İşte ‘Yatırımcı Koruma Kılavuzu”

BORSAGUNDEM.COM

Spekülatör tuzaklarına düşüp ağlamayan bir yatırımcı hangi gün yok ki! Kulaktan dolma tüyolarla, sosyal medyaya yağdırılan önerilerle, kısa sürede ‘zengin olmak’ hevesiyle girdiği borsada, ‘Borsacıyım’ havasıyla elindeki avucundaki alın terini kaybedenlere ne demeli peki? Hangi ceplere iniyor o yılların birikimi?

Aslında bu trajedinin yanıtı iki kelime: Bilinçsiz yatırımcı.
Ama artık ‘dur’ deme zamanı…

Biliyoruz ki, halka açık şirketlere ortak olan tasarrruf sahiplerinin çoğu, bir pay senedinin sağladığı haklardan habersiz. Doğru ile yanlışı ayırt edecek kadar bilgiye ve analiz yeteneğine sahip olmadıklarına da eminiz. “Neden bu hisse senedini aldın?” sorusuna aklı başında bir yanıt veremeyen yatırımcıya, yatırımcı denemez. Bu konuda da işin ustalarıyla hem fikiriz.

Evet, artık ‘dur’ deme zamanı dedik çünkü, bu gidişe son vereceğiz. Borsagundem.com olarak Sermaye Piyasalarının yarınları, tasarruf sahiplerinin geleceği, Türkiye’nin dünya devi olma hedefi yolunda, “Yatırımcı Koruma Kılavuzu” hazırladık.

Bilgilendirici, bilinçlendirici, yol gösterici bir ‘uyarılar’ listesine imza attık.
Bu kılavuzda neler yok ki…
 
İŞTE ‘YATIRIMCI KORUMA KILAVUZU’
 
Hisse (Pay) Senedinin Sahibine Sağladığı Haklar Nelerdir?
Türk Ticaret Kanunu’nun hisse senedi sahibi olan yatırımcılarımıza tanıdığı belirli  haklar vardır. Yatırımcıların hissedar olarak sahip olduğu hakları şöyle sıralayabiliriz:
*Mülkiyet Hakkı
*Ortaklık Hakkı
*Temettü (Kârdan pay alma hakkı)
*Oy Hakkı
*Sermaye Arttırımına İştirak Hakkı
*Rüçhan Hakkı
*Bilgi Edinme Hakkı
*Tasfiyeden Pay alma Hakkı
 
Mülkiyet Hakkı: Finansal bir varlığın sahibine tanıdığı kullanma, yararlanma ve tasarruf etme yetkisini ifade eder.

Ortaklık Hakkı: Hisse senedi yatırımcısı hissedarı olduğu şirketin  öz sermayesine katkıda bulunduğu için yasalar gereğince yatırım yaptığı şirketin ortağı sayılır.

Temettü: Ortaklıkların dönem içinde elde ettikleri kârdan mevcut ortakların pay alma hakkıdır. Söz konusu hak, hisse senedine bağlı “Kâr Payı Kuponları” karşılığında ve ayrıca hisse senedi ibrazına gerek kalmaksızın kullandırılır. Borsa’da işlem gören şirketler kar payı dağıtmaları halinde nakit ve/veya hisse senedi şeklinde dağıtılabilir.

Oy Hakkı: Pay sahibi, şirket genel kuruluna katılarak yönetim kurulunu seçme ve bu kurula seçilme hakkına sahiptir. Her pay, sahibine en az bir oy hakkı vermektedir. Buna aykırı olmamak şartıyla payların sahiplerine vereceği oy hakkının sayısı esas sözleşme ile belirlenebilmekte, bir payın oy hakkı artırılabilmektedir.

Sermaye Artırımına İştirak Hakkı: Pay sahibinin, şirketin bedelli sermaye artırımına öncelikli katılma hakkıdır. Rüçhan hakkı kullanım süresi en az 15, en çok 60 gündür. Rüçhan hakkı kuponları, Borsa İstanbul Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı’nda alınıp satılabilmektedir.

Rüçhan Hakkı: Pay sahibinin, şirketin bedelli sermaye artırımına öncelikli katılma hakkıdır. Rüçhan hakkı kullanım süresi en az 15, en çok 60 gündür. Rüçhan hakkı kuponları, Borsa İstanbul Rüçhan Hakkı Kupon Pazarı’nda alınıp satılabilmektedir.

Tasfiyeden Pay alma Hakkı: Pay sahibi, şirketin tasfiye edilmesi sonucunda bakiye kalması halinde, söz konusu bakiyeye payı oranında iştirak eder.
 
BORSA YATIRIMCISI KİMDİR?   

Borsa Yatırımcısı; orta ve uzun vadede kâr payı (temettü) ve hisse senedi fiyat artışı (sermaye kazancı) beklentisi ile elindeki nakdi varlıklarını borsaya yönlendiren kişidir.
Aldığı hisse senetlerini 10-15 dakikalık, 7-8 günlük ya da 4-5 haftalık vadede elinden çıkartan kişileri borsa yatırımcısı olarak adlandırmak doğru olmayabilir. Bu tip kişiler ancak katılımcı ya da spekülatör olarak tanımlanabilir.

Spekülasyon az sayıda borsa katılımcısının başarı ile uygulayabileceği bir şeydir ve spekülatörsüz borsa olmaz. Ancak, ülkemizdeki pek çok küçük yatırımcının/katılımcının spekülatörlüğe kalkışması sonucu büyük kayıplar yaşanmıştır.

Spekülatör olma arzusundaki küçük yatırımcılar bilgisizce açtıkları kısa vadeli pozisyonlardan büyük oranda zararla çıkmışlardır. Dahası, zarar ettiği spekülatif pozisyonu kısa vadede kapatamayan katılımcılar, zararda oturmaya devam ederek istemsizce uzun vadeli yatırımcıya dönmeye ve  zararlarını katlamaya aday olabilirler. Özetle kısa vadeli katılımcılar paralarının büyüklüğüne göre spekülatör ya da spekülatörcük olurlar ve büyük oranda başarısızlığa uğrarlar.

Kısacası borsaya giriş yapacak kişi hangi profili benimseyeceğini ve ait olduğu profilin risk faktörlerini iyi bilmelidir.

Borsa katılımcıları ikiye ayrılır:
 - Kısa Vadeli Katılımcı / Spekülatör
 - Uzun Vadeli Yatırımcı

Kısa Vadeli Katılımcı, kısa vadede gerçekleşen fiyat hareketlerini takip ederek alım-satım kararları veren profildir.

Uzun Vadeli Yatırımcı ise ortaklık/hissedarlık hakkını kullanarak temettü (kar payı), prim (sermaye kazancı) getirilerine odaklanan ve uzun vadede gerçekleşen geniş fiyat hareketlerini takip ederek alım-satım kararları veren yatırımcı profilidir.

İki katılımcı türünün dikkat etmesi gerekenler ve RİSK faktörleri birbirinden farklıdır. Ufak birikimleriyle, kısa zamanda para kazanma beklentisiyle borsaya gelen yatırımcı ile geniş portföyünün bir kısmını borsada değerlendiren yatırımcının saatleri aynı işlemez.

Kısa Vadeli Katılımcı zamana karşı yarıştığı için hızlı ve doğru karar vermek zorundadır. Uzun Vadeli Yatırımcıya göre daha fazla işlem yaptığı için yanlış tercih yapma ihtimali daha yüksektir. Bu sebeple zarardan erken çıkma ve kârda olabildiğince uzun oturma becerisine sahip olmalıdır. Stop-loss ve take profit kavramlarını benimsemelidir.

Uzun vadeli yatırımcı ise daha az işlem yaptığı için zamanını iyi değerlendirme şansına sahiptir. Bu sebeple doğru tercih yapma olasılığı artar. Başarılı olmak için piyasa kavramlarını, mali analiz yöntemlerini ve belki de en önemlisi hak ve sorumluluklarını bilmesi gerekir.
 
BİLİNÇLİ YATIRIMCI KİMDİR?

Borsa, spekülatif tarafı olması sebebiyle fiyatların kısa vadede çoğunlukla ederinden daha ucuza/pahalıya işlem gördüğü bir pazardır.

Borsanın yanıltıcı bir yer olma ihtimali nedeniyle borsaya giren yatırımcının doğru ile yanlışı ayırt edecek kadar bilgiye ve analiz yeteneğine sahip olması gerekmektedir.

Nasıl ki bir semt pazarında herkes ürünleri seçerek, inceleyerek alıyorsa, borsa yatırımcısı da aldığı hisse senedini neden tercih ettiğinin bilincinde olmalıdır.

Ancak, pek çok kişi hisse senetlerini analiz edecek metodolojiye sahip olmadığı için doğru karar veremez. Dolayısıyla, az sayıdaki yatırımcı borsadaki kârlı işlemlerin çok büyük kısmını üstlenmektedir.

Yeterli bilgi, deneyim ve risk yönetim gücüne sahip olan azınlık yatırımcılar, panik halinde yüksek risk alan çoğunluk yatırımcıların elindeki paraları toplamaktadır.

Temel bir eğitim almadan kısa zamanda büyük paralar kazanmak üzere borsaya gelen yatırımcı, bilinçli olmak yerine kumar oynadığı için parasını kaybetmeye mahkum olabilmektedir.

Sermaye Piyasaları amacına uygun olarak kullanılmalı ve yatırım yapılacak bir yer yer olarak görülmelidir.

 Bireysel yatırımcı olarak sizler, kendinizi geliştirdiğiniz takdirde, borsa sizin için rasyonel sınırlar içerisinde önceden bilinen risklerin alındığı ve belirli vadede prim (sermaye kazancı) ve temettü (kar payı) getirisi sağlayan bir araca dönüşecektir.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.