PİYASALAR MANİPÜLE EDİLİYOR

Ertuğ Yaşar / REFERANS Türkiye'deki yabancı sermayeli bir bankanın yabancı müşterileri için yazdığı (İngilizce) Y.A.Ş toplantısı yorumlarını okudum. Gelişmelerin ‘sıradan bir olay' olduğu ve pek de önemli olmadığını anlatmaya çalışmışlar. "Aman ha ördekleri korkutmayalım! Şu anda Türkiye'ye çok güzel bir kısa dönemli yabancı para akışı var; bu sakın kesilmesin. Bu akıştan (yani sıcak paradan; carry trade'den) hepimiz çok kazanıyoruz. Çeşme akarken biz de küpümüzü dolduralım; testiyi de kırmayalım" yaklaşımı… Piyasalar kimi zaman gerçekçidir, kimi zaman da işte böyle çıkarcı. Çıkarlarına gelen bir iş oldu mu deveyi pire yaparlar ya da tersine pireyi deve! Bunun örneklerini defalarca gördük; şimdi bir kere daha görüyoruz. Aynı durumu mali kural konusunda da görüyoruz. Nedir bu mali kural? Ayrıntısı var da pek önemli değil, özetinde hükümetin, devletin "Valla billa kamu açıklarını belli bir sınır içinde tutacağım; bundan fazla kamu harcaması yapmayacağım ve bütçe disiplinini bozmayacağım" demesidir. Hesap verilebilirliktir; güvenilirliktir; popülizm yapmamaktır; kendi ayağına bile bile pranga takmaktır. Bugüne kadar biz kamu maliyesi disiplinini hep IMF sopası ile sağladık. Yani ülke krize girince çağrılan IMF, "Kredi veririm. Ama bunu taksitler halinde ve sen kamu maliyesi reformu yaptıkça veririm" dedi. Biz de politik olarak istemesek de o gün paraya gereksinimimiz olduğu için, köprüyü geçene kadar ayıya dayı dedik (yani IMF'nin istediği kamu maliyesi önlemlerini aldık ya da alıyor gibi yaptık). Mali kural bundan çok farklı olacaktı. ‘IMF sopası' olmadan biz irade gösterecektik. Yani zayıflama ilacı alarak zayıflamaya çalışmak yerine az yiyerek ve spor yaparak kilo verecektik. Piyasalar da bu irademizi takdir edeceklerdi; prestijimiz ve güvenilirliğimiz artacaktı. Hop ne oldu? Ali Babacan tarafından daha üç ay önce açıklanan mali kural, referandum ve genel seçim geliyor diye temmuzdan ekime gitti. Bugün de Bakan Mehmet Şimşek diyesiymiş ki "Mali kural ekimde de yasalaşmayabilir!" Gerçi sonra Mehmet Bey bu sözünü yalanladı ya da sözünün Reuters tarafından yanlış anlaşıldığını söyledi. "Ben böyle demedim" dedi. Sayın Bakan'a tabii ki inanacağız. Demek ki öyle dememiş ya da onu kastetmemiş! Eh bir de piyasaların tepkisini görseydiniz. Aslında tepkisizliğini… Türkiye gibi geçmişi bu anlamda (yani kamu maliyesi disiplinine uymak anlamında) çok şaibeli ve karanlık olan bir ülke, daha üç ay önce açıkladığı bir önlemi önce temmuzdan ekime atıyor; sonra da "Belki ekimde bile olmaz" diyor. Siz olsanız ne düşünürsünüz? "Paçaları sıkmadı" ya da "Popülizmi elden bırakamadılar" diye düşünmez misiniz? Yok, mali analistler hiç de öyle düşünmediler. Gün içinde yabancılar için yazılan raporları okudum. "Evet, Bakan Şimşek böyle demiş olabilir ama bu sürpriz ya da yeni bir haber değildir. Zaten piyasalar bunu öngörmüş ve fiyatlamıştı" gibi ipe sapa gelmez yorumlar yazıldı. Dedik ya, "Aman ha ördekleri korkutmayalım! Şu anda Türkiye'ye kısa dönemli yabancı para akışı var; bu sakın kesilmesin. Bu akıştan (yani sıcak paradan; carry trade'den) hepimiz çok kazanıyoruz. Çeşme akarken biz de küpümüzü dolduralım; testiyi de kırmayalım" mantığı. Kötü ya da olumsuz ne haber gelirse gelsin bu haberi önemsememe, küçümseme, etkisizdir deme yaklaşımı. Biz hep Adam Smith'in piyasadaki o görünmez eline inandık. Görünmez elin piyasada doğruyu bulduğunu düşündük. Ama öyle görünüyor ki piyasalar kendi çıkarları için, ellerinden geldiğince o görünmez eli yönlendirmeye ve manipüle etmeye çalışıyorlar ve bunda da başarılı oluyorlar… Gün gelir bunun acısını çok ağır çekeriz; aynı Yunanistan'da olduğu gibi!

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.