Petroldeki kriz 1970’leri aratacak

BORSGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Londra merkezli yatırım araştırmaları şirketi IHS Markit'in Başkan Yardımcısı Daniel Yergin, Rusya'nın Ukrayna işgaliyle birlikte 1970'lerdeki büyük petrol krizleri ölçeğinde bir enerji piyasası krizinin ortaya çıkabileceği konusunda uyardı.

Rusya dünyanın en büyük petrol ihracatçılarından birisi. ABD ve müttefiklerinin Rusya'nın finansal sistemine uyguladığı yaptırımlar, bankalardan, alıcılara ve nakliyecilere kadar piyasalardaki çok büyük bir kesimin Rus ham petrolünden geri adım atmasına yol açtı.

Aynı zamanda yazar ve enerji piyasası tarihçisi olan Yergin, Rus petrolüne yönelik ABD ve diğer ülkeler tarafından direkt bir yaptırım olmasa dahi enerji piyasalarında devasa miktarda varil kaybı olabileceğini söyledi. Emtia uzmanı CNBC’deki açıklamasında, Rusya’nın her gün yaklaşık 7,5 milyon varil petrol ve rafine ürün ihraç ettiğini kaydetti.

Yergin, "Bu lojistik açısından gerçekten büyük bir aksamaya yol açacak ve insanlar variller için çırpınacaklar. Bu bir arz krizi. Bu bir lojistik krizi. Bu bir ödeme krizi ve bu kriz 1970'ler ölçeğinde olabilir" ifadelerine yer verdi.

Emtia uzmanı ekonomik yaptırımları uygulayan hükümetler ile sektör arasındaki güçlü iletişimin en kötü senaryoya yol açabileceğini söyledi. Yergin, “Hükümetlerin netlik sağlaması gerekiyor” uyarısında bulundu.

Yergin NATO üyelerinin Rusya ihracatının yaklaşık yarısını ithal ettiğine dikkat çekerek, “Bu payın bir kısmı bozulacak” öngörüsüne yer verdi.

Rus petrolüne önyargı oluştu

Yergin, enerjiye özel olarak yaptırım uygulanmamasına rağmen Rus petrolünü piyasadan uzak tutmak için çalışan "fiili" yaptırımlar olduğunu söyledi. Alıcılar, yaptırımlara karşı gelmek istemeyen bankalardan, limanlardan ve nakliye şirketlerinden gelen geri itme nedeniyle Rus petrolüne karşı temkinli davranıyor.

JPMorgan, Rus petrolünün %66'sının alıcı bulmakta zorlandığını ve Rus petrolünün sekteye uğraması halinde ham petrol fiyatlarının yıl sonuna kadar 185 dolara ulaşabileceğini tahmin ediyor.

Yergin, "Bu durum, Arap petrol ambargosu ve 1970'lerdeki İran devriminden bu yana yaşanan en kötü kriz olabilir" dedi. Her iki olay da döneminin en büyük petrol krizlerine sebep olmuştu.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, 1973'te Orta Doğulu petrol üreticileri, o yıl Arap-İsrail savaşı sırasında ABD ve Batılı devletlere İsrail'e yardım ettikleri için misilleme olarak petrol arzını kesmişti. Piyasalardaki petrol anında yetersiz kalmış ve Amerikalılar tavan yapan benzini satın alabilmek için benzin istasyonlarında kuyruklar oluşturmuştu. 1978-79 arasındaki İran Devrimi sırasında da benzeri bir petrol şoku yaşanmış, olaylar İran şahının devrilmesiyle sonuçlanmıştı.

Bugünkü krizde ise BP ve Exxon Mobil gibi dev petrol büyükleri Rus girişimlerine çıktıklarını açıkladılar. Rusya'nın Ural ham petrolünün fiyatı, uluslararası petrol göstergesi Brent ham petrole kıyasla sert bir şekilde düştü.

Yergin konuyla ilgili açıklamasında, “Bu daha önce görmediğimiz türden büyük bir itibar sorunu. Şirketler Rusya ile iş yapmak istemiyorlar” dedi. Petrol şirketleri, yıllarca operasyon geliştirip Rusya'da yüzlerce kişiyi istihdam etmiş olabilecekleri büyük yatırımlardan vazgeçiyorlar.

Emtia uzmanı, “Vladimir Putin küresel ekonomi ile entegre bir ekonomi inşa etmek için harcadığı 22 yılı bir hafta içerisinde yok etti. Şu anda olan şey Rusya’nın küresel ekonomiden fişinin çekilmesidir” görüşlerine yer verdi.

Arz krizi yaklaşıyor

Yergin, petrol piyasasında arzın halihazırda sıkı bir şekilde tedarik edildiğinde kesintinin yaklaştığına dikkat çekti.

OPEC, Rusya ve diğerleri arasındaki bir ittifak olan OPEC+, Çarşamba günü mevcut üretim planlarını sürdürmeye karar verdi. Liderler Haziran ayındaki hedeflerine ulaşana kadar her ay günde yaklaşık 400 bin varili piyasaya göndermek konusunda anlaştılar.

Rusya’nın enerji müşterilerinin karşı karşıya kaldığı bir diğer sorunsa Avrupa doğalgaz fiyatlarındaki artış oldu. Avrupa hem Rus petrolünün hem de doğalgazının en büyük müşterisi konumunda.

Rusya'nın geçtiğimiz Perşembe günü tanklarını Ukrayna'ya yolladığı sırada petrol fiyatları halihazırda yükseliyordu. Brent petrol Perşembe günü varil başına 116 doların üzerine yükselmiş ardından İran'ın yeniden nükleer anlaşmaya geri döneceği spekülasyonlarıyla bir miktar geri çekilmişti. İran’ın piyasaya dönmesi 1 milyon varil İran petrolünü piyasaya geri getirebilir.

Sektör analistleri, Rus petrolünün piyasayı ne kadar etkileneceğini söylemenin zor olduğunu söylüyorlar. Beyaz Saray' dan yapılan açıklamada, enerji konusunda herhangi bir yaptırım olmasa da yaptırımların masada olduğu belirtildi.

IHS Markit, gelecek hafta Houston'da düzenlenecek olan geleneksel CERAWeek enerji konferansına ev sahipliği yapıyor. Aralarında Chevron, Exxon Mobil, Total, Occidental Petroleum ve ConocoPhillips'in de yer aldığı birçok enerji şirketinin yöneticileri konuşma yapacak ve konferanstaki önemli bir konunun Rus petrollerinin nasıl ikame edileceği olması bekleniyor.

Sermaye danışmanlığı şirketi Again Capital’ın Ortağı John Kilduff, “Bana kalırsa günde 2 ila 3 milyon varil kaybetmekten bahsediyoruz” dedi. Bank of America araştırmaları her bir milyon varilin Brent petrolde varil başına 20 dolarlık fark yarattığını gösteriyor.

Kilduff, Rus boru hattı petrollerinin Çin'e akmaya devam etmesini beklediğini söyledi. Pekin hükümeti ise Rusya'ya yönelik yaptırımlara katılmayacağını açıkladı.

Analistler, gemiler tarafından taşınan ham petrolün alıcılar tarafından talep edilme ihtimalinin daha düşük olduğunu söylediler.

Kilduff, “Bu sefer kendi kendimize petrolü kesiyoruz. Bu kendi kendimize uygulanan bir ambargo. Bu sefer tedarikçi değil alıcı hamleyi yapıyor. Eğer bu durumu finanse edemezseniz ve bunun parasını ödeyemezseniz Rusların size bu petrolü satmasının imkanı yok” ifadelerine yer verdi.

Petrol 200 dolara mı gidiyor?

Savaş yakın tarihin en büyük gıda krizini getiriyor

Rus ordusu nükleer santrali vurdu, Bitcoin geriledi

Petrol fiyatları yükseldi

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.