GSYH neden revize edildi

2016'nın son çeyreğine ilişkin GSYH açıklanırken daha önceki üç çeyreğin büyüklükleri revize edildi. Bu revizyon, ilk çeyrek büyümesine etki etmedi, oran yüzde 4.5'te kaldı. Ancak, ikinci çeyrek için daha önce yüzde 4.5 olarak açıklanan büyüme yüzde 5.3'e çıktı; üçüncü çeyrek için daha önce yüzde 1.8 olarak açıklanan küçülme de yüzde 1.3 küçülme olarak değişti.

Bu revizyonların hangi sektörlerden kaynaklandığı da belliydi, bunu daha önce yapılan açıklama ile son açıklamayı kıyaslayarak görmek mümkündü. Hatta yılın tümünde yüzde 2.9 olan GSYH artışının, daha önceki çeyreklerde revizyona gidilmeseydi yüzde 2.5'te kalacağı da anlaşılıyordu. Zaten bu konuya bu köşede 3 Nisan'da yer vermiştik.

Peki, GSYH'de ikinci ve üçüncü çeyrek büyümesinde değişikliğe yol açan, yılın tümüne ilişkin oranı da 0.4 puan etkileyen bu revizyonlara neden ihtiyaç duyuldu?

GSYH verilerinde neden revizyona gidildiği yönündeki soruların muhatabı doğaldır ki bu verileri oluşturan Türkiye İstatistik Kurumu'ydu. TÜİK yetkilileri bu konudaki sorularımıza ne gibi yanıtlar mı verdiler; özetlemeye çalışalım.

TÜİK yetkilileri öncelikle bir konunun altını ısrarla çizme gereği duyuyorlar:

"Dönemsel GSYH değerleri tahmin niteliği taşımakta olup, hem ülkemizde hem de tüm ülkelerde ilerleyen çeyreklerde ve yılsonunda kesinleşmiş verilerle revize edilmektedir."

Revizyonun nerelerden kaynaklandığını bilmek için, önce verilerin hangi kaynaklardan elde edildiğini bilmekte yarar var.

Ana hesaplama yöntemi olan üretim yöntemi ile GSYH hesaplamalarında kullanılan temel veri kaynaklarını hatırlatalım önce:

• Tarım istatistikleri
• Gelir İdaresi Başkanlığı (reel sektör)
• Mali aracı kuruluş istatistikleri (finans sektörü)
• Devlet mali istatistikleri (genel yönetim sektörü)
• Diğer veri kaynakları

Söylenen özet olarak şu: "Belirtilen veri kaynaklarında ilerleyen çeyreklerde gerçekleşen revizyona paralel olarak ilgili hesaplar, dolayısıyla üretim yöntemi ile GSYH değerleri revize edilmektedir."

Revizyon örnekleri, tarım...

Revizyonlar nasıl gerçekleşiyor, somut örnekler vermek gerek. Örneğin tarımda revizyona neden ve nasıl gidiliyor?

"Tarım istatistiklerinde ilk çeyrek tahmini “Tarım Tahmin Komitesi” tarafından açıklanan tarımsal üretim miktarlarına göre hesaplanıyor, ardından bu değerler kesinleşebiliyor. Tarımsal fiyat istatistiklerine ilişkin olarak ise bazı ürünlerin fiyatları ilk çeyreklerde satış olmadığı için oluşmuyor. "Satış olmamasına rağmen üretim olabilir" varsayımıyla teknik bir hesaplamayla ilgili ürünlerin fiyatları tahmin ediliyor. Sonrasında fiyatların netleşmesiyle tarımsal fiyatlar revize ediliyor, buna paralel olarak tarımsal hesap ve dolayısıyla üretim yöntemi ile GSYH'de de revizyona gidilebiliyor."

Şirketlerden kaynaklanan değişiklik

TÜİK yetkilileri, reel sektör istatistiklerinde kullanılan temel veri kaynağının Gelir İdaresi Başkanlığı'ndan alınan şirketlerin KDV ve geçici vergi beyannamesi olduğunu hatırlatarak, söz konusu beyannamelerde yıl bitmeden geriye dönük düzeltme yapılabildiğine dikkat çekiyorlar.

Ayrıca yeni kurulan şirketlere ilişkin beyanname bilgilerinin de GSYH tahmin çalışmalarında kullanıldığı, özellikle yeni açılan işyerlerine ilişkin kayıtların sisteme entegre edilmesinin eşanlı olamadığı durumların da revizyona yol açabildiği vurgulanıyor. Yeni açılan ve kapanan işyerlerine ilişkin güncellenmesinin hemen sonuçlandırılamadığı durumlarda ilgili dönemden sonra revizyonlar olabildiğine işaret ediliyor.

TÜİK yetkililerine göre, ilk üç çeyreğe ilişkin rakamlara ilişkin revizyon, beyannamelerde yapılan geriye dönük revizyonlar ve yeni açılan şirketlerin sisteme gecikmeli entegrasyonundan kaynaklanmış.

Üretim yöntemi ile GSYH hesaplamalarının bir diğer veri kaynağı olan devlet mali istatistikleri ise nakit bazlı veriye dayalı olarak ilgili çeyrekte hesaplanıyor. Devam eden çeyreklerde ise tahakkuk verisinin Muhasebat Genel Müdürlüğü tarafından hesaplanması ile değerler revize ediliyor.

Diğer veri kaynaklarında da benzer sebeplerle revizyonlar olabildiği anlaşılıyor. TÜİK yetkilileri bir konuya özellikle vurgu yapma gereği duyuyor.

"Revizyonların büyüklüğü, yönü ve sıklığı veri kaynaklarında gerçekleşen revizyonun niteliğine göre dönemler itibariyle farklılık gösterebilmektedir."

Harcama yöntemine göre revizyonun nedeni

TÜİK yetkililerinden edindiğimiz bilgileri özetlemeye devam edelim:

Harcama yöntemiyle GSYH hesaplamaları, “mal akımı yöntemi” sebebiyle öncelikli olarak üretim yöntemiyle hesaplanan GSYH verileri paralelinde revize oluyor. Net yurtiçi arz, yani yurtiçi üretim, ithalat ve ihracat netleştikten sonra hanehalkı harcamaları ve gayrisafi sabit sermaye oluşumları hesaplanıyor.

Üçüncü çeyrekte önemli revizyona uğrayan devlet harcamaları hesaplanırken ilgili çeyrekteki nakit veri kullanılmış. Ardından bir sonraki çeyrek tahakkuk rakamları kullanılarak revizyona gidilmiş. Genel yönetim harcamalarındaki revizyonların temel kaynağını ise nakit ve tahakkuk arasındaki farklılığın oluşturduğuna dikkat çekiliyor.

TÜİK yetkilileri dönemsel hesaplamalarda ana hesaplama yönteminin üretim yöntemi ile GSYH olduğunu özellikle vurguluyorlar. Üretim yöntemine göre GSYH hesaplandıktan sonra, harcama yöntemi alt kalemlerinden hanehalkı harcamaları ve gayrisafi sabit sermaye oluşumu tahmin ediliyor.

İhracat ve ithalat revizyonların ana kaynağı ödemeler dengesinde gerçekleşen revizyonlar olarak ifade ediliyor.

Mal akımı yöntemi ile tahmin edilen hanehalkı harcamalarının revizyonların temel kaynağının ise yurtiçi arzda, yani yurtiçi üretim, ithalat, ihracat, ürün üzerindeki vergi ve sübvansiyonlarda meydana gelen revizyonlar olduğu belirtiliyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.