bizimle çalışan arkadaşlarımız bürokrat değiller. THY her zaman özerk bir şirket oldu. Ama geçmiş korkularımız bizi sınırlandırıyor. Abdurrahman Bey de bunları 2 sene yaşadı ve sonunda vekâleten görevi bana bıraktı. Dediğim gibi o zaman kamuyduk. Başbakanımız Tayyip Bey’di ve beni uygun görüp göreve getirdiler. İlk günümü hatırlıyorum, çok heyecanlıydım. 2005’in başında vekâleten, Nisan’da da asaleten göreve atandım.
Ben İTÜ Uçak Mühendisliği mezunuyum. Devletin parasıyla ABD’de Michigan Üniversitesi’nde uçak konusunda master sonrasında Makine Mühendisliği dalında ikinci yüksek lisansımı ve doktoramı tamamladım. 10 yıl İTÜ’de Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi’nde hocalık yaptım, idari görevde bulundum. O zamanki öğrencilerim şimdi üst kademelerde genel müdür yardımcılıkları yapıyorlar. 
 
video##2375##player
 
300 UÇAĞIMIZ VAR AMA THY’YE 1000 UÇAK YAKIŞIR
 
-Sizin yönetiminizde THY 12 yılda nereden nereye geldi? Bundan sonra yeni hedefiniz ne?
 
Temel Kotil: 12 senedir bir ekosistem oluşturuldu ve bu devam edecek. İşte, yeni hat açalım, daha çok frekans yapalım, daha çok marka oluşturalım gibi…
Biz içeride biraz sessiz sessiz konuşuyoruz ama bugünlerde Türk olmayan başka bir hava alanında uçak kuralım ve bir sistem oluşturalım düşüncesi var. Bunu Singapur ve Emirates yapıyor. Mesela Emirates uçağını Singapur’da base ediyor, oradan Uzakdoğu’ya uçuyor, geliyor kendi uçağını veriyor, alıyor. İşte bizde de bu tür şeyler olacak. Tabi bu 1-2 sene sürer. Çünkü biz hâlâ yaptıklarımızı bitiremedik.
En çok noktaya uçtuk, tamam. Uçmaya devam. Geçenlerde Antalya’da toplantıda arkadaşlara, “300’e yakın noktaya uçuyoruz, 500 bize yakışır mı?” diye sordum. Onlar da “Yakışır, 500 noktaya uçarız” dediler. Şu an 300 uçağımız var. 500 uçağı zaten planladık. Dedim, “1000 yakışır mı?”.  “Yakışır” dediler. İnanın bunlar olacak. 30 milyar dolar ciro hedefimiz var 2023 yılı için. Bu yılki büyüme hedefimiz de yüzde 21.
THY bugün yaptığını katlamak zorunda çünkü, uçtuğumuz nokta sayısı bir kat daha fazla sefer gerektiriyor. O kadar çok dükkân açtık ki mal yetmiyor artık. Zaten yetmediği için bu kadar hızlı büyüdük, bu kadar başarılıyız. Ve bu kadar kâr ediyoruz. Tamam, eyvallah, bunlar güzel ama daha mal üretmeye devam etmemiz gerekiyor. 1200 günlük seferimiz var ama 2500’e ulaşmamız gerekiyor. Marka için daha çok yatırım yapacağız.
Bu arada yeni bir araştırma yaptırdık. Sonucu paylaşayım, Emirates’ten sonra, dünyada en çok bilinen ikinci havayoluyuz. Demek ki Emirates’i geçmemiz gerekiyor. Bir Avrupalı taşıyıcı olarak Avrupa’nın en iyi havayoluyuz. Bu çok güzel. Bir Avrupalı taşıyıcı olarak diğer havayolları ticari planlarında orijinal bir değişiklik yapmazlarsa Nisan ayı itibariyle Avrupa’nın en büyük havayolu şirketi oluyoruz. Tamam, Avrupa bitti, sırada dünya var. Şimdi artık dünyanın en iyisi olmamız gerekiyor.
  

 
DEVAMLI BİR ARAYIŞ İÇİNDEYİZ
 
-THY’nin yolcu, uçak sayısı, yeni uçuş noktaları, en çok hangi hatlara talep var, bu konuda .bilgi verir misiniz?
 
Temel Kotil: Şu anda 299 uçağımız uçuyor. 300’üncü uçağımız da yolda. Yeni uçuş noktalarımız hep olacak. Biz proje proje gidiyoruz. Mesela Avrupa projemiz; Almanya 14 noktada ve daha fazla ne olabilir devamına bakıyoruz. Çünkü Almanya bizim için önemli bir yer. İtalya 10 nokta ve orası için iyi bir rakam. Fransa’da 6 noktadayız ama bu Fransa’ya yakışmıyor. Onun için Fransa’da yeni noktalar arıyoruz. İspanya’da 7, İngiltere’de 6,  Danimarka’da 3 noktadayız. Aklıma gelenler bunlar. Şimdilik Avrupa böyle gidiyor. Devamlı bir arayış içerisindeyiz. Ama bir taraftan da bakıyoruz, Avrupa’da sona gelinmiş gibi de gözüküyor.
Afrika’da resmin nokta olarak yüzde 80’i bitti.  Ama sefer sayısı katlayacağız. Sanırım 10 ülke kaldı, onları da tamamlayacağız. Hatta bu sene üç tanesini başlatıyoruz.
Asya’da bitmeyen bir resim var. En zayıf olduğumuz yer diyebilirim.
Ortadoğu’da da pek bir şey kalmadı ileride daha küçük yerlere de uçacağız.
Atlantik ötesine gidersek ABD’de daha resmin ortasındayız. Kanada’da 2 şehre uçuyoruz. Ama Kanada daha fazlasına izin vermiyor, yoksa her yerine uçacağız. Şimdi Latin Amerika var özelikle üzerine düşeceğimiz. Yakında Bogota-Panama’yı başlatıyoruz. Şili’de Santiago’ya çalışıyoruz. Bu yıl 8 yeni nokta açıyoruz Latin Amerika’da.
Avusturalya kıtasına baktığımız zaman, evet ticari değeri çok yüksek, aynı şekilde Yeni Zelenda da öyle ama, bizim uçaklarımız oraya kadar uçamıyorlar. Problem coğrafik. Avusturalya’ya ancak aktarma noktasıyla gidilebiliyor. Fakat rakiplerimiz bu konuda bizden daha güçlü geliyor. Emirates ve  Katar el ele verdiler ve o hatta büyük bir kanal açtılar. Dolayısıyla bize bir şey kalmadı. Ama ileride tekrar gündeme gelebilir.
Küba’ya gidemiyoruz çünkü yakıt çok pahalı. Bekliyoruz. Ambargonun etkisi biraz kalksın, bakacağız.
Bakın özelleştirme olmasaydı bütün bunları yapamazdık. Onun da altını çizmem gerekiyor.
  
