Grev ve öğrenci kredisi geri ödemeleri Fed’in kararını etkiler mi?

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD’de üç ayrı gelişme, ekonomi ve Fed üzerinde önemli bir etki yaratma potansiyeline sahip: Otomotiv işçileri grevi, hükümetin çalışmalarını askıya alarak zorunlu olmayan federal hizmetleri kapatması ve askıya alınan öğrenci kredileri geri ödemeleri.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, Fed’in harcamaları soğutmak isterken karşısına çıkan grev, zorunlu olmayan federal hizmetlerin askıya alınması ve öğrenci kredilerinin buzlanmayı artırabileceği öngörülüyor.

Yumuşak iniş mi, kriz mi?

Reuters’tan Howard Schneider'in haberine göre, enflasyonu resesyon olmadan bastırabilme olasılığını geçici olarak benimseyen ABD Merkez Bankası (Fed) yetkilileri, bu hafta otomotiv işçileri grevi, olası bir federal hükümet kapatması ve tüketicilere yönelik öğrenci kredisi kısıtlamalarıyla bu en iyi senaryoya yeni riskler getiren yeni bir durumla karşı karşıya.

Birleşik Otomotiv İşçileri (The United Auto Workers) Cuma günü üç büyük otomobil üreticisine karşı üç fabrikada yaklaşık 13.000 çalışanın işten çıkarılmasıyla bir grev başlattı ve sayının artabileceği düşünülüyor. Seçilmiş federal yetkililerin bir anlaşmaya varmak için mevcut harcama yetkilerinin sona erdiği 30 Eylül'e kadar süreleri bulunuyor; aksi halde federal kurumlar kapanmak zorunda kalacak. Kongredeki Cumhuriyetçiler ise müzakereleri engelliyor. Öğrenci kredisi geri ödemeleri ise, Kovid-19 salgını sırasında üç yıllık bir askıya almanın ardından Ekim ayında yeniden başlıyor.

Tek başına bakıldığında bu gelişmelerin belki de hiçbiri politika yapıcıların kısa vadeli risklere ilişkin algısını değiştirmeyecek veya hâlâ yüksek olan enflasyonu bastırmaya odaklanmaktan onları alıkoymayacak. Ancak ekonominin yılın son aylarında zaten yavaşlaması beklenirken otomobil endüstrisinde ve federal kurumlarda yaşanması olası uzun süreli kesintilerin öngörülemeyen sonuçlara yol açması ihtimal dahilinde değerlendiriliyor. Tüketici harcamalarının azalması, muhtemelen Fed'in enflasyonla mücadelesine darbe olarak araba fiyatlarının yükselmesi ve iş dünyası ve tüketici güveninde ‘yumuşak iniş' ile 'kriz' arasındaki farkı ortaya koyabilecek türden bir sarsıntı üretiyor.

Yolda bir ‘çukur’

Milyonlarca tüketicinin Ekim ayında öğrenci kredisi ödemelerinin yenilenmesiyle karşı karşıya kalması nedeniyle Goldman Sachs ekonomistleri genel olarak olumlu görünümlerini dördüncü çeyrekte brüt gelirleri yüzde bir puandan fazla düşürebilecek bir ‘çukur' uyarısıyla yumuşattı.

Goldman'ın tahminine, öğrenci kredileri geri ödemeleri olmasaydı, ekonomi hâlâ yıllık yüzde 1,3 oranında büyüyor olacaktı. Ancak GSYİH'den kesildiğini gördükleri miktarlar, Fed yetkililerinin ekonominin Haziran itibarıyla toplamasını beklediği yüzde 1'lik büyüme oranından daha fazla ve birçok tahminin de ötesinde.

Dreyfus baş ekonomisti Vincent Reinhart, Fed'in agresif faiz artırımlarının hâlâ ekonomide etkili olduğu, bankaların kredileri sıkılaştırdığı ve tüketicilerin salgın dönemindeki tasarruflarının sonuna yaklaştığı bir ortamda, ekonomiyi yolundan döndürmenin çok fazla zaman almayabileceğini söylüyor. Ek bir risk olarak da Reinhart, Fed'in bilançosundaki daralmanın artık finansal koşulları beklenmedik şekilde sıkılaştırabilecek seviyelere ulaştığını söylüyor ve ekliyor: “Resesyon, ekonominin kırılganlığına bağlı şoklardan kaynaklanır. Sıkılaştırma döngüsünde geç kalırsanız, fon oranları kısıtlayıcı olur, tamponlar zayıflar, o zaman daha savunmasız olursunuz.”

Büyüme ve güven zedelenebilir

Fed'in 19-20 Eylül'deki toplantısında politika faizini yüzde 5,25 - yüzde 5,5 aralığında bırakması beklenirken, ortaya çıkan riskler, toplantının atmosferini ve dilini değiştirmekten başka bir işe yaramayabilir. Fed yetkilileri, yaklaşan kararlar hakkında zaten çok az rehberlik sunuyor. Muhtemelen yüksek enflasyonu savuşturmak için Mart 2022'de başladıkları faiz artışlarının sonuna yaklaşıyorlar ancak oranların zirveye ulaştığını kesin olarak söylemeye ya da ne zaman faiz indirimine gidilebileceğini göstermeye hazır değiller.

Son aylarda ekonomik veriler genel olarak Fed'in lehine çalışıyor. Ekonomi trendin üzerinde büyümeye devam ederken ve her ay sağlıklı sayıda istihdam yaratırken enflasyon düşüyor. Ancak iki büyük sektörün kapatılması yani potansiyel olarak 146.000 otomotiv işçisinin grev yapması ve muhtemelen 800.000 federal çalışanın maaş alamaması, devam eden her hafta büyümeyi ve güveni yok edeceğe benziyor.

Benzersiz koşullar

Oxford Economics ABD'li baş ekonomisti Michael Pearce, “Bu seferki benzersiz koşullar, herhangi bir grev etkisinin özellikle zarar verici olabileceği anlamına geliyor. Otomobil tedarik zincirleri hala pandemiden dolayı karışık durumda ve işçiler rekor endüstri karları arasında enflasyon karşısında kaybettikleri zemini yeniden kazanmaya çalışırken pazarlıkların yoğun olması bekleniyor” diyor.

Genişleyen bir grev, araç üretimini üçte bir oranında azaltabilir ve ekonomi genelindeki yan etkileri hesaba katıldığında, grevin devam etmesi, büyümede yüzde 0,7 puan kadar kesintiye neden olabilir. Bu, büyüme eğiliminin yüzde 1,8 olarak tahmin edildiği bir ekonomi için büyük bir miktar olarak kabul ediliyor.

Bazı hükümet kapatmaları kısa sürse de, 2018'in sonundan 2019'un başına kadar olan sonuncu kapatma beş hafta sürdü. Goldman Sachs’ın tahminlerine göre, GSYH'de haftada yüzde 0,2 puanlık kayıp, yıllık üretimden yüzde 1 daha kesintiye neden olabilir.

Dinamikleri tahmin etmek zor. Bazı analistler tüketici harcamalarına gelen darbenin enflasyonla mücadeleye bile yardımcı olabileceğini öne sürüyor ve bu tür olaylar genellikle büyümenin bir dönem yavaşlamasına neden olsa da daha sonra işçilerin geri ödemeleri ve daha yüksek ücretler almasıyla büyüme yeniden toparlanıyor. Son hükümet kapatılmasına ilişkin Kongre Bütçe Ofisi raporunda ise kalıcı bir etki görülmediği hatırlanıyor.

Resesyon riski ve daha fazla baskı

Ancak hane halkı ve iş yerlerinin bir anda daralmaya başladığı dönüm noktalarını da tahmin etmek zor. Bazı ekonomistler, on milyonlarca borçlunun öğrenci kredisi geri ödemelerinin yeniden başlamasının halihazırda davranışları yeniden şekillendirme potansiyeli taşıdığını söylüyor.

Pantheon Macroekonