Piyasalarda düzeltme olabilir

Tarihin en uzun yükseliş dönemini yaşayan Wall Street’te iyimser hava yavaş yavaş dağılıyor. Rekor üzerine rekor kıran endekslerde iniş ve düzetme dönemi iyice yaklaşıyor. Kimi karamsar uzmanlar, Wall Street’te 10 yıl sürecek karanlık dönemin yaklaştığını savunuyor. Tarihin en uzun boğa piyasası ve en aşırı değerlenmiş hisse senetleri söz konusu. Daha ihtiyatlı uzmanlar yüzde 17’yi aşan düzeltmenin üzerinde bir düşüş döneminden söz ederken önümüzdeki 6-12 ay içinde ayı piyasasına girileceğini savunuyor. İlk aşamada ABD-Çin cephesinden veya şirket karlarından gelebilecek kötü haberlerle birlikte yüzde 5-8 arasında bir düzeltme bekleniyor.

Wall Street’i kaygılandıran nedenlerin başında hisse senedi fiyatlarının fazlasıyla yükselmesi ve sabit getirdi yatırım cephesinde faiz verimliliğinin yükselişe geçmesi geliyor. Karlar hala yüksek olsa da fiyat kazanç oranı, şirketlerin piyasa değerinin ve şirket borçlarının GSYİH’ya oranı gibi temel göstergeler aşırı şekilde yükselmiş durumda.

Ayı piyasası zirveden itibaren yüzde 20 ve daha fazla düşüş olarak tanımlanıyor. S&P 500 finansal krizin dip noktası ve boğa piyasasının başlangıcı sayılan Mart 2009’dan bu yana bu şiddette bir düşüş görmedi. 9,5 yıl süren boğa piyasasında S&P 500 endeksi yüzde 320, Dow Jones endeksi ise yüzde 300 yükselirken teknoloji ve

İnternet şirketlerinin Hisse senetlerinin ağırlıkta olduğu Nasdaq endeksi ise yüzde 520 gibi yüksek bir performans gösterdi.

Ekonomiye ilişkin temel göstergelerin güçlü olması ve yüksek şirket karları başta teknoloji ve nihai tüketici sektörleri olmak üzere hisse senetlerinin bu yıl da hızla yükselişine neden oldu. Yılbaşından eylül ortasına kadar, S&P 500 yüzde 7,6, Dow Jones yüzde 5, Nasdaq ise yüzde 15 yükseldi.
Boğa piyasasını olumsuz yönde etkileyecek unsurların başında ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz oranlarını artırması geliyor. Diğer nedenler ise hisse senedi fiyatlarının aşırı değerli olması ve gelişen piyasalarda yaşanan kriz. Wall Street’i tehdit eden beş temel nedeni şöyle sıralamak mümkün:

1-Şirketlerin karlılığı devam edecek mi?

ABD’de borsadaki şirketlerin karı son çeyrekte yüzde 25 arttı. Yüksek karlılık nedeniyle, hisse senedi fiyatları da çok yükseldi. S&P 500 endeksindeki şirketlerin ortalama fiyat/ kazanç oranı 32,6’ya çıktı. Bu 140 yıllık borsa tarihinin en yüksek üçüncü oranı. Ancak koşullar artık biraz daha farklı. ABD ile Çin arasındaki ticaret savaşı, artan faiz oranları şirket karlarını etkileyebilir. Tüketim harcamalarının aynı hızda devam etmesi de beklenmiyor. Şirket karları, endeksleri daha da yukarı çekebilir, düşüşlere de neden olabilir.

2-Gelişmiş piyasalarda türbülans var.

ABD dışındaki gelişmiş borsalar da siyasi ve ekonomik sorunlar nedeniyle sıkıntılı dönemdeler. Potansiyel kriz noktası İtalya yakından izleniyor yatırım bankaları, Avrupa borsaları için ‘portföylerde ağırlığını azaltın’ önerisinde bulunurken Japonya için ‘nötr’ görüş belirtiyor.

3-Gelişen piyasaların ateşi yüksek.