video##2377##player
 
-THY Genel Müdürlüğü binası için otel projesi konuşuluyordu…
 
Temel Kotil: Evet ama bu otel projesi çok eskiydi, 2004-2005 yıllarında çok konuşuluyordu. Tabii artık burası bize yetmiyor ve bu büyüklükte başka bir yer kiraladık. Burayla ilgili henüz bir karar yok, ancak burada bir bina yapma projemiz vardı, vazgeçtik. Demek istiyorum ki, yeni binayı yeni havalimanında yapacağız. Dolayısıyla biz her şeyimizi oraya sakladık. Buradan çıkarsak burayı da satarız tabii. Kiraya vermeyeceğiz.  
 
SON BİRKAÇ YLDIR TEMETTÜ VEREMEDİK ÇÜNKÜ…
 
-THY havada muhteşem, ya borsada? Hisse performansından memnun musunuz? Temettü dağıtacak mısınız?
 
Temel Kotil:  Borsayla ilgili konuşurken daha dikkat etmem gerekiyor. Biz iyi bir performans gösteren şirketiz. Son 10 yılda koltuk sayısında yüzde 15, yolcu sayısında yüzde 17 büyüdük. Bu yılki bütçemiz 12 milyar doların üzerinde olacak gibi görünüyor. Geçen yıl euro/dolardan dolayı euroda biraz sıkıntı oldu. Sonra Türkiye satışlarını eurodan dolara çevirdik.
Tabii ki borsa değerimizin her zaman artmasını isteriz. Ticari olarak çok güçlü ve iyi giden bir şirketiz.
Biliyorsunuz geçmişte temettü verdik ama son birkaç yıldır vermiyoruz. Onun da sebebi şu; bizim şu anda 212 uçak siparişte ve bu sipariş verildiği zaman ödemeleri 24 ay öncesinden başlıyor. Teslimata kadar bütün parayı ödüyoruz. Teslimatta ise finanse edip parayı geri alıyoruz. Bu nakte ihtiyacımız olduğu için temettü vermedik. Ama önümüzdeki genel kurulda temettü ile ilgili ne karar çıkar bilmiyorum. 
 
-Hedefleriniz içinde THY Teknik’i, Anadolu Jet’i  halka açmak var mı?
 
Temel Kotil: Şu anda böyle bir kararımız yok. Anadolu Jet henüz bir marka, daha bir şirket değil. Zamanla o da olur o ayrı bir konu. THY Teknik ise ayrı bir şirket ve çok güçlü bir yapısı var. Bununla ilgili de henüz bir halka açmak gibi kararımız yok. 
  
video##2376##player
  
RUSLAR BURAYA GELİRLER ÇÜNKÜ AKDENİZ’İ SEVİYORLAR
 
-Rusya krizi THY’yi nasıl etkiledi? THY krizi aşmak için nasıl bir çözüm yolu izliyor?
 
Temel Kotil: Geçenlerde EMITT Turizm Fuarı’nın açılışına davetliydim. Orada Turizm Bakanımız bir konuşma yaptı. Dedi ki, turizme siyaseti karıştırmayın. Aynı şekilde ben de tüm dünyadaki siyasilere söylüyorum; turizm farklı bir şey, ellemeyin insanları, gelip görsünler. Ülke ülkeyle çekişebilir, askeri veya siyasi olabilir ama turizmi bırakın. Şimdi Rusya krizi dolayısıyla Türkiye’deki turizm etkilenecek deniliyor. Ama benim kişisel kanaatim, Ruslar buraya gelirler. Bir şekilde farklı farklı yollardan geliriler. Çünkü Akdeniz’i çok seviyorlar.
Rusya krizinde şu ana kadar bir sıkıntı yaşamadık. Daha önce vize yoktu, vize koydular, biz de hemen vizelerimizi aldık. Onun için vize problemimiz yok ve ekip rahatça gidip gelebiliyor. Bakın her şeyden önce biz Rusya’da çok büyük bir oyuncuyuz. Aeroflot’tan sonra Rusya’yı dünyaya taşıyan biziz. Rusya’nın 10 şehrine uçuyoruz. Kesmedik ve kesmeyi de düşünmüyoruz.
 
YARIN:  BİLET FİYATLARI UCUZLAR MI? 3. HAVALİMANI PROJESİ İÇİN NE DÜŞÜNÜYOR? YABANCI PİLOTLAR TÜRKİYE’Yİ SEVİYOR MU? LUFTHANSA İLE KRİZ AŞILDI MI?

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.