Roubini: Sadece parasal teşvik yeterli değil

AYÇA KARACA – BORSAGUNDEM.COM

“Kahin ekonomist” lakaplı New York Üniversitesi öğretim üyesi Nouriel Roubini, Project Syndicate’te dün yayınlanan yazısında gelişmiş ülkeler tarafından uygulanan  parasal teşvik politikalarının   etkili olabilmesi için geçici mali teşviklerin de  eşlik etmesi gerektiğini belirtti.
Roubini yazısında küresel krizin başlamasından altı yıl sonra bile gelişmiş ekonomilerin geleneksel olmayan para politikaları izlemeye devam ettiklerini vurguluyor. Kriz öncesi hiç bir Merkez Bankası’nın bu önlemleri (sıfır faiz oranı, genişlemeci para politikası, kredi kolaylığı, ileriye yönelik rehberlik, negatif mevduat faiz oranı ve sınırsız döviz kuru müdahalesi) uygulamayı düşünmediğini ancak bugün bu araçların başlıca yöntemler haline geldiğini ifade ediyor.

Geçtiğimiz bir buçuk yıl içerisinde Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) birçok araç denediğini ve Ocak’ta tam bir parasal genişleme uygulamaya başladığını ve şu an itibariyle Fed, İngiltere ve Japonya Merkez Bankaları, ECB ve birçok daha küçük gelişmiş ülkenin Merkez Bankası’nın bu geleneksel olmayan yöntemlere dayandıklarını belirtiyor.

Roubini küresel ölçekte bu parasal politika hareketlerinin farklı gruplardan ekonomistler arasında bir başkaldırı yarattığını ve sürekli olarak küresel likiditede bu denli büyük ölçekli bir artışın hiper enflasyona, doların çöküşüne, altın fiyatlarının çok yükselmesine ve kağıt paraların dijital paralar karşısında yenilgisine yol açacağı uyarısında bulunduklarını hatırlatıyor.

Ancak, bu öngörülerin hiçbirinin gerçekleşmediğine, enflasyonun bütün gelişmiş ülkelerde düşük düzeyde bulunduğuna ve hepsinin de  %2 hedefine ulaşamayıp deflasyonla mücadelede olduklarına dikkat çekiyor.  Ayrıca, doların değerinin yene euro’ya ve bir çok gelişen ülke para birimlerine karşı yükseldiğine ve  2013’ten bu yana altının  onsunun ise 1900 dolardan 1200 dolara düştüğünü hatırlatıyor.  Bitcoin’in de değerinin %60 düşmesiyle 2014’ün en kötü performans gösteren parası olduğunu ekliyor.

ÖNGÖRÜLER YANLIŞ ÇIKIYOR

Ünlü ekonomist bu ekonomistlerin neden sonuç ilişkisini anlayamadıkları için öngörülerinin yanlış çıktığını belirtiyor ve Merkez Bankalarının 2008 sonrası toparlanma döneminde geleneksel olmayan para politikaları izlemelerinin sebebini kamu ve özel sektör borcunun yüksekliği yüzünden kredi azaltılması (deleveraging) sürecinde deflasyonist baskılarla başa çıkma gerekliliği olarak açıklıyor. 

Birçok gelişmiş ülkede çıktı açığı bulunduğunu, talebin de potansiyelinin altında kalması nedeniyle firmaların sınırlı fiyatlama gücüne sahip olduğunu ifade ediyor. İstihdam piyasalarında da  çok sayıda işsiz işçinin sınırlı sayıdaki işi kovaladığını ve emekten tasarruf eden teknolojik gelişmelerle işçilerin işleri ve gelirleri üzerinde baskının arttığını ve bunun da talebe yansıdığını vurguluyor.

Ayrıca ABD, İngiltere, İspanya ve İrlanda gibi ülkelerde emlak sektöründe yavaşlığın sürdüğünü, belirtiyor.  Çin, Hong Kong, Singapur, Kanada ve Fransa gibi ülkelerde ise balon oluştuğunu ve bunun çökmesi durumunda konut fiyatları için bir risk oluşacağı uyarısında bulunuyor.

Emtia piyasalarının da deflasyonist baskının kaynağı olduğunu, Kuzey Amerika’daki kaya gazı üretiminin petrol ve gaz fiyatlarını zayıflattığını, Çin’in büyümesinin yavaşlamasının ise demir, bakır ve diğer endüstriyel metalleri de kapsayan yüksek düzeyde arz edilen çok  sayıda emtiaya olan talebi azalttığını vurguluyor.

ÇÖZÜM KAMU YATIRIMLARI

Roubini, geleneksel olmayan para politikalarının deflasyonu önleyememesinin sebebi olarak bu politikaların para birimini zayıflatarak ihracatı ve enflasyonu arttırmayı amaçladıklarını ama bunun kazananı olmayan bir oyun olduğunu ve deflasyon ve resesyonu diğer ekonomilere ihraç ettiklerini belirtiyor.

Daha da önemli olan noktanın ise para politikasının maliye politikasıyla olan uyumsuzluğu olduğunu  belirtiyor ve  parasal teşviklerin   etkili olabilmesi için geçici mali teşviklerin de  eşlik etmesi gerektiğini öne sürüyor. Ancak, halen tüm gelişmiş ekonomilerin- Euro Bölgesi, İngiltere, ABD ve Japonya- değişen ölçülerde mali tasarruf ve konsolidasyon politikaları izlediklerini hatırlatıyor.

Roubini, IMF’nin bile çok fazla arz ve çok az talebin olduğu bir dünyada çözümün bir kısmının altyapıya kamu  yatırımları yapılması  olduğunu açıkladığını vurguluyor ancak bir çok gelişmiş ülkede ve gelişen piyasalarda –Çin hariç-  bunun eksikliğine ya da azalmakta oluşuna dikkat çekiyor. Gelişen ülkelerin bir çoğunda  uzun dönemli faiz oranları sıfıra yakınken  altyapı yatırımları için harcama yapılmasının zorlayıcı olduğunu kabul ediyor. Ancak ihtiyaç duyulan altyapı patlamasını engelleyenin çeşitli politik kısıtlamalar olduğunu –mali açıdan sıkışık ülkelerin ücretleri ve sübvansiyonları kesmeden önce sermaye harcamalarını kesmeyi tercih etmeleri gibi – ileri sürüyor.

Roubini, süren yavaş büyüme, düşük enflasyon ve deflasyon ortamı için reçetenin bu olduğunu ve yetersiz talebe yönelik mali politikaların yokluğunda geleneksel olmayan para politikalarının makro ekonomik sahada başrolde olmaya devam edeceğini öngörüyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.