Güçlü dolar ve güven sorunu gelişen piyasaları altüst ediyor. Bulaşıcı hastalığın bu ülkelere borç veren gelişmiş ülkelerin borsalarına sıçraması mümkün.

4-Yatırımda yeni verimlilik dönemi başlamış durumda.

Fed faiz oranlarını artırdıkça finansal krizden bu yana risksiz sabit getirililer en tercih edilebilecek döneme girildi. İki yıllık ABD Hazine tahvilleri, hisse senedinin riski olmadan parlak fırsatlar sunuyor.
5-İpoteğe dayalı menkul değerlerin yıldızı parlıyor.

Sabit getirdi piyasa, Hisse senedi piyasasının rakibi olmaya başladı. Ancak Fed bilançosunu düzelttikçe bankaların ve diğer finans kurumlarının ihraç ettiği gayrimenkul ipoteğine dayalı menkul değerler çekici olmaya başladı.

Endekslerin dur durak bilmeden yükselişi Wall Street uzmanlarının endişe ve uyarı sesinin daha yüksek çıkmasına neden olmaya başladı. Ağustos ayını da yüksek performansla bitirerek beş ay art arda yükselen S&P 500 endeksi, eylülün ilk haftasındaki gelişen piyasalar krizi kaynaklı düşüşün ardından yeniden yükselişe geçti. Endeks, 13 Eylül’de bir kez daha 2 bin 900 puan barajının üzerine çıktıktan sonra 20 Eylül’de 2 bin 930 puandan kapandı. Endeks gün içinde 2 bin 940 puana çıkarak rekor tazeledi.

Dow Jones Endeksi de 21 Eylül’de tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü ve 26 bin 657 puana çıktı. 26 Ocak’tan bu yana ilk rekorunu kıran Dow Jones endeksi S&P 500 ve Nasdaq’ın aksine rekor koşusuna ara germişti. Endeks yaşanan düzeltmenin ardından 23 Mart’ta yılın en düşük seviyesine inmişti. Başta Apple olmak üzere United Health, Boeing, Home Depot ve Visa gibi şirketlerin katkılarıyla Dow Jones, 164 işlem gününden sonra yeniden rekor kırdı. Dow Jones’un rekoruna Apple 378 puan, United Health 372 puan ve Boeing 316 puan katkıda bulundu.

Yatırım bankası Morgan Stanley ABD piyasaları için en ihtiyatlı bir tavırda olanlardan biri. Morgan Stanley’in kıdemli yatırım stratejisti Michael Wilson, Wall Street’in son birkaç yılda yatırımcılara yüklü miktarda kazandırdığını ancak artık böyle bir dönemi beklemediklerini söyledi. 2018’in birkaç yıl sürecek dönemin başlangıcı olduğunu ve yatırımcıların bu dönemde kazanç beklememesi gerektiğini vurgulayan Wilson, “yuvarlanan ayı piyasası” döneminin aralık ayında hisse senedi fiyatlarında görülecek zirve değerlerden sonra başlayacağını belirtti. Kimi hisse senetlerinde fiyat hasarının endeks seviyesinin üzerinde olacağını vurgulayan Morgan Stanley kıdemli yatırım stratejisti Wilson halen 2 bin 900 puana yaklaşan S&P 500 endeksinin 2 bin 400 puana kadar düşebileceğini tahmin etti.

Wilson borsalar için aylardır uyarılarda bulunuyor. Temmuz ayında aylar sürecek en büyük düzeltmeye hazır olunması gerektiğini söylemişti ağustos başında ise tarihin en uzunu olan boğa piyasasının son ataklarını yaptığını, ayıların, tüm endeksleri yukarı çeken teknoloji ve nihai tüketici sektörlerine gözünü diktiğini savunmuştu.

Kuşkusuz Morgan Stanley yalnız değil. Çoğu yatırım bankası konuyla ilgili uyarılarda bulunuyor. Kurumsal yatırını firması Stifel’in başkanı Barry Bannister, Fed’in faiz artırımlarına paralel olarak gelecek 6-12 ay arasında ayı piyasasının başlayacağından emin olduğunu açıkladı.

Peter Oppenheimer başkanlığındaki Goldman Sachs stratejistleri, 9,5 yıl süren rallinin sonuna gelindiğini, S&P 500 endeksinin yıllık bazda yüzde 19 yükseldiğini, yatırımcıların önümüzdeki yıllarda daha düşük getirilere hazırlıklı olması gerektiğini belirtti. Goldman Sachs’ın ‘ayı/boğa piyasası göstergesinin’ kırmızı yanmaya başladığını vurgulayan stratejistler, ayı piyasası sinyalinin son 40 yılın en yükseğinde olduğunu belirtti. Oppenheimer, Wall Street’te halen devam eden aşırı yüksek hisse senedi fiyatlarının da etkisiyle beş yıl sürecek düşük getiriler dönemi riskinin hızla arttığını savundu ancak derin bir ayı piyasası beklemediğini de ifade etti.

Citigroup da beklenenden hızlı ücret artışlarının endekslerde yüzde 5 seviyesinde düşüşe neden olacağını bildirdi. Tobias Levkovich başkanlığındaki Citiroup stratejistlerinin raporunda; Fed politikaları, jeopolitik gelişmeler, ticari yaptırımlar ve uluslararası ekonominin zayıflığı gibi olumsuz unsurlardaki kötüleşmenin bu geri çekilmeyi hızlandıracağını vurgulandı.

JP Morgan, krize reaksiyon olarak uygulamaya konulan uyumlu para politikalarının uygulamadan kaldırılmasının gelecek krizin nedeni olacağını belirtti. JP Morgan yatırımcılar için hazırladığı raporda, Fed’in normalleşmesi, iş dünyası döngüsü, ticaret savaşının kötüleşmesi gibi dinamiklerin hızına bağlı olarak, ‘büyük likidite krizinin’ gerçekleşeceğini vurguladı.

Piyasanın en büyüklerinden Blackstone ise boğa tavrını koruyor ve S&P 500’ün yılsonu hedefine beklenenden erken ulaşacağını, önümüzdeki birkaç ay içinde 3 bin barajını aşmasının yüksek bir ihtimal olduğunu savunuyor. Blackrock’un yatırım stratejisti Joseph Zidle, ABD’de 6 Kasım’daki ara seçimlerden sonra hisse senetlerinin en iyi performansına şahit olunacağını ve üçüncü, dördüncü çeyrek şirket karlarının endekslere hızlandırıcı etki yapacağını savundu.

KESKİN BİR DÜŞÜŞE NASIL HAZIRLANMALI?

Piyasaları tahmin etmek oldukça zor. Ancak gidişata bakarak doğru pozisyon almak da mümkün. Endekslerde yüzde 10'uk düzeltme ya da bu seviyeyi aşacak ayı piyasası dönemlerinde neler yapılabilir?
1-Nakitte kalarak en kötüye hazırlıklı olmak en doğrusu... Efsane yatırımcı Warren Buffet, toplam portföyünün yüzde 33’ü olan 116 milyar dolar nakitte. Bir başka ünlü yatırımcı Seth Klarman’ın nakit oranı ise yüzde 42. Nakitte kalmak fiyatları düştüğünde favori hisse senetlerini ucuz fiyattan almaya imkan sağlıyor.
2-Eğer bu fiyat seviyelerinden aldıysanız satmayın. Hisse senedinin performansını izleyin ve piyasa soğumaya başladığında elinizden çıkarın.
3-Hisse senedi yerine farklı yatırımları tercih edin. Kısa vadeli ABD Hazine tahvilleri yüzde 2’nin üzerinde getiri sağlıyor. Emtia fiyatları hala ucuz.
Cesur yatırımcılara değerli madenlerde ve gelişmekte olan piyasaların güçlü şirketlerinde önemli fırsatlar var.
4- Sermayeyi korumak için stop-loss çok önemli. Piyasalarda ani bir düzeltme ve panik anında, sermayenizi korumanız için 'stop-loss' emri önem taşıyor. Yüzde 25 ve altındaki ‘stop-loss emirleri’ kurtarıcı olacak. (LEVENT GÜRSES/FORBES TÜRKİYE DERGİSİ)

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.