İşte borsadaki tarihi çöküşler

ABD ile Türkiye arasında geçtiğimiz günlerde Rahip Brunson'ın tutukluluğu ile başlayan gerilim bugün  yeniden sert tırmanışa geçti. ABD Başkanı Donald Trump'ın Türkiye'ye yönelik alüminyum ve çelik ürünlerine gümrük vergisi getirileceğini açıklaması ve Türkiye ile ilişkilerin iyi gitmediği yönündeki sözleri Borsa İstanbul'da çöküşe neden oldu.

Bu gelişmelerle birlikte BİST'te kayıp yüzde 9'a yaklaştı. Bankacılık ve sanayi hisselerinde sert satışlar yaşandı. Bankacılık hisselerine gelen satışlarla birlikte bankacılık endeksinde kayıp yüzde 11'i aştı. 

İşte 2000 yılından bu yana borsanın şok düşüşleri ve gerekçeleri...

Borsa, 2003'teki 1 Mart tezkeresinin TBMM'deki reddinin ardından geçen son 10 yılda en büyük darbeyi 3 Haziran 2013 Pazartesi günü yani bugün yedi. BİST 100 Ulusal Endeksi, İstanbul Taksim'deki Gezi Park'ında geçen hafta başlayan ve kısa sürede Türkiye çapına yayılan eylemlerin 6'ncı gününde ilk seansa yaklaşık yüzde 6 kayıpla başladı. İlk seanstaki küçük geri dönüşün ardından satışlar sürdü ve endeksin kaybı ikinci seansta yüzde 10'u da aştı.

Oran büyük görünse de borsamız bu kayıplara yabancı değil. 2000 yılından bu yana İMKB'nin seyrine bakıldığında 9 önemli düşüş dalgası yaşandığını görüyoruz. Kasım 2000'de patlak veren banka krizi de endekse bir günde yüzde 9'un üzerinde kayıp yaşatmıştı. Kaybın zirvesi ise 'Cumhuriyet tarihinin en büyük krizi' olarak adlandırılan 21 Şubat Kara Çarşamba'daki yüzde 18,11'lik değer kaybı oldu.
Yüzde 10'un üzerindeki en son günlük kayıp 3 Mart 2003'te, Irak tezkeresi görüşmeleri sırasında yüzde 12,49 olarak kayıtlara geçti. ABD'nin bile kredi notunun düşürüldüğü, başta Yunanistan olmak üzere Portekiz, İspanya, hatta İtalya için kriz çanlarının çaldığı Ağustos 2011'de ise İMKB Ulusal 100 Endeksi yüzde 7,08 değer kaybetti. Bu da Gezi Parkı olayları öncesindeki en yüksek değer kaybıydı.

Banka krizi patlak verdi

27 Ekim’de Etibank ve Bank Kapital’e el konulmasının ardından bankalarla ilgili kriz söylentileri ayyuka çıktı. 13 Kasım'da Egebank'ın eski sahibi Hüseyin Bayraktar'ın gözaltına alması ve Yurtbank'ın sahibi Ali Balkaner ile oğlu Hakan Balkaner'in Mali Şube'de sorgulanması panik havasını körükledi. 20 Kasım’da mali piyasalardaki krizin ilk kıvılcımı borsada yaşandı. İMKB Ulusal-100 endeksi yüzde 7.1 geriledi. 28 Kasım’da endeks yüzde 9 daha düşerek 9.646 seviyesine geldi. Özellikle yabancı yatırımcıların çıkışıyla yüzde 90'lara kadar gerileyen gecelik faizler bir anda yüzde 240'a fırladı. IMF ile acil yardım paketi için görüşmeler başladı. Sistemden çıkan para 6 milyar dolara yaklaştı.

Cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik krizi

Milli Güvenlik Kurulu'nda Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ile Başbakan Bülent Ecevit arasında yaşanan gerginlik, cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik krizinin patlamasına yol açtı. 21 Şubat 2001 krizi, kamuoyunda "Kara Çarşamba" olarak adlandırıldı. Kriz, 14 aydan bu yana izlenen sıkı para politikasında önemli revizyona neden oldu. Hükümet, "dalgalı kur" politikasına geçme kararı aldı.
Krizin etkileri uzun süre devam etti. Binlerce kişi işsiz kaldı, çok sayıda işyeri kapandı. 21 Şubat'ta gecelik faizler yüzde 7500 ile "tarihi yükseliş", İMKB de yüzde 18.1 ile "tarihi düşüş" yaşayınca, öğleden sonra "kriz zirvesi" toplandı. Yaklaşık 13 saat süren zirvede, 9 Aralık 1999'da ilan edilen "kur çıpası" yerine, "dalgalı kur" sistemine geçilmesi benimsendi.

Tezkere krizi

Irak krizi konusunda hükümet tarafından 25 Şubat 2003'te TBMM'ye sunulan ve tam adı "Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için hükümete yetki verilmesine ilişkin başbakanlık tezkeresi" olan tezkereyle ilgili gelişmeler piyasaları olumsuz etkiledi. Tezkerenin Meclis’te reddinin ardından endeks yüzde 12,49 değer kaybetti.

Danıştay saldırısı

17 Mayıs 2006 tarihinde Alparslan Arslan adlı saldırganın Danıştay 2. dairesine gerçekleştirdiği silahlı saldırı sonrasında, Danıştay İkinci Daire üyesi Mustafa Yücel Özbilgin öldü, aralarında daire başkanı Mustafa Birden'in de yer aldığı dört üye ise yaralandı. Yurt çapında infiale neden olan bu olay piyasaları da olumsuz etkiledi ve saldırı sonrasında İMKB 100 Ulusal endeksi yüzde 8,31 değer kaybetti.

ABD’nin mortgage krizi, Türkiye’nin cumhurbaşkanlığı seçimleri

ABD kaynaklı mortgage krizi ve bunun küresel mali piyasalara olası etkilerinin yarattığı kaygılar, dünya borsalarını da vurdu. İMKB Ulusal 100 endeksi yüzde 6,79 45 binlere gerilerken, dolar kuru 1,36’ya düştü. Abdullah Gül’ün cumhurbaşkanlığı adaylığıyla ilgili gelişmeler ile 59’uncu hükümetin istifası ve Başbakan Erdoğan’ın 60. hükümeti kurmak için yaptığı çalışmalar da piyasalar üzerinde etkili oldu.

Global finans krizi

Küresel finans sektöründe ABD kaynaklı olarak bir süredir yaşanan olumsuzlukların yanı sıra AKP'ye açılan kapatma davası ile çifte baskı altında kalan piyasalar, bu gelişmelere olumsuz tepki verdi. Borsa yüzde 7.46 düştü, dolar 1.27 TL'ye çıktı, Euro da 2 TL'ye yaklaştı.

Aktütün saldırısı: 17 şehit

3 Ekim 2008’de 600 PKK'lının ağır silahlarla Şemdinli Aktütün karakoluna Kuzey Irak'tan ateş açmaları sonucu 17 Türk askeri hayatını kaybetti, 2’si ağır olmak üzere 20 asker yaralandı, 23 PKK'lı da öldürüldü. Bu hain saldırı piyasaları da etkiledi ve endeks yüzde 8,62 değer kaybetti.

ABD’nin kredi notu düştü; Türkiye ekonomisi için ek tedbirler gündeme geldi

ABD ekonomisine ilişkin resasyon endişeleri ve bu ülkenin kredi notunun düşürülmesi, İspanya ile İtalya’nın borç krizi tehdidi altında olmasının global borsalarda düşüşe yol açması İMKB’yi de vurdu. ABD’nin istihdam verisinin etkisiyle yurtdışı borsalardaki toparlanmadan da payını alamayan İMKB Ulusal 100 endeksi yüzde 7,08 değer kaybetti. Ekonomi kurmayları toplandı ve Türkiye ekonomisi için yeni tedbirler alınması yönünde görüş bildirildi.

Gezi Parkı direnişi

İstanbul Taksim'deki Gezi Parkı'nın yerine tarihi Topçu Kışlası'nın yeniden inşa edileceğinin, bu konsepte AVM, otel veya rezidans planlandığının açıklanması; bu doğrultuda parktaki ağaçların kaldırılmaya başlaması kitlesel bir hareket yol açtı. Eylemlerin 6'ncı gününde piyasalar sert tepki verdi. Dolar kuru 1,90 TL'ye yükselirken, İMKB Ulusal 100 endeksi yüzde 10,47 değer kaybetti. Bu, Mart 2003'ten bu yana İMKB'deki en yüksek düşüş olarak kayıtlara geçti. Uluslararası piyasalarda tahvil faizlerinin hızla yükselmesi de borsadaki düşüşü tetikledi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.