İran bundan sonra rakip mi fırsat mı olacak

İran’la yürütülen nükleer görüşmelerinden çıkan olumlu sonucun ardından bu ülkeye uygulanan ambargonun kaldırılması için bekleyiş başlarken, Türk İş dünyası hem fırsatlara hem rekabete hazırlanıyor. İran ve 6 büyük ülke Tahran’ın nükleer programının en az 10 yıl sınırlanması için Lozan’da çerçeve anlaşmaya vardı.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, İran ile Batılı ülkelerin nükleer programın sınırlanması konusunda anlaşmasının hem petrol fiyatları, hem de Türkiye’nin ihracatının artması açısından önemli olduğunu söyledi.
NTV’nin sorularını yanıtlayan Şimşek, anlaşmanın petrol fiyatları üzerindeki düşüş yönlü etkisinin hemen görüldüğünü, Türkiye’nin ihracatının da yıllara bağlı olarak birkaç kat artabileceğini belirtti.
 
Bölgesel güç yarışı
Türk iş dünyası ise, özellikle makine ve teçhizat ihracatının, ambargonun kalkmasından olumlu etkileneceğini belirtirken, İran’ın dış ticaretteki serbestleşmesinin, rekabet ortamı açısından Türkiye’yi zorlayabileceği görüşünde.
ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa ve Almanya ile İran arasındaki nükleer çerçeve mutabakatının ekonomiye ilk yansımaları olumlu. Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir, ambargonun kalkmasının ardından Türkiye’nin İran’a ticaretinin kolaylaşacağını vurgulayarak şunları söyledi:
“Bütün ülkeler bu pazara hücum edecek. Biz komşu olarak avantajlıyız. İran’da iş yapma hacmi artacak ama rakipler de artacak. İran ve Türkiye, bölgesel güç olma potansiyeli bulunan iki ülke. Özellikle İran’daki Şii rejiminin baskısıyla yaşanan radikalleşme, Batı’da İslamofobi yaratıyor. Bunu değerlendirmek isteyen İran bölgesel güç olma çabası içinde. Batı tarafından Türkiye yerine İran’ın ikame edilmesi hedeflenebilir. Bu da İran’la rekabeti zorlaştıracak bir şey.”
 
Makine satarız...
Ambargonun kalkmasının ardından Türkiye’nin İran’a makine, demir-çelik ürünleri, çelik boru, gıda ve endüstriyel malzemeler gibi ürünleri satabileceğini belirten Özdebir, “Türkiye, bölgedeki politikalarını gözden geçirip daha kapsayıcı bir tutum içine girmeli. İran, ABD’nin müttefiki ve Türkiye’nin yerini doldurabilecek bir güç olabilir. Batı Şiiliği panzehir olarak görmeye başladı” dedi.
 
Pazar rekabeti
TOBB Yönetim Kurulu üyesi Ebubekir Bal Türkiye ile İran arasındaki yüksek ticaret hacmininin ambargodan sonra düştüğünü belirterek, “Ambargonun kalkması yararlı olur. İnanç turizmiyle ilgili hareket olacaktır. Daha önce İranlılar Türkiye üzerinden Şam’a gidiyordu. Suriye’ye giderken Diyarbakır ve Gaziantep’i kullanıyorlardı. Buralarda her otele gidişimizde 15-20 İranlıyla karşılaşıyorduk. Sonra ortadan kayboldular. Ambargonun kalkmasından sonra daha çok geleceklerini düşünüyorum” dedi. Ambargonun kalkmasının, Türkiye’nin Irak’la ticaretinde ise olumsuz bir etki yapabileceğini ifade eden Bal, Irak’a düşen ihracat hacminin, İran’ın bu pazara girmesinden sonra daha da düşebileceğini dile getirdi.
 
‘Halkbank’ı olumlu etkiler’
Garanti Yatırım da İran’la yaşanan sürecin Türk şirketlerine yansıması için şu analizi yaptı:
Türk Hava Yolları ve Pegasus: Anlaşmanın petrol fiyatlarında düşüş getirmesi bekleniyor. Bu da Türk Hava Yolları ve Pegasus’un maliyetlerini azaltabilir.
TÜPRAŞ: Şirketin uzun vadede İran’dan petrol alımlarını artırma ihtimali şirket için olumlu.
Petkim: Düşen hammadde fiyatlarından Petkim’in maliyetlerinin olumlu etkilenmesini beklerken Türkiye’ye artışı muhtemel petrokimya ürünleri, yurtiçi ürün fiyatlarını aşağı çekeceğinden bu olumlu etkiyi azaltabilir.
Gübre Fabrikaları: Halihazırda İran’da operasyonları olan Gübre Fabrikaları için de anlaşmayı olumlu. 
Halkbank: Halkbank bilindiği gibi İran’la yapılan ticarette önemli bir paya sahip ve işlemlerin çoğu bu banka üzerinden gitmektedir.
Kardemir: Altyapı yatırımlarının da hızlanması durumunda ray ihracatı nedeniyle kardemir de artan iş ilişkisinden olumlu katkı elde edebilir.
Mithat Yurdakul

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.