Kamyonun çarptığı köprü hatalı mı?

Kamyonların veya tankerlerin damperlerinin açık kalması “ağır kusur” sayılmaması ve denetimlerinin yapılmaması dün can aldı. Bir tankerin açık kalan damperi, Avcılar’da E-5’teki üstgeçide çarptı. Üstgeçit, üzerindeki yayalarla karayoluna düştü. Çelik tablanın altında kalan bir şoför öldü, İstanbul trafiği saatlerce kilitlendi.

Evsel atık yüklü tanker dün Avcılar’daki kazayla İstanbul’a kaos yaşattı. Ekrem Cebeci’nin kullandığı ve Küçükçekmece’den Edirne istikametine giden tankerin açık kalan damperi, sabah saat 10.00 sıralarında, önce yön levhasına ardından da D-100 Karayolu (eski E-5) üzerinde bulunan ve Avcılar İGS Köprüsü olarak bilinen üstgeçide çarptı. 2 yıl önce yine açık kalan bir kamyon damperinin büyük hasar verdiği üstgeçit, bu kez yıkıldı. 

Hürriyet'in haberine göre, çelik profilden yapılan üstgeçit, ayaklarından kurtularak üzerindeki yayalarla birlikte karayoluna düştü. Tekstil fabrikasında şoför olarak çalışan 39 yaşındaki Yusuf Kaya’nın kullandığı araç çelik tablanın altında kaldı. Feci şekilde hayatını kaybeden Kaya’nın cesedi bulunduğu yerden saatler süren uğraşlar sonucu çıkarılabildi. Çöken geçide birkaç metre kala durmayı başaran metrobüsteki yolcular da büyük bir tehlike atlattı. 4 kişinin yaralandığı kazayı hafif sıyrıklarla atlatan şoför Ekrem Cebeci, yapılan sağlık kontrolünün ardından Avcılar Firuzköy’deki Ilgız Aykutlu Polis Merkezi’ne götürüldü. Esenyurt’ta bulunan Cantürk İnşaat’a ait tankerin şoförü Ekrem Cebeci, karakolda verdiği ifadede, “Damperin açıldığının farkında değildim” dedi.

Aynı yerde ikinci kaza

NAS İnşaat firmasının yaptığı İGS üstgeçidinde, benzer bir kaza 4  Mayıs 2012’de de olmuştu. Metrobüs yolu asfaltlamasında çalışan Efendi Pulat’ın kullandığı kamyon damperi açık halde üstgeçide çarpmış, ölen ya da yaralanan kimsenin olmadığı kazanın ardından üstgeçit tablası yenilenmişti.

Atık taşıyan damperli silodan sızan sıvı nedeniyle kısa süreli panik yaşansa da, itfaiye ekipleri önlem olarak köpük sıktı. Olay yerine gelen ekipler üstgeçidi kaldırmadan önce, üzerindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi yazılarını söktü. Üstgeçidin parçaları daha sonra vinçlerle kaldırıldı. Parçalar kamyonlarla taşınırken kazaya yol açan kamyon da bir çekiciyle kaza yerinden kaldırıldı. Kazanın tek kurbanı olan Kaya’nın cesedi, itfaiyenin yaklaşık 4 saat süren çalışmasıyla minibüsten çıkarılabildi.

Standardı var kuralı yok

Kaza akıllara “Seyir halinde damperin açılmasını engelleyen bir sistem ve kural yok mu?” sorusunu getirdi. Aslında sistem de kural da var, ancak “ağır kusur” sayılmadığı için denetimi de yasağı da yok.
2010 yılının mart ayında TSE, damperlerin nasıl çalışması gerektiğine yönelik standartları açıkladı. TSE’nin açıkladığı yönetmelikte şu ifadeler yer alıyor: “Damperli kasalı araçlarda, kasa tam olarak indirilmediğinde makinanın seyir hızını 
10 kilometreden fazla olmayacak şekilde sınırlayan bir tertibat. Kasa kalktığında ise işitilebilir veya görsel bir ikaz tertibatı olmalıdır.” 

AĞIR KUSUR SAYILMIYOR

Ancak bu standart, Emniyet Müdürlüğü Trafik Tescil Şube Müdürlüklerince tescil aşamasından önce ya da bu araçların trafiğe uygun olup olmadığını denetleyen TUV Türk muayene istasyonlarında geçerli değil. Uzmanlar, TSE’nin belirlediği damper ikaz standardına sahip olmayan araçların muayene esnasında ağır kusurlu sayılmadığını ve yola çıkışlarına izin verildiğini belirttiler. Bazı üretici firmaların damperli araçlar için uyarı veren araçlar ürettiğinin altını çizen Treyler Üreticileri Derneği Başkan Yardımcısı Fehir Bulutlar, “Mevzuatlarda bu tip damperli tankerler için herhangi bir zorunluluk yok” dedi. 2015 sonrasında ise tehlikeli madde taşıyan tankerlerde bu özellik aranacak. 

TRAFİK ‘DURDU’

Kaza nedeniyle E-5 karayolundaki ulaşımın yanı sıra, metrobüs seferleri de saatlerce durdu, trafik kilitlendi. Sürücülerin TEM otoyoluna yönelmesi nedeniyle burada da aşırı yoğunluk yaşandı. Tüm İstanbul trafiğini etkileyen kaza nedeniyle sürücüler trafikte saatler geçirdi. Yoğun çalışmalar sonucu saat 15.30’da önce yan yollar, daha sonra E-5’in bir bölümü kısmen trafiğe açıldı. Enkaz kaldırma ve temizlik çalışmalarından sonra yol saat 17.00 sıralarında trafiğe açıldı.

‘O DARBE YETMEZ’

İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Cemal Gökçe, kazayla ilgili değerlendirmesinde şunları söyledi: “Normalde böyle bir çökmenin olmaması gerekir. Çünkü yatay bir kuvvet. Ancak o köprünün tüm kirişleri yerde. Geçidin yoldan en az 4 metre yukarıda olması lazım. Köprünün yıkılmaması, o silonun parçalanması lazım. Bir silonun çarpmasıyla o köprünün yıkılması sıkıntılı.”

TMMOB MAKİNE MÜHENDİSLERİ ODASI'NDAN AÇIKLAMA

03.09.2014 tarihinde Avcılar‘da Saat 10.00 sıralarında Glikoz taşıyan tanker yarı-römorkun hareketi sırasında gövdesinin arkaya devrilmesi sonucu  üstgeçide takılması nedeniyle gerçekleşen kazada 1 kişi yaşamını yitirmiş, biri ağır olmak üzere çok sayıda vatandaşımız yaralanmıştır.

Kazaya ilişkin görüntü ve fotoğraflar incelendiğinde, tanker şoförünün ve görgü tanıklarının beyanları incelendiğinde glikoz taşıyan tankerin damperinin seyir esnasında yukarıya doğru açıldığı ve bu şekilde yaya köprüsüne çarparak köprünün yıkılmasına sebep olduğu görülmektedir.

Damperli kamyon veya yarı-römorklarda olan yük boşaltmak için gövdenin arkaya doğru devrilmesi sisteminin hareketi sırasında açılmasını önleyecek tedbirlerin olmaması ve periyodik denetimlerle denetlenmemesi sonucu ülkemizde her sene sıkça bu tür kazalar olmaktadır.  

Bu kazaların önlenebilmesi için bu tür damperli araçlara hareket sırasında kasanın arkaya (veya yana) devrilmesini önleyecek düzenekler takılması ve periyodik olarak, yılda bir yapılan araç muayenesi dışında, denetlenmesi şartı getirilmelidir.

Mevzuatlarda detayları olmasa dahi üretici firmalar azami güvenlik şartlarına uygun olarak üretim yapmalı, ülkemizde araçların ve yolcuların güvenliğinden sorumlu olan bakanlıklar ve kamu kurumları denetim görevlerini yerine getirmelidir.

Ayrıca ülkemizde araç imalatıyla ilgili üst kurum olan Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve TSE özel düzenlemelerle azami güvenlik tedbirlerini üretici firmaların almasını istemeli ve denetlemesini sağlamalıdır.

Şu an ülkemizde Ulaştırma Bakanlığı uhdesinde olarak  araçların yol güvenliğine ilişkin olarak yapılan Araç Muayenesinin kapsamında "Yangın Algılama Düzeneği" ve "Damper Açılma Güvenlik Düzeneği" gibi karmaşık düzeneklerin detaylı denetimi yer almamaktadır. Bu tür karmaşık düzeneklerin, gelişmiş AB ülkelerinde olduğu gibi ulusal olarak düzenlenen, ayrı bir Teknik Güvenlik Denetiminden geçirilmeleri gerekmektedir.

Ülkemizin kabul ettiği yeni AB mevzuatları sonucu trafiğe çıkan araçların teknolojik gelişmişliği karşısında, özellikle ticari araçların teknik denetiminin yetersizliği bu tür kazaların artması ile iyice ortaya çıkmaktadır. TMMOB Makina Mühendisleri Odası daha gelişmiş bir Ticari Araç Teknik Güvenlik Denetimi için her türlü görevi üstlenmeye hazırdır.

Hayatını kaybeden yurttaşlarımızın yakınlarına tekrar başsağlığı, yaralanan yurttaşlarımıza acil şifalar diliyoruz. İlgili kurumlara, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı`na çağrımızı yineliyoruz, yasal düzenlemeler ve kamusal denetim ile bu kazalar önlenebilir. Görevlerini yapmayan, birbirinden haberi olmayan, meslek odalarının raporlarını, bilim insanlarının söylediklerini kulak arkası eden bir siyasi anlayışla yönetilen kurumlar olduğu sürece insanlarımız hayatlarını kaybetmeye gitmeye devam edecektir.

Kamuoyunun dikkatine sunarız.

N. Cenk CİHANGİR

TMMOB Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şube

Yönetim Kurulu Sekreteri

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.