Güçlü dolar dijital paralarla savaşabilir

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD Doları’nın hakimiyetinin sona erme sürecine girdiğini ve devletlerin kendi para birimleri üzerinden ticaret yapmalarını ifade eden ‘dedolarizasyon’un başarılı olmasının önünde önemli engeller bulunuyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, dolarsızlaştırma veya bir başka deyişle dedolarizasyon projesinin, doların hegemonyasını sona erdirmek için blockchain teknolojisine güvenmesinin bazı handikapları olduğu görülüyor. Bunda, doların sahip olduğu 'araç para birimi' konumunun da büyük etkisi bulunuyor.

Petoyuan henüz bir efsane

Bloomberg’den Andy Mukherjee'nin haberine göre, dolarsızlaştırma savunucularının, ABD’nin sahip olduğu ayrıcalığa istedikleri kadar içerleseler de bu konuda yapabilecekleri sınırlı gözüküyor.

Analistler genellikle ABD para biriminin hegemonyasının izini uluslararası ticarette aşırı kullanımına bağlıyor. Çin'in dünyanın en büyük mal ticareti yapan ülkesi olarak ABD'yi gölgede bırakmasından 10 yıl sonra bile, bu hakimiyet kaybolmuş gibi görünmüyor. Pakistan gibi dolardan bıkmış bazı ithalatçılar Rus ham petrolü için Çin para birimi cinsinden ödeme yapmaya istekli olsalar da, çok beklenen 'petroyuan' şimdiye kadar bir efsaneden öteye geçememiş gözüküyor.

Doların para toplamadaki rolü ise dedolarizasyon projesi için daha da büyük bir hendek olacak gibi gözüküyor. Çin'in, firmaların ve bankaların borç alıp risklerini hedge ettiği dolar cinsinden sermaye piyasasının derinliğine, likiditesine ve açıklığına ayak uydurması uzun zaman alacağa benziyor. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'nın BRICS grubu için önerilen bir ortak para biriminin de aynı nedenden dolayı bocalaması ise muhtemel. Bu, yine de dolarsızlaştırma kampına dijital teknolojilerle elde edebilecekleri kolay ulaşılabilir bir hedef bırakıyor.

Değer taşımada sağlam bir katır

Likit olmayan para birimi koridorlarında ‘değer taşıma’ söz konusu olduğunda, dolar sağlam bir katır işlevi görüyor. Doların döviz ticaretinin yaklaşık yüzde 90'ında ticaretin bir tarafında yer almasının büyük bir nedeni de bu. Ticaretin tarafları genellikle doları aracı olarak kullanmayı daha verimli buluyor. Fonlar önce ABD para birimine dönüştürülüyor ve ardından alacaklının bankasının kabul edeceği herhangi bir para birimine çevriliyor. Bu euro, yen, İsviçre frangı veya başka bir para birimi olabiliyor. Bu tercih edilen ‘araç para birimi’ durumu, doların günlük 6,6 trilyon dolarlık cirosunun yüzde 40'ını oluşturuyor.

Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'yı geceleri uyanık tutan şey de bu gibi gözüküyor. Bir aracı olarak dolara olan ihtiyacı atlamak, aynı zamanda Güneydoğu Asya ülkelerinin maliye bakanları ve geçen yıl Bali'deki merkez bankası başkanları tarafından özetlenen vizyona da karşılık geliyor. Söz konusu vizyon doğrultusunda ülkeler, Tayland'da bir Endonezya uygulaması kullanılarak yapılan ödemelerin doğrudan rupi ve baht arasında değiş tokuş edilmesini istiyor.

Bölgedeki beş merkez bankası, Endonezya, Malezya, Filipinler, Singapur ve Tayland, bunu, yerel, akıllı telefon tabanlı anında ödeme sistemlerini, Nexus olarak bilinen bir protokol altında senkronize ederek başarmaya çalışıyor. Bunun yavaş aktarımlarla ilgili mevcut sorunlardan bazılarını çözebileceği düşünülüyor. Bankalar tarafından sınır ötesi işlemler için alınan yüksek ücretlerin de düşmesi veya en azından müşteriler için daha şeffaf hale gelmesi bekleniyor.

Ancak, dövize çevirme sorunu yine de devam ediyor. Bunun nedeni ise, Singapur Doları’nın CLS Group Holdings AG tarafından takasa uygun tek Güneydoğu Asya para birimi olması. Dünyanın en büyük bankalarının çoğunun müşterek sahibi olduğu CLS, ödemeleri, bir ticaretteki taraflardan hiçbirinin, yükümlülüklerini yerine getirdikten sonra hak talebinde bulunamayacağı şekilde sıralıyor.

Takas riski, bankaları bunu karşılamak için bir kenara sermaye ayırmaya zorluyor. Bunun da bir bedeli bulunuyor. Bu nedenle, Güneydoğu Asya'daki likit olmayan bir ikili ödeme koridoru için hem Singapur Doları hem de ABD Doları veya bunlardan en az biri, maliyetleri düşürmeye yardımcı oldukları için yine de araç olarak kalmak zorunda kalıyor. Nexus ise bunu değiştirmiyor. Yani özetle, BRICS ülkeleri şartları ne kadar zorlarsa zorlasın, dolar henüz bir yere gitmiyor.

Blockchain teknolojisi

Bunu düzenlemenin bir yolu ise yerleşim risklerini ortadan kaldırmak için blockchain teknolojisini kullanmak gibi gözüküyor. Tüm ülkeler merkez bankası dijital para birimlerini veya CBDC'lerini ortak bir platforma koyarsa, ‘değiştirilebiliriliği’ sağlamanın daha kolay olacağı düşünülüyor. Bu da sınır ötesi transferlerin ya tamamen başarılı ya da tamamen başarısız olması anlamına geliyor. Para, gönderici ve alıcı arasındaki uzun banka zincirinde bir yere sıkışıp kalmamış oluyor. Bu nedenle, doların başlangıç veya varış noktası değil, yalnızca bir araç olduğu ödeme yolculuklarında, dolardan vazgeçilebileceği görülüyor. Kısacası, tokenizasyon’un aracılara güvenlik sağlaması bekleniyor.

Çok para birimli bir CBDC ağı, yıllık 120 milyar dolarlık işlem maliyetlerinin büyük bir kısmını ortadan kaldırabilme kapasitesine sahip oluyor. Bununla birlikte, önce böyle bir küresel kamu malı yaratmak ve ardından mülkiyeti ve yönetimi üzerinde anlaşmak için ihtiyaç duyulacak muazzam koordinasyon ve güven, bu fikrin hayata geçmesini zorlaştırıyor; özellikle de aynı blockchain teknolojisi, doların istisnai durumunu korumak için daha uygulanabilir bir şekilde kullanılabiliyorsa.

Yuan er ya da geç küreselleşecek

Singapur Merkez Bankası ile yakın zamanda yapılan bir deneyde, New York Federal Rezerv, doları blockchain dünyasında bile oyunda tutabileceğini gösteriyor. Bir araç para birimi, diğer iki ulusal birimden oluşan likit olmayan bir koridorda bir saniyede 47 adede kadar ödeme yapmayı başarıyor. Ortak bir teknolojiyi paylaşmayan dağıtılmış defterler, merkezi bir tarafa ihtiyaç duymadan sisteme katılabiliyor. Dahası, Fed'in bunu yapmak için perakende bir dijital dolara da ihtiyacı bulunmuyor. Yalnızca bankalara sunulan bir toptan satış token’ının yeterli olduğu görülüyor.

Bu tarz deneyler özellikle bir şeyi gösteriyor: Fed, perakende bir CBDC yayınlayıp yayınlamamaya karar vermek için fazla oyalansa da aradaki zamanı boşa harcamıyor olabilir. Şu anda popüler WeChat Pay ve Alipay cüzdanları aracılığıyla 1 milyar perakende kullanıcıya sunulan e-CNY, Çin'deki mağazalarda kabul görüyor. Bu da çevrimiçi yuan’ın er ya da geç küreselleşeceğini gösteriyor.

BRICS ülkeleri ticaret için tek bir para birimi konusunda ciddileşirse onların da dijital bir sürüm sunması mümkün gözüküyor. Ancak, likit olmayan koridorlarda ödemelerin ağırlığını taşımak için ABD para biriminin toptan bir token'ı mevcutsa, bu alternatiflerden herhangi biri aracılar tarafından neden ikinci kez gözden geçirilsin? Sonuç olarak, doların çok güçlü bacakları olan bir katır olduğu görülüyor.

Dolarda 'Fed' desteği

Dolar rekor üstüne rekor kırıyor!

Moody's'ten "dolar" değerlendirmesi

Ekonomistler yıllık enflasyon ve dolar/TL tahmininde revizyona gitti

JPMorgan: Güçlü dolar döneminin sonunu gelebilir

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.