'Mevsimlik işçi' dramı

Her yıl kazalarla gündeme gelen, sonra da kendi kaderleriyle baş başa bırakılan mevsimlik tarım işçileriyle ilgili rakamlar hiç iç açıcı değil. Hacer Boyacıoğlu'nun Hürriyet'teki haberine göre yüzde 75’i bir aylık emekleri sonucunda asgari ücret dahi kazanamıyor.

Son olarak Manisa’da 15 kişinin öldüğü kazayla gündeme gelen mevsimlik tarım işçileriyle ilgili resmi rakamlar tüm gerçeği gözler önüne seriyor. Devletin resmi rakamlarına göre, kadınlarda günlük 41 TL, erkeklerde 54 TL kazancı olan mevsimlik tarım işçilerinin yüzde 95’i kayıt dışı. Yüzde 75’i bir aylık emekleri sonucunda asgari ücret dahi kazanamıyor. Her 5 mevsimlik tarım işçisinden biri ise 15-19 yaş arasında. Söz konusu veriler Türkiye İstatistik Kurumu’na ait. TBMM’de oluşturulan “Mevsimlik Tarım İşçilerinin sorunlarının Araştırılması Komisyonu”na Şubat ayında bir sunum yapan TÜİK Başkanı Birol Aydemir, mevsimlik tarım işçileriyle ilgili olarak resmi verileri paylaştı.

YÜZDE 9’U MEVSİMLİK

Aydemir’in sunumuna göre geçici ve mevsimlik çalışanların sayısı 2009 yılında 354 bin, 2010 yılında 394 bin, 2011 yılında 449 bin, 2012 yılında 442 bin ve 2013 yılında 420 bin oldu. Sunum tarihi itibariyle en son veri olan Ekim ayı rakamlarına göre de mevsimlik tarım işçilerinin sayısı 485 bin düzeyinde. Bir başka deyişle tarımda çalışanların yüzde 9’u geçici ve mevsimlik çalışıyor. Geçici ve mevsimlik çalışanların yaş gruplarına bakıldığında önceliği 35-54 yaş arası alıyor. Çalışanların yüzde 43.6’sı 35-54 yaş grubunda, ikinci sırada ise yüzde 18.4’lük ağırlığıyla 15-19 yaş grubu geliyor. Üçüncüsü de yüzde 17.4’lük oranıyla 25-34 yaş arası. Bir başka deyişle mevsimlik tarım işçilerinin yüzde 60’ı 25 ile 54 yaş arasında bulunuyor.

YÜZDE 95’İ SİGORTASIZ

Mevsimlik çalışanların yüzde 95’i kayıtdışı. Tüm sektörler içinde en büyük kayıtdışılık oranı da mevsimlik tarım işçilerinde. Bu durum eğitimle de ilintili. Mevsimlik tarım işçilerinin yüzde 17.8’inin okuma yazması yok. Lise altı eğitim düzeyinde olanlar yüzde 76.8. Lise düzeyinde eğitim alanlar yalnızca yüzde 3.2, mesleki veya teknik lise düzeyinde eğitim alanlar yüzde 1.7, yükseköğretim mezunları yüzde 0.4 düzeyinde. Kısaca mesleki tarım işçilerinin yalnızca yüzde 5’i lise ve üstü eğitime sahip. Yüzde 75’i asgari ücretin altında alıyorlar. Bin liranın üzerinde alanlar sadece yüzde 8.5 dolayında. Kısaca mevsimlik tarım işçileri kayıt dışı, eğitimleri çok yetersiz ve ücretleri de asgari ücretin altında.

Kadınların ücreti 2014’te 5 TL artmış

TÜRKİYE İstatistik Kurumu’nun en son Mart ayında yayınladığı “Tarımsal İşletmelerde Ücret Yapısı 2014” çalışmasına göre, mevsimlik tarım işçilerinin günlük ortalama kazançları 2014’te yüzde 13.9’luk artışla 48 TL oldu. Bu rakam 2013 yılında 42 TL idi. Kadınların günlük kazancı 36 TL’den 41 TL’ye çıkarken erkek mevsimlik çalışanlarda 48 TL’den 54 TL’ye yükseldi. Tarımsal işletmelerde mevsimlik tarım işçilerine yapılan en yüksek günlük ücret ödemesi kadın işçiler için 54 TL ile Ordu, erkek işçiler içinse 75 TL ile Konya’da gerçekleşti. En düşük ücret ise kadın işçiler için 28 TL, erkek işçiler için 37 TL ile Hatay’da oldu.

MECLİS'E SORU ÖNERGESİ VERİLDİ

CHP İstanbul Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, Afyon Sultandağı’na kiraz toplamaya giden mevsimlik işçilerin bir kısmının ilçenin eski cezaevinde barındırılmasına ilişkin haberlere atıfla “Mevsimlik İşçi” önergesi verdi. Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesinde Tanrıkulu, “2010-2015 arası, 6 Temmuz tarihi itibariyle kayıt altına alınan mevsimlik tarım işçisi sayısı ve aynı dönem itibariyle işçilerin çocuklarından eğitimini bırakan kişi sayısı nedir?” diye sordu. Tanrıkulu’nun diğer soruları şöyle:

‘DAYIBAŞILIK’ VAR MI 

“Mevsimlik işçilerin eski bir cezaevi olan Adalet Bakanlığı Sultandağı Kapalı Ceza İnfaz Kurumu’nda insanlık dışı koşullarda yaşadığı iddiası doğru mudur? Mevsimlik işçilerin kaldığı eski cezaevinin temizlik, banyo, tuvalet vb. barınma şartlarının yetersiz olduğu iddiası doğru mudur? Mevsimlik tarım işçiliğinde ‘Dayıbaşılık’ sistemi olduğu iddiası doğru mudur? Mevsimlik tarım işçilerine gıda yardımı yapılmamasının sebebi nedir? Eski cezaevine elektrik verilmemesinin sebebi nedir? 2010-2015 yılları itibariyle mevsimlik tarım işçilerine yapılan gıda yardımının tutarı ve miktarı ne kadardır? 2010-2015 yılları itibariyle mevsimlik tarım işçilerine yapılan yardımların türü nedir ve tutarı ne kadardır? Mevsimlik işçilerin işverenden ücretlerini alamamaları, dayıbaşılık sistemi, kayıt altına alınmaları, ulaşım güvenlikleri vb. sorunlar kim ya da kimler tarafından kaç defa denetlenmiştir?”

GEÇİCİ İŞÇİLER İÇİN KANUN TEKLİFİ

CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu, 2013 yılı içerisinde iş başı yaptırılan ve toplamda en az 5 ay süreyle çalıştırılmış olan geçici işçilerin kadroya geçirilmesine ilişkin bir kanun teklifi verdi. Kanun teklifi 2012 veya 2013 yıllarında aynı şartlarda çalışıp da askerlik, doğum veya sağlık kurulu raporuyla belgelendirilen sağlık sorunları sebebiyle iş sözleşmeleri askıda kalanları da kapsıyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.