Piyasalarda tatil etkisi

Türkiye önümüzdeki hafta Pazartesi günü yarım günlük mesaiden sonra başlayacak olan uzun süreli Kurban Bayramı tatiline hazırlanırken, bu uzun tatil dönemleri öncesi ve sonrasında piyasalarda yaşananlar analiz edildi. Sanko Menkul Değerler tarafından hazırlanan analiz raporunda tatil dönemlerinde piyasaların verdiği tepkiler, getiri beklentileri ve risk algıları tatil öncesi ve tatil sonrası günlerde incelenerek çeşitli sonuçlara ulaşıldı ve bu sonuçlar yatırımcılarla paylaşıldı. İşte o analiz ve sonuçlar:
"Finansal piyasalarda varlık fiyatlarının belirli zaman dönemlerinde diğer dönemlerden anlamlı bir şekilde farklı hareket ettiği görülmektedir. Etkin Pazar kuramı’na göre zamandan bağımsız olması gereken varlık getirileri belirli zaman aralıklarında farklı hareket etmektedir ki bu durum genel olarak “anomali” olarak adlandırılmaktadır.
Hisse senedi piyasalarında gözlenen anomalilerden oldukça sık rastlanan bir tanesi de tatil etkisi’dir. Literatürde tatil etkisi olarak adlandırılan bu anomalinin Borsa İstanbul’da varlığını araştırmak amacıyla 1994 – 2013 yılları arasındaki piyasaların 2 günden fazla kapalı olduğu 39 tatil dönemi öncesi ve sonrasındaki günlere ilişkin getiriler incelenmiştir.
Tatilden önceki günlerden ikinci işlem günü olan t-2 ve üçüncü işlem günü olan t-3 günlerinin getirisinin pozitif, t-4 ve t-5 günlerinin getirisinin ise negatif olduğu gözlenmiştir.
Tatilden sonraki günlerden ikinci işlem günü olan t+1 ve ikinci  işlem günü olan t+2 günlerinin getirisinin pozitif ve yüksek, t+3 günlerinin getirisinin sıfıra yakın, t+4 ve t+5 günlerinin getirisinin ise pozitif ancak diğer günlere kıyasla düşük olduğu gözlenmiştir.
Tatil öncesi negatif ortalama getirinin t-5 ve t-4 günlerinde yaşanması, piyasanın kapalı olması nedeniyle tatil süresince yaşanan sosyal ekonomik gelişmelerin riskini almak istemeyen yatırımcıların satışlarını takas süresini de dikkate alarak tatilden önceki 4 ve 5nci günde yaptıkları şeklinde yorumlanabilir.
Piyasaların kapalı olduğu tatil dönemlerinde gerek yurtiçi gerekse yurtdışında yaşanan sosyal, siyasi ve ekonomik gelişmeler tatil sonrasındaki ilk işlem gününde (t+1) hisse senedi fiyatlarına yüksek değişkenlik olarak yansımaktadır. Ortalama getirilerdeki standart sapmanın t+1 gününde en yüksek olması tatil sonrasındaki ilk gündeki bu tedirginliği açıklamaktadır.
Yatırımcılar tatil öncesinde takas süresini dikkate alarak, takas yükümlülüklerini uzun tatil sonrasında yerine getirecek şekilde alım yapmaktadırlar. Böylece yaptıkları alışlar için tatil sonrasına kadar herhangi bir ödeme yapmamakta tatil sonrasında ödeyecekleri nakdi ise repo yoluyla değerlendirerek ilave faiz kazancı sağlamaktalar. Bu tip bir takas avantajı takas ve tatil süresi ile faiz oranlarına bağlı olarak tatil öncesinde alış yapmayı cazip kılmaktadır.
Tatil öncesinde en yüksek pozitif ortalama getirinin t-2 gününde yaşanması takas süresinin tatil etkisi üzerindeki etkisini göstermektedir. t-2 gününde takas etkisi sebebiyle görülen hızlı yükselişin t-1  gününde yerini kısmi kar satışlarına bıraktığı görülmektedir.    
Tatilden önceki ve sonraki 5 işlem gününe ait getirilerin işlem hacmiyle desteklenmediğini test etmek amacıyla getiriler gibi tatil öncesi ve sonrası günlerdeki işlem hacmindeki değişimler de incelenmiştir.
Tatil sonrası günlerdeki işlem hacmi genel olarak tatil öncesi günlerdeki hacimlerden daha yüksektir. Tatil öncesi günlerindeki işlem hacminin düşük olmasında, tatil belirsizliği sebebiyle yatırımcıların alım satım yapmaktan çekinmesinin etkili olduğu düşünülmektedir.
Piyasaların kapalı olduğu tatil dönemlerinde gerek yurtiçi gerekse yurtdışında yaşanan sosyal, siyasi ve ekonomik gelişmeler tatil sonrasındaki işlem günlerine volatilitede artış olarak yansımaktadır. Bu durum tatil sonrasında işlem aktivitesinde yaşanan artışla paralellik göstermektedir.
Tatil öncesi işlem hacminde en yüksek değer t-2 gününde gerçekleşmektedir, getirilerinde en yüksek t-2 gününde elde edilmesi işlem hacminin fiyatları destekleyen bir unsur olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Bunun yanında takas avantajının t-2 gününde alış yapmayı cazip hale getirmesi de işlem hacminin tatil öncesinde en yüksek bu günde gerçekleşmesine sebep olmaktadır. Buna göre tatil öncesi dönemde işlem hacmindeki değişimin takas süresinden etkilendiğini söylemek mümkündür.
Özetle Borsa İstanbul’da getiri ve hacimlerin uzun tatiller öncesinde ve sonrasında farklı davranış kalıplarıyla hareket ettiğini varsayan tatil etkisinin varlığına ilişkin güçlü kanıtlar elde edilmiştir.
Tatil etkisi üzerinde etkili olduğu düşünülen takas süresi, açık pozisyon kapatılması ve davranışsal faktörlerden takas süresinin tatil öncesindeki getiri ve hacim değişimlerindeki farklılığı açıklamada başarılı olduğu görülmüştür.
Çalışma sonucunda edinilen bir başka sonuç da, tatil etkisinin varlığının yıldan yıla güç kaybetmekte olduğudur. Bunda takas süresinde doğrudan etkisi bulunan repo faizlerinde yıldan yıla geri çekilmelerin etkisi olduğu kadar, piyasaların etkin hale gelmesinin de etkili olduğu görülmektedir.''
 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.