Petrol piyasalarında 1970’ler korkusu

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Hamas’ın İsrail’e saldırı dünyanın dört bir yanında bir numaralı gündem maddesi oldu. Ancak iki haftadan kısa bir süre önce yılın en yüksek seviyesine tırmanan petrol pazarında bazı yatırımcıların beklediği büyük bir ralliyi tetiklemedi.

MarketWatch’un haberine göre Velandera Energy Partners’ın Genel Müdürü Manish Raj konuyla ilgili açıklamasında, “Petrolün 100 doları görmesi olasılık dışında değil. Ancak kriz İsrail sınırları içinde kontrol altına alınmış gibi görünüyor” dedi.

Analistler çatışmalar devam ederken diğer piyasalardaki yatırımcıların petrolün nasıl performans göstereceğine bağlı kalacağını belirtiyor.

Sevens Report Research analistleri, “İnsani trajedi ve jeopolitik sonuçları bir yana bu saldırı piyasa açısından önemli. Zira artan jeopolitik gerilimler daha yüksek petrol fiyatları anlamına geliyor ve petrol ne kadar yükselirse hisse senetleri ve tahviller üzerindeki olumsuz etkileri o kadar güçlü oluyor” açıklamasında bulundu.

FactSet verilerine göre pazartesi günü ABD ham petrol göstergesi olan Batı Teksas petrolünün kasım ayı sözleşme fiyatı %4,3’lük artışla New York Ticaret Borsası’nda varil başına 86,38 dolara yükseldi ve 3 Ekim’den bu yana en yüksek kapanışı gerçekleştirdi. Fiyatlar 27 Eylül’de bir yıldan uzun bir sürenin en yüksek seviyesi olan 93,68 dolara kedar gelmişti.

Küresel ham petrol göstergesi olan Brent petrolün aralık ayı sözleşmeleri ise pazartesi günü varil başında 88,15 dolardan kapandı. Kasım ayından bu yana en yüksek seviyesine ulaşan Brent petrol 27 Eylül’de 96,55 dolarla son yıllık zirvesine ulaşmıştı.

Raj petrol fiyatlarının daha fazla sıçramamasına şaşırdığını belirterek, “Görünüşe göre siyasi risk primi kontrol edilebilir hale geldi. Tüccarlar krizin ve etkilerinin yayılacağına ikna olmadı” ifadelerine yer verdi.

Enerji uzmanına göre krizin Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) kıdemli üyelerine ulaşması riski petrol fiyatları için asıl tehlikeyi oluşturuyor. Raj, İsrail’in İran’la doğrudan çatışmaya girme kararı alması halinde fiyatlarda ciddi bir artışın tetiklenebileceğini söyledi.

Analistler ayrıca, çatışmanın son zamanlarda yumuşama belirtileri gösteren ABD ile Suudi Arabistan arasındaki ilişkileri etkileyeceğine dair endişelerini de dile getirdi.

Ne olmuştu?

Hafta sonu, Gazze Şeridi'ni kontrol eden Filistinli militan grup Hamas, Gazze'den İsrail'e bir saldırı başlattı ve İsrail ordusunun Gazze'ye bir saldırı dalgası başlatmasının yolunu açtı. Cumartesi sabahı başlayan saldırılar sonucu İsrail tarafında hayatını kaybedenlerin sayısı 900'ü aştı. İsrail'in verdiği karşılık sonrası hayatını kaybeden Filistinli sayısı da 704'e ulaştı. Ölen Filistinlilerin 143'ü çocuklar, 105'ini ise kadınlar oluşturuyor.

Wall Street Journal’ın haberinde, İsrail’e yönelik saldırıların planlanmasına İran’ın yardım ettiği iddia edildi. Ancak Times of Israel in haberine göre pazartesi günü, İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kanani'nin gazetecilere verdiği demeçte, İran'ın çatışmadaki rolüyle bağlantılı suçlamaların "siyasi nedenlere" dayandığını ve İslam Cumhuriyeti'nin "Filistin de dahil olmak üzere diğer ülkelerin karar alma süreçlerine" müdahale etmediğini söyledi.

Bir Dow Jones şirketi olan Oil Price Information Service’in Küresel Enerji Analizi Başkanı Tom Kloza İsrail’in İran’a saldırması ve İran’ın Hürmüz Boğazı’ndaki petrol akışını engelleyen eylemlerle misilleme yapması ihtimalinin petrol piyasası için “nihai vahşi bir hamle” olacağını söyledi.

Kloza, Basra Körfezi ile Umman Körfezi arasındaki bu dar kanaldan günde 20 milyon varil petrol geçtiğini, Hürmüz Boğazı'nın "dünyanın en tehlikeli ekonomik tıkanma noktası" olarak yeniden ortaya çıkacağını söyledi.

Yom Kippur’un 50. yıldönümü

Hamas'ın İsrail'e sürpriz saldırısı, 50 yıl önce Ekim 1973'te Mısır, Suriye ve İsrail arasında gerçekleşen Yom Kippur Savaşı'nın anılarını hatırlatıyor.

ABD'nin çatışma için İsrail'e acil yardım sağlamasının ardından, Arap OPEC ülkeleri ABD'ye karşı bir petrol ambargosu uygulamıştı. ABD Merkez Bankası’nın tarihsel verilerine göre ambargoyla birlikte petrol Ocak 1974’de fiyatını dört kat arttırarak varil başına 11,65 dolara ulaşmıştı.

Michael Lynch, pazar günü Forbes'ta yayınlanan bir makalede, "Şüphesiz, petrol fiyatları İsrail ile Hamas arasındaki çatışmadan etkilenecek. Orta Doğu'nun herhangi bir yerindeki şiddet, herhangi bir petrol sahasından veya gerçekten petrol üreten ülkelerden uzakta olsa bile, petrol piyasasındaki gerilimi artırma eğilimindedir" diye yazdı.

ABD merkezli Stratejik Enerji ve Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü (SEER) Başkanı Lynch makalesinde “Bu anne babalarınızın dönemindeki petrol krizi değil. Evet, sürpriz saldırı İsrail’i hazırlıksız yakaladı, evet, Eylül Savaşı’nın ellinci yılında gerçekleşti, ancak geriye kalan çok az şey benzeşiyor” ifadelerine yer verdi.

Lynch ilk petrol krizinin, OPEC ülkelerindeki petrolün çoğunu üreten petrol şirketleri ile hükümetleri arasında yıllarca süren mücadelenin ardından geldiğini hatırlattı. Mücadelenin sebebi ise vergilendirme, kontrol ve mülkiyet temelliydi. 1973'te, petrol piyasası, yıllarca artan talepten sonra halihazırda çok sıkılaşmıştı. Petrol arzındaki kayıpla savaşın süresine ilişkin belirsizliklerin birleşmesiyle, Lynch’e göre petrolde panik alımları görülmüştü.

Emtia uzmanı bu sefer içinse “Durum petrol üreticilerinin çoğunluğunun ve diğer hükümetlerin, özellikle de ABD’nin tepkisine bağlı olarak oynaklığın ve yüksek fiyatların kalıcı olması pek mümkün değil” öngörüsünde bulundu.

İran ve Suudi Arabistan

Capital Economics Emtia Ekonomisti Edward Gardner, pazartesi günkü notunda, şimdilik petrol fiyatlarındaki artışın "arz kesintisi nedeniyle değil, bunun potansiyelinden" kaynaklandığını söyledi.

Gardner, “ABD, İran'ın Hamas'ın saldırısına karıştığına karar verirse, bu, yaptırımları daha katı bir şekilde uygulayarak İran'ın petrol ihracatı üzerindeki 'vidaları sıkmasına’ yol açabilir” dedi.

The Wall Street Journal'ın eylül ayı sonlarında analistlerden aldığı rakamlara dayandırdığı haberine göre, İran'ın ham petrol üretimi günde 3 milyon varili aştı ve petrol ihracatı günde 2 milyon varile yaklaşıyor. ABD, İran'ın petrol sevkiyatını durdurmayı amaçlayan bazı eylemlerden geri adım attı ve Washington ile Tahran arasındaki müzakereler İran'da hapsedilen beş Amerikalı tutuklunun serbest bırakılmasına imkan sağladı.

Velandera Energy'den Raj, dikkatlerin İran'ın günlük 2 milyon varil petrol ihracatında olacağını söyledi:

"İran yaptırımları delerken ABD artık başka yöne bakmazsa, günlük 2 milyon varil risk altında olacaktır."

Gardner, İsrail-Hamas çatışmasının Suudi Arabistan ve İsrail ilişkilerinin normalleştirilmesini imkansız hale getirmese de zorlaştıracağını söyledi. Emtia uzmanına göre son zamanlarda, ABD'nin aracılık ettiği bir Suudi-İsrail barış anlaşması masada gözüküyordu ve bunun bir parçası olarak Suudi Arabistan, gelecek yıl petrol arzını artırmaya istekli olacağını belirtmişti.

İsrail-Hamas savaşı küresel piyasaları nasıl etkiler?

Netanyahu: Hamas'a cevabımız Orta Doğu'yu değiştirecek

İsrail-Filistin gerilimi savunma hisselerine ralli yaptırdı

İsrail-Hamas gerilimiyle petrol fiyatları yükselişte

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.