Niçin büyüyemiyoruz? Çare nedir?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), yılın 3. çeyreği (temmuz-ağustos-eylül dönemi) itibariyle GSYH (milli gelir) hesaplama şeklini değiştirdi. Öncesinde “Sabit TL” fiyatlarıyla milli geliri izlerdik. Artık sabit TL fiyatlarla milli gelir rakamı açıklanmıyor. Sabit fiyatlarla büyüme rakamının yerini “Zincirleme Hacim Endeksi” alıyor. Değişim oranını bu endekse bakarak izleyeceğiz.

Cari fiyatla daha önce 1.9 trilyon TL olarak hesaplanan 2015 yılı GSYH rakamı yüzde 20’ye yakın artırıldı. 2.3 trilyon TL oldu. Buna bağlı olarak büyüme oranı da kişi başı milli gelir rakamı da değişti.

Cari fiyatla hesaplanan GSYH’nin sabit fiyata dönüştürülmesine son verildiği için büyüme bundan sonra Zincirleme Hacim Endeksi’nden izlenecek. Zincirleme Hacim Endeksi’ne dayalı olarak 2015 yılı büyüme oranları değiştirildi. Daha önce sabit TL fiyatla yüzde 4 olan 2015 yılı büyüme oranı yüzde 6.1’e yükseltildi.

Dolar olarak artış var

Uluslararası karşılaştırmalar için cari fiyatla dolara dönüştürülen GSYH rakamı 2015 yılı için 719 milyar dolardan 861 milyar dolara çıktı. Bu yeni hesaplamayla, 2015 yılında daha önce 9.261 dolar olan kişi başı milli gelir 11.014 dolara yükselmiş oldu.

Yeni hesaplama ile 2016 yılının üçüncü üç aylık döneminde GSYH’nin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.6 oranında azaldığı, daha doğrusu ekonominin bu oranda küçüldüğü açıklandı.

Önemli olan, ekonominin ilk 9 ayını geçen yılın aynı dönemine göre nasıl geçirdiğidir. Çünkü yıl sonunda yıllık büyüme oranı, bir yıl öncenin büyüme oranına bakılarak değerlendirilecek.

Sabit fiyatlarla GSYH rakamı açıklanmadığı için zorunlu olarak üçer aylık dolara dönüştürülmüş GSYH rakamları toplandığında, 2015 yılının ilk 9 ayında 638 milyar dolar olan GSYH rakamının 2016 yılının aynı döneminde 627 milyar dolara gerilediği, dolar olarak ekonominin ilk 9 ayda 1.7 dolayında küçüldüğü görülüyor. İlk altı ayda artış gösteren hane halkı tüketim harcamaları üçüncü üç aylık dönemde yüzde 3.2 azaldı. Buna karşı devletin harcamaları yüzde 23.8 oranında arttı.

Para inşaata gidiyor

Harcamaların çoğu inşaat sektöründe. Yılın ilk 9 ayında cari fiyatlarla inşaat harcamaları yüzde 46 artışla 305 milyar TL oldu. Buna karşılık makine ve teçhizata giden para 202 milyar TL. Üretimi artıramadığımızdan büyüyemiyoruz. Üretime gidecek parayı inşaata harcıyoruz.

Özetle;

(1) GSYH hesap şekli değişti.

(2) Bu hesaplama şekliyle 2015 yılı GSYH’si yüzde 20’ye yakın artırıldı.

(3) Artırımın etkisi, dolar olarak açıklanan GSYH rakamlarını yukarıya çıkardı. Yıllık gelir 719 milyar dolardan 861 milyar dolara, kişi başı GSYH rakamı 9.261 dolardan 11.014 dolara yükseldi.

(4) Eskiden GSYH artışı, büyüme, sabit TL fiyatla açıklanan GSYH rakamlarından izlenirdi. Bundan sonra sabit fiyatla GSYH rakamları açıklanmayacak. Büyüme Zincirleme Hacim Endeksi’nin değişim oranlarından izlenecek.

(5) Yeni hesaplamayla, GSYH rakamları yükseldi ama 2016 yılında büyümenin gene de yüzde 2.5’in altında kalacağı anlaşılıyor. Çünkü üçüncü üç ayda ekonomi büyüyemedi, yüzde 1.8 oranında küçüldü.

‘Tüm tedbirleri aldık, alıyoruz’

Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, TÜİK revizyonun uluslararası normlara uygun olduğunu belirterek, “Küresel ticarette zayıflama ve jeopolitik gerginlikler büyüme üzerinde etkili olmuştur, hain darbe girişimi ve terör olayları büyümeyi baskılamıştır” dedi. Ekonominin son yıllarda pek çok şoka karşı dayanıklılığını ispatladığını belirten Şimşek, “Ekonomide yaşanan bu daralmanın geçici olması için gereken tedbirleri aldık, alıyoruz” ifadelerini kullandı.

‘15 Temmuz’un ağır faturası

15 Temmuz darbe girişimi, terör saldırıları, turizmdeki düşüşün 3. çeyrekteki yüzde 1.8 daralmayı beraberinde getirdiğini söyleyen Maliye Bakanı Naci Ağbal, buna karşılık, yılın son çeyreğinde öncü göstergelerin ekonomiye ilişkin olumlu sinyaller verdiğini açıkladı. Ağbal, “Hükümetimiz tarafından uygulamaya konulan tedbirler, hayata geçirilecek yapısal reformlar ile dış konjonktürde meydana gelecek olumlu gelişmeler 2017 yılında büyümenin hızlanmasını destekleyecek” dedi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.