Tarım Dışı İstihdam ve ABD Ekonomisindeki Yeri

Tarım Dışı İstihdam Verisi (TDİ), son ay içerisinde tarım dışı sektörlerde meydana gelen çalışan sayısındaki değişimi ifade eder. Bu rapor, insan kaynakları bildirilerine göre her aybaşında ilk Cuma günü, ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu tarafından düzenlenir. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD’deki ekonomik gidişata yönelik fikir veren önemli bir göstergedir. Bu sebeple piyasalardaki gidişatı etkileyebilecek en önemli verilerden biridir ve yatırımcılar tarafından dikkatle takip edilir. Yaz aylarındaki mevsimlik tarım işçileri dahil edilmeyerek, ekonomideki sabit işgücündeki değişim ile daha gerçekçi bir ekonomik değerlendirme amaçlanır.

Amerikan Merkez Bankası FED’in, faizleri artırmasında dikkate aldığı iki büyük etmen, enflasyon ve istihdam verilerinin istenilen seviyelere ulaşmasıdır. Faizlerin artırılması sadece ABD piyasalarını değil, uluslararası bir para birimi olduğundan dolayı global para arzını, dolara bağlı bütün emtia fiyatlarını, endeksleri ve böylece tüm dünya ülkelerinin ekonomilerini de etkileyebilecek önemde bir karardır. Bu sebeple yatırımcılar faiz artırımı öncesinde ipuçlarını iyi değerlendirerek bu duruma göre pozisyon alırlar. ABD Faiz kararının önemli bir sac ayağı ise Tarım Dışı İstihdamdır.

Federal Open Market Commitee yıl içerisinde 8 kez toplanarak ekonomik gidişata yönelik değerlendirmeler yapar, para politikalarını belirler. FOMC Toplantı Tutanakları (FOMC Minutes), FED toplantılarından üç hafta sonra açıklanmaktadır. Tutanaklarda FED toplantıları kararlarının ardındaki sebepler ve FOMC üyelerinin makroekonomik görünüme ilişkin bakış açıları ele alındığından önemli bir veridir. FED, 10 yıl aradan sonra ilk kez faizleri artırdıktan sonra asıl merak edilen FED’in bundan sonraki süreçte ne sıklıkta ve boyutta faiz artırımına devam edeceğiydi. Bunu anlayabilmek için ise toplantı tutanaklarını takip ettik. Son yayınlanantutanaklara göre, Birkaç yetkili Nisan'da faiz artışını tartıştı. Bazı yetkililer ise buna karşı çıktı. Ancak yetkililer küresel ekonomideki yavaşlamaya dair riskler olduğu ve temkinli yaklaşım izlenmesi gerektiği konusunda uzlaştı. 2 Fed yetkilisi ise Mart ayında faiz artışını savundu. Çoğu yetkili bir sonraki faiz adımı için beklemenin ihtiyatlı olacağı konusunda hem fikir oldu.

Piyasaların gözü ABD tarım dışı istihdam verisinde

Tutanaklarda küresel ekonomi ve ekonomik verilerin politikanın belirlenmesinde gerekli olduğu vurgulanırken küresel ekonomik koşulların ekonomi için risk oluşturduğu ve zayıf küresel büyümenin doları daha fazla destekleyebilece ği ifade edildi. Bu verilerden elde ettiğimiz sonuç, global ve ulusal gidişatın, faiz artırımında etkili olacağıydı.

FED Başkanı Yellen da son açıklamalarında, belirsizliğin para politikasına temkinli yaklaşımı getirdiğini tekrarladı. Yellen, merkez bankasının ABD ekonomisine fayda sağlamaktan ziyade zarar veren kararlar almaktan kaçınmak için, para politikasını belirlerken dikkatli hareket etmesi gerekdiğini söyledi. Haziran ayında faiz artırımının gerçekleşmeyeceğ i beklentisi piyasada hala ihtimaller dahilinde bulunuyor.

Global Ekonomide Durum Ne?

Çin tarafında nisan ayında açıklanan Sanayi Üretimi ile İthalat & İhracat verilerinin beklentilerin üzerinde gelmesi piyasalarda moral yükseltti. Buna rağmen İmalat PMI’ı ve TÜFE’de düşüş görüldü. Bu anlamda Çin ekonomisinin tam anlamıyla toparlandığını söylemek güç. Çin, ekonomisinde yapısal reformlar yoluna gitmeyi tercih ediyor. Bu gidişatta ihracata dayalı ekonomiden iç tüketime dayalı bir ekonomiye dönüşmeye çalışıyor. Bu sürecin sancılı olacağı birçok yetkili çevrelerce de belirtiliyor. Çin hükümeti, ekonomisindeki kontrollü inişin sert inişe dönüşmemesi için elinden geleni yaparken, parasını sert şekilde devalüe ediyor. Çin ekonomisindeki resesyon belirtilerinin ABD’ye yansımaması ise neredeyse olanaksız bir durum.

Japonya Maliye Bakanı Taro Aso ve BOJ Başkanı Kuroda, Japonya'nın gerektiğinide ilave önlemler almaktan çekinmeyeceğini ve yen’e müdahalede bulunabilecekler ini vurguladı. Japonya Sanayi üretiminde bir yükseliş görülmesi olumlu. Buna rağmen ihracattaki sert düşüş devam ediyor. Bu durum ticaret dengesine de negatif yansıyor. Japonya ekonomisindeki kötü gidişatı mali önlemlerle aşabilmek için negatif faiz yöntemini uygulanıyor.

Avrupa tarafında ise Kasım 2014’ten beri mevduatlara negatif faiz uygulanıyor. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi, faizlerin uzun bir süre için düşük kalacağını söyledi. Draghi enflasyon konusundaki kararlı duruşunu korurken, AMB genişleyici para politikasının ölçüsünü değiştirmeyerek son toplantısında temel faiz oranlarında değişikliğe gitmedi.

Morgan Stanley "Türkiye'de siyasi risk geri geldi"

Global ekonomilerde bunlar yaşanırken, ABD ekonomisinde ise bir negatif görünüm hakim olmaya başlıyor. GSYİH beklentilerin altında geldi. İmalat PMI’ı, Perakende Satışlar, İnşaat İzinleri gibi önemli veriler hep beklenti altında kaldı. Çekirdek TÜFE’de düşüş göze çarpıyor. FOMC üyelerinin ortak açıklaması ABD ekonomik verilerinin takip edileceği ve temkinli olunacağı yönündeydi. Uzun vadede hala 2% enflasyon oranı hedeflenirken, istihdam tarafının en önemli göstergesi ise Tarım Dışı İstihdam olarak bulunuyor.

Şubat TDI verisinde sert düşüş görülmüştü. Beklentiler 190bin iken 151bin açıklandı. Mart TDI beklentilerin çok üzerinde gelmişti. Beklentiler 190bin iken 242bin açıklandı. Son açıklanan nisan ayı TDI verisi ise 215bin ile 205bin olan beklentilerin biraz üzerinde gelmişti.

TDI’da gerçekleşen yükseliş, ekonominin iyi bir gidişatta olduğunu gösteren belli başlı verilerden birisidir. Bu verinin de sahip olduğu bir öncü gösterge var. 400.000 ABD çalışanının bordro verilerine dayalı olarak hazırlanan, TDİ’nin ön göstergesi olarak kabul edilen, tarım dışı özel istihdam alanlarındaki aylık istihdam değişimi ölçüsü ABD - ADP Tarım Dışı İstihdam Değişikliği, TDI’ın öncü göstergesidir. ADP – TDI mart ayında açıklanan veride beklentiler 190bin iken 214bin ile beklentilerin üzerinde geldi. Nisan verisinde beklentiler 194bin iken 200bin ile biraz üzerinde geldi. Çarşamba günü açıklanan son veride ise 156bin ile 196bin olan beklentilerin çok altında kaldı. ADP-TDI, TDİ ile birebir benzerlik göstermese de dikkate değer bir benzerlik söz konusu. Bu ay açıklanan verinin beklentilerin çok altında gelmesi TDİ verisi için bize bir ön fikir verebilir. TDİ’nin, ADP TDİ’ye göre daha sert hareketlere sahip olduğunu söyleyebiliriz.

İşsizlik için son açıklanan veri %5 optimal işsizlik seviyesinde, onun öncesindeki 2 veri ise 4.9% ile bu seviyenin de altında gelmişti. İşsizlik Haklarından Yararlanma Başvurularında son 3 veriden 2si olumlu, son veri ise beklentilerin üzerinde geldi.

Tarım Dışı İstihdam verisinin sonuçlarını 2 farklı durumda ele alacak olursak;

Birinci Senaryo: Beklenti Üzerinde ve Beklentiler Dahilinde Açıklanması (Beklenti:202K): Bu ihtimal ABD verileri ve özellikle ADP-TDI’daki sert düşüş dikkate alındığında biraz daha düşük ihtimalli görülüyor. İstihdam verisinin beklentilerin üzerinde veya seviyelerinde gelmesi, ekonominin iyileşmekte olduğunu ve Fed’in 2016 içerisinde faizleri birden artırması yönünden önemli bir destekleyici argüman olduğunu söyleyebiliriz. Her ne kadar FED enflasyon verisine daha fazla ağırlık vermeye başlasa da TDI da önemli bir faktör olarak kalmaya devam edecektir. Beklenti üzerinde gelmesi piyasalarda FED’in kısa vadede faiz artırımına gitmeyeceği algısının oluşması sebebiyle çok sert bir etki oluşturmasını beklemesek de kısa süreli bir dalgalanma oluşturabilir. Doların güçlenmesi beklenebilir. Dolara bağlı majör para birimleri ve belli başlı endeks ve emtialarda, güçlenen dolar etkisiyle satış gelebilir. Beklentiler ile açıklanan veri arasındaki fark arttıkça, gerçekleşen etkiler daha sert olacaktır.

İkinci Senaryo: Beklenti altında açıklanması: Bu ihtimal biraz daha olası görülüyor. Beklentilerin çok altında bir veri durumunda FED’in faiz artırma ihtimalini geciktirici etki yapabileceğinden dolayı Dolar’da gevşeme görülebilir. Bu ihtimalin gerçekleşmesinin piyasaya etkisi diğerine göre daha fazla olabilir. Majör paritelerde ve emtialarda, yine olası gevşeyen dolarla, yükseliş görülebilir. Beklentilere yakın bir verinin fazla keskin bir hareketlenmeye yol açmayabileceği beklenebilir. TDI beklentilerin ne kadar altında gelirse, etki o kadar derin görülecektir.

İkon Menkul Değerler

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.