İşin uzmanlarından kripto para gerçeği

ÖZDER ŞEYDA UYANIK - BORSAGUNDEM.COM

2008 finansal krizi sonrası Satoshi Nakamato adlı kişi ya da kişiler tarafından uçtan uca elektronik ödeme sistemi olan Bitcoin'e dair bir makale yayımlandı sonrasında da teknik yazılımlar ile tamamen insanlar tarafından dijital ortamda ilk varlık birimi olarak da Bitcoin oluşturuldu. Bir devlet kontrolünde bulunmadığı ve değeri tamamen insanlar tarafından belirlendiği için Bitcoin'in değeri sıfır noktasından, on binlerce dolara kadar yükseldi. Bitcoin'in bu yükselişinin sonrasında benzer değişik kripto paralar oluşturuldu ve bunlara da altcoin adı verildi.

Bu varlıklar, yüksek volatilite ile birlikte hem dünyada hem ülkemizde getiri açısından da popüler oldu. Ünlü girişimci Elon Musk’ın bir tweetiyle kazandıran coinler özellikle pandemi sürecinde gelir tarafında arayışta olan Z kuşağı için de ilgi çekici bir hale geldi.

Ancak son günlerde bir çok yerli kripto para borsası ‘vurgun’, ‘kapandı’, ‘faaliyetlerine ara verdi’ haberlerine konu oldu. Önce Thodex, ardından Vebitcoin, Goldexcoin ve Sistemcoin’de yatırımcılar paralarının peşine düştü.

Bir düzenlemesi olmayan hatta çıkış noktası bu olan bir sistem neden bu kadar ilgi görüyor? Kripto para, Bitcoin gerçeği nedir? Bu alanda düzenlemeler olur mu, olursa nasıl olur sorularımızı konunun uzmanlarına yönelttik.

BİTEXEN’DEN YATIRIMCILARA UYARI

Türkiye’nin önde gelen kripto para borsalarından Bitexen’in Kıdemli Araştırma Uzmanı Agâh Selim Sesli, öncelikle kripto paraların popülaritesini, “Kripto paralara olan talebin, pandemi sürecinin de etkisiyle dünyada nakitsiz alışverişe yönelimin artması dolayısıyla yükseldiğini söyleyebiliriz. Bununla birlikte geleneksel finansal enstrümanların; hisse senetleri, değerli metaller ve diğer menkul değerlerde yıllık getirilerinin 2021 yılında kripto paraların gerisinde kalması da bu popülariteyi olumlu etkiledi. Ayrıca yatırımcı profili olarak ülkemizde yüksek risk ve yüksek getiri ihtimaline sahip araçların genel olarak tercih edilmesi de sebeplerden biri olarak gösterilebilir” diye açıkladı.

“Bu süreçte mağdur olan yatırımcıların ve kamuoyunu meşgul eden dolandırıcılık olaylarından etkilenenlerin şu anki süreçte ne yapmasını önerirsiniz?” sorusuna da Sesli, yatırımcıların firmaları iyi değerlendirmesi gerektiğini, dijital varlık alım satım platformu tercihlerinde mevcut kullanıcıların gözlemini, kripto para yatırma-çekme hızını, platformda gerçekleşen güncel hacmi, dijital varlık adedini, dijital varlık platformunun şirket olarak ödenmiş sermayesi gibi statülerin takip edilmesi gerektiğinin altını çizerken, “şirketlerin dijital altyapısı, güvenlik unsurları ve saklama süreçleri de dikkatle incelenmelidir” diye de ekledi.

NASIL BİR DÜZENLEME BEKLENİYOR?

Son olarak “Bu olaylar sonrasında nasıl bir regülasyon bekliyorsunuz?” ve “Devletimizin atacağı adımlardan beklentiniz nelerdir?” diye sorduğumuzda ise Agah Selim Sesli, şunları anlattı:

Regülatif anlamda SPK mevzuatına benzer bir alt yapıya ek olarak teknolojik yeterlilikler, sermaye şartı ve lisanslama çalışmalarını beklediğimizi söyleyebiliriz. Bunlara ek olarak yatırımcılar için vergisel düzenlemeler de gündeme gelebilir Devletimizden beklentimiz, regülasyon sürecinde sektörde deneyim sahibi olan platformları bir araya getirmesi ve bu iş birliğiyle mevzuatın oluşturulmasını sağlamasıdır. Dijital varlık alım satım platformlarının yurtdışı örneklerinde çok büyük değerlemelerle halka arz edildiğini ve küresel boyutta etki sahibi olmaya başladığını görüyoruz. Ülkemizin bu konuda güvenilir bir noktada olması dolayısıyla, hukuki altyapıyla, uluslararası yatırımcılara ulaşma imkânının yaratılması daha çok kaynak yaratacaktır.

MERKEZİYETSİZ SİSTEMİN “MERKEZİ SİSTEME” İHTİYACI VAR

Yalova Üniversitesi İİBF İktisat Bölüm Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Baki Demirel, kripto paraların para olarak sınıflandırmasının mümkün olmadığını ve varlık sınıfında ise çok oynak olmalarından kaynaklı da sıkıntı yaşanabileceğini ekledi. Demirel, kripto paraların makroekonomik boyuttaki yerini ise şu sözlerle anlattı:

Öncelikle bu varlıklar oynak olduğu için riskli, Bu varlıklar üzerinden krediler düşük sınırlı ve hacim olarak düşük ve düşünüldüğünün tam tersine hacmi büyütmek için merkezi finansa ihtiyaç duyuluyor. Teknolojik boyutu çok derin ama finansal açıdan merkeziyetsiz bir sistem olması “merkezi bir düzenlemeye” ihtiyaç duyuruyor. Aslında bu çıkış notasına aykırı olsa da son dönemde ülkemizde yaşanan durumdan yola çıkılarak bunu bir “organize piyasaya” ihtiyaç duyduğu açık. Bu da bu piyasada yakın dönemde bir regülasyon ile kötü niyetli ve güçsüz olanları doğal seleksiyon ile toparlayacak. Küresel finansal sistemin bu tarz bir yapıyı bırakacağını sanmıyorum. Yine kendi düzenleyecek. Borsa olması için organize bir yapıya ve saklamaya ihtiyaç duyuyor bu dediğimiz gibi merkezi düzenlemeyi şart kılıyor. Makroekonomik yapılar kişileri bu tarz kolay yoldan para kazanma gibi görünen sistemlere itiyor ama burada da ortaya çıkan mağduriyet oluyor. Bir düzenleme şart ama asıl makroekonomilerdeki iyileşme, üretim, finansal sistemlerdeki eşitsizliğin de düzeltilmesi gerekiyor. Bakıldığında parasal sistem Afrika’daki üreticiye de ulaşıyor ama bu sistemde henüz böyle bir eşitlik yok, hem maddi hem teknolojik anlamda her alana yayılması zor gözüküyor. Paranın yerini alması bu şekilde çok uzun vadede olasılık dahilinde olabilir.

KRİPTO PARALAR ÜLKEMİZDE ÖDEME ARACI OLARAK KULLANILAMAZ

Avukat ve Uzman Arabulucu Aybike Özer, kripto varlıkları ve Türk Hukuk Sistemi’nde yerini anlattı. 2008 yılında ortaya çıkan kripto varlıkları sistemde ilk yerini almasının 16 Nisan 2021 tarihinde 31456 Sayı ile yayımlanıp 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecek olan yönetmelik düzenlendiğini belirtti. Bu yönetmeliğin amaç ve kapsam olarak ödemelerde kripto varlıkların kullanılmamasına, ödeme hizmetlerinin sunulmasında ve ödeme ve elektronik para ihracında kripto varlıkların doğrudan veya dolaylı olarak kullanılmamasına ve ödeme ve elektronik para kuruluşlarının kripto varlıklara ilişkin alım satım, saklama, transfer veya ihraç hizmeti sunan platformlara veya bu platformlardan yapılacak fon aktarımlarına aracılık etmesine ilişkin usul ve esasların belirlendiğini de ekledi.

Sözlerine şu şekilde devam etti:

Yönetmelik hakkında belirtilmesi gereken ve herkesin kafasında soru işaretleri olan en önemli konu kripto para kullanımının önüne geçilmediğidir. Bu konuda T.C Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı tarafından da açıklamada bulunularak ödemelerde doğrudan veya dolaylı şekilde kullanılamayacağı ve Bankalar ve PTT dahil hiçbir ödeme hizmeti sağlayıcının ödeme maksatlı kripto varlık kullanamayacağı ve buna yönelik iş modeli geliştiremeyeceği ve yine Bankalar ve PTT hariç diğer ödeme hizmeti sağlayıcıların kripto varlık platformlarına fon aktarımı yapamayacağı ve Merkez Bankasında yapılan duyuru ile paralel spekülatif hareketler ile mağduriyetlerin önüne geçilmesi amaçlandığı tekrarlanmıştır.

AĞIR YÜKÜMLÜLÜKLER İÇEREN DÜZENLEMELER

Yönetmelik sonrasında başkaca düzenlemeler beklenip beklenilmediğine dair ve bu düzenlemelerin neler olabileceğine dair de Özer, “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Şahap Kavcıoğlu, yönetmelikten sonra yapmış olduğu basın söyleşisinde yeni düzenlemelerin 2 hafta içerisinde çıkarılacağını bu kripto paralar ile nakit akışının görülemediğini yine Çin, Hindistan gibi ülkelerin yasakladığını fakat Türkiye’de böyle bir yasaklamanın mümkün olmadığını ülkemizde 1-2 hafta içerisinde bir noktaya getirilecek düzenlemelerin olacağını, Avrupa ve ABD’ye giden bir kripto akışının olduğunu ve SPK, BDDK, Bakanlık kendi düzenlemelerini yaptığını belirtti ki biz bu ifadeler ve daha önceki sosyal platformlarda yapılan Devlet yetkililerince söylemlerin borsa şirketlerine de sorumluluk yükleyecek ve düzenleyecek hükümlerin mutlaka yer aldığı bir kanun şeklinde yapılacağını öngörmekteyiz. Nitekim son 1 hafta içerisinde kripto para şirketlerinde yaşanan olumsuz gelişmeler de Devletin bu şirketlere sorumluluk yükleyici ve lisanslama yönünde ağır yükümlülükler içeren düzenlemeler getirmesi gerektiğini gösterdi. Türkiye’nin en çok üye sayısına sahip platformlarından birisi olan Thodex in birden şirketin faaliyetlerini durdurması ve kişilerin içeride kalan kripto paralarına ulaşamaması akabinde Vebitcoin isimli şirket ve Sistemcoinin bir bir faaliyetlerini durdurduğu yönünde basına çıkan haberleri Devletimizin esasında ve önemle bu kripto para şirketlerine Lisanslama ve Bankalar düzeyinde yükümlülük yüklemesi gerektiğini gösterdi” dedi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.