Ne olacak bu doların hali?

Doların sert hareketler gösterdiği bu günlerde herkes doların ne olacağını soruyor. Peki doların yükselmesinin sebebi ne? Dış etkenler mi iş etkenler mi? Milliyet ekonomi yazarı Güngör Uras bugünkü köşesinde kendi üslubu ile bunun nedenlerini yazdı. İşte Güngör Uras'ın yazısı;

Bugünlerde herkes “Ne olacak bu doların fiyatı?” diye soruyor. Hiç kimse de “Ne olacağını” bilemiyor.

Doların fiyatı ilk defa “oynamaya zıplamaya başlamadı”. Ama alışılmıştı.”Yıl sonuna kadar dolar fiyatı 2.25 TL dolayında kalır” deniliyordu. Bırakınız 2.40 TL’lik fiyatı, 2.30 TL’lik fiyatı bile kimse aklına getirmek istemiyordu. Şimdilerdeyse korkulan, doların yılbaşı öncesi 2.40 TL’nin de üzerine çıkması.
Dolardaki artışın nedenini kendimizde aramıyoruz da, suçu ülke dışındaki gelişmelere bağlıyoruz. “Yağmur yağmasa, rüzgâr esmese böyle olmazdı” diyoruz.
-  ABD ve AB ülkeleri Rusya’ya baskı yapmak için değişik tedbirler uyguluyor. Bu tedbirlerle Rusya ekonomisi zor durumda.
-  Petrol piyasasında çöküntü var. Petrol fiyatları beklenenden hızlı geriliyor.
-  ABD’nin faiz artırma olasılığı var.

İçeride neler oluyor?

Dışarıda olan biten sıralanırken, içeride olup bitenle ilgilenen yok. İçeride enflasyon yüzde 10’lara yerleşti. Bu yıl özel sektör imalat sanayiinde yatırım yapamadı. Ekonomi inşaat sektörüne dayalı olarak ayakta duruyor. Tüketicinin harcama gücü azaldı. Bakmayınız lüks tüketimdeki artışa... Piyasalar (Anadolu deyimiyle) “geberik” durumda. İhracat artışının devam etmesi güçleşti. Bunları bizler önemsemesek de Türkiye’ye para gönderen yapancılar bu gelişmeleri “riskli” olarak değerlendiriyor.

Doların bulunurluğu ve de fiyatı, yabancıların Türkiye’ye gönderdikleri ve gönderecekleri dövizin büyüklüğüne bağlı. Yabancılar döviz gönderirlerse piyasada dolar bollaşıyor, dolar fiyatı ucuzluyor.

Yabancılar dolar göndermeyi yavaşlatırsa, hele hele daha önce gönderdiklerini geri çekmeye başlarsa döviz kıtlığı ortaya çıkıyor, dolar fiyatı artıyor.

Talep artıyor, arz durdu

Genelde her yılbaşı öncesi yabancı yatırımcılar pozisyon kapama denilen bir operasyonla piyasadan belli ölçüde döviz çeker. Bu yıl pozisyon kapamanın biraz sert olduğu anlaşılıyor. Olağan pozisyon kapama operasyonuna ek olarak, Türk ekonomisini riskli gören veya dolar fiyatının daha da artacağını düşünen bazı yabancıların “kur zararına bakmadan” Türkiye’den çıkmaya çalıştıkları belirtiliyor.

Özetle, döviz piyasasında arz ve talep dengesi bozuldu. Arz azalırken, talep arttı. İşte bunun için Merkez Bankası’nın tanzim satışı yapmasına rağmen döviz arzı yetersiz kalıyor. Sonunda olan dolar fiyatına oluyor, yükseliyor.

Genelde “piyasanın profesyonel oyuncuları“ devamlı ABD Merkez Bankası’nın (FED) faiz kararını gözlerler. ABD faizi yükseltirse, bizim gibi ülkelere döviz girişinin azalacağından ve sonunda dolar fiyatının artacağından endişe edilir. Doğru olabilir. Dolar fiyatı ABD’nin faiz kararından etkilenebilir. Ama ülkede dolar fiyatının ABD faizine endekslendiğini kabullenmek işi abartmak olur.

Kendi işimize bakalım. Cari açığımız küçülse de açığı kapatmak için döviz girişine ihtiyacımız var. Döviz bir ülkeye “faiz almak için gelir, kâr payı almak için gelir”. Bir ülkede döviz kuru çok oynaksa, ülkenin dövizsiz kalma riski varsa, döviz arzı azalır. Dikkat edilirse burada tam anlamıyla bir “Yumurta tavuktan çıkar. Tavuk yumurtadan çıkar” ilişkisi vardır.

Sonuç, önümüzdeki günlerde dolar fiyatında küresel piyasalardaki gelişmeler, ABD’nin faiz kararı etkili olacak ama fiyat büyük ölçüde iç gelişmelerden etkilenecek. Yabancıların Türk piyasasıyla ilgili değerlemesi sonucu döviz girişinin artması veya yavaşlaması dolar fiyatını belirleyecek.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.