KRİZ TÜRKİYE'YE SIÇRADI

Lehman Brothers'ın yarattığı skandal, Türkiye'deki küçük yatırımcıya kadar uzandı. Lehman batarken Türkiye'den Egebank gibi para toplamış 19 Eylül 2008 Pazartesi 613 milyar dolar borçla batan ABD'li yatırım bankası Lehman Brothers, Citibank aracılığıyla Türkiye'de tahvil satmış. Citibank yetkilileri müşterileri arayıp ‘Tahviliniz Lehman'ındı, parayı ödeyemiyoruz' diyor. Star gazetesindeki habere göre, Lehman'ın batış öncesinde, tıpkı Murat Demirel'e ait Egebank gibi, Türk yatırımcısından akıl almaz yöntemlerle para topladığı ortaya çıktı. Türkiye'deki bankalar aracılığıyla Lehman Brothers'ın garantörlüğünü üstlendiği türev tahviller alan yatırımcılar şimdi paralarını kaybetme riskiyle karşı karşıya. ABD'den Japonya'ya, Rusya'dan Güney Afrika'ya kadar milyonlarca yatırımcının parasını kaptırdığı Lehman Brothers'ın Türkiye'de kaç kişiye, ne kadarlık tahvil sattığı ise kaydı olmadığı için bilinmiyor. Söz konusu tahviller bir devlet güvencesi taşımadığı ve karmaşık olduğu için bu tahvillere para yatıran yatırımcıların zararlarının ne kadarını tahsil edebileceği ve ABD'de kurulan iflas masasının nasıl bir tutum izleyeceği belli değil. Aylardır batacağı konuşulan Lehman Brothers'ın iflas etmeden önceki son güne kadar tahvillerini satması, Türkiye'deki bankaların da bu satışlara aracılık ederek para toplaması skandalın boyutunu derinleştiriyor. OKURDAN GELEN ŞİKAYET İSTANBUL'DA parfümeri mağazası işleten bir okurun şikayeti... Anlattıkları şöyle: ‘Geçen yıl Citibank'tan (Citibank Türkiye) müşteri temsilcileri geldi. Aynı kredi kartı pazarlaması yapar gibi bir tahvili pazarlamaya başladılar. Tahvilin dünyanın çeşitli ülkelerinde kurulu su şirketlerinin kárlarından pay alma usulüne göre yapılandırıldığını söylediler. Ben 10 bin dolarımı yatırdım. Bunun karşılığında tahvili 5 yıl hiç satmamayı taahhüt ettim. Şirketler eğer kár ederse o kárdan pay alacaktım. Yani 5 yıl sonunda bu şirketlerin kárları yüzde 100 artarsa bana 20 bin dolar vereceklerdi. Tersi durumda, yani şirketler zarar ettiğinde anaparama dokunulmayacak ve 5 yılın sonunda 10 bin dolarımı geri alacaktım.' BANKA MÜDÜRÜ NE DEDİ? SONUÇ olarak İstanbullu okurumuz 10 bin dolarını geçen yıl bankaya yatırır ve Citibank'tan yatırımının durumuyla ilgili kendisine düzenli olarak ekstreler gönderilmeye başlanır. Ancak Lehman pazartesi günü iflasını açıklayınca işler sarpa sarar: ‘Salı günü çalıştığım Citibank şubesinin müdürü aradı. ‘Siz de gazetelerden takip ediyorsunuzdur. Lehman Brothers battı. Sizin aldığınız tahvilin garantörü Lehman'dı, durum ortada paranızın akıbeti şu anda belli değil' dedi. Tahvili alırken kimse bana Lehman Brothers'dan bahsetmedi. Citibank'ın sattığı bir tahvili aldım, şimdi Lehman Brothers'ın batışıyla kaybetmiş durumdayım. Üstelik kapımıza kadar gelip sattılar bu kağıtları. Benim gibi birçok komşu esnafa da gittiler.' BAKIRKÖY'DEN BİR ÖRNEK Konuyu danıştığımız bir bankanın Hazine'den sorumlu Genel Müdür Yardımcısı yatırımcıların aldığı kağıtlar konusunda şaşkınlığını saklayamıyor. Bankacı şunları söylüyor: ‘Türkiye'de bu kadar yüksek faiz varken bu tip kağıtları almanın mantığını anlamıyorum. Bankacılık sisteminde Lehman Brothers riski yok diye biliyoruz. BDDK da bunu böyle açıkladı. Ancak bireysel yatırımcıların Lehman riski olduğu görülüyor: Sabah bir şube müdürümüzden Bakırköy şubemizdeki bir müşterisinin benzer bir durumla karşı karşıya olduğunu ben de duydum.' Aynı bankacı satılan tahvillerin kamuya açık resmi istatistiklere yansımadığını bunun için tutarının ve kaç kişiye satıldığının aracı banka dışında bilinemeyeceğini kaydetti. CITIBANK: ÖDEYEMİYORUZ Konuyla ilgili aradığmıız Citibank yetkilileri ise haftabaşında batan Lehman'a ait tahvillerden Türkiye'de sattıklarını doğruladı. Citibank Türkiye'den gelen açıklamada şu sözlere yer verildi. ‘Citibank, çok çeşitli yerel ve global yatırım ürünlerine aracılık etmektedir. Citibank A.Ş. (Citibank Türkiye), şu anda ABD'de iflas başvurusunda bulunan Lehman Brothers Holding Inc.'ın Avrupa'da bulunan bir yan kuruluşu tarafından ihraç ve garanti edilen bazı tahvillerin alımına aracılık etmiştir. Bu tahvilleri bankamız aracılığı ile alan müşterilerimizi mecvut durum ile ilgili bilgilendirmek amacıyla proaktif olarak hareket etmekteyiz ve gelişmeler oldukça konu ile ilgili bilgi sağlamaya devam edeceğiz. Bu ürünler ile ilgili olarak, ihraç eden tarafın erken geri ödeme yapmak için fiyat kote etmediği konusunda bilgilendirildik. Mevcut durumda hükümetler, düzenleyici kurumlar ve diğer sektör liderleri ile sürekli olarak çalışmaktayız ve konu ile ilgili daha fazla bilgi edindiğimizde biz de müşterilerimizi bilgilendiriyor olacağız.' Açıklamanın daha basit hali: Şu anda tahvillerin parası ödenemiyor. Son güne kadar reklam verip çiftçilerin bile parasını batırdı ŞEVKET Demirel Holding'in, Egebank'ı 1998 yılında Bayraktar Grubu'ndan almasından sonra bankayı yöneten Murat Demirel, bankacılık tarihinde görülmemiş reklam bombardımanıyla mevduat toplayıp sonra batağa sürüklemişti. Egebank, 1999 boyunca ‘250 dolara bile repo', ‘Çiftçiye, memura, bakkala repo', ve ‘Neyi meşhur?' gibi çarpıcı sloganlarla tüm medya kuruluşlarında reklam atağına kalkmıştı. Demirel reklam kozunu kullanarak medyadan tepki görmemeyi de hesaplıyordu. Egebank, 1999'un en çok reklam harcaması yapan bankaları arasında yer aldı. ‘250 dolara repo' kampanyasıyla son güne kadar mudilerden 150 milyon dolar toplayan Egebank, çiftçiye, terziye, öğrenciye yükümlülüklerini yerine getiremeyerek battı.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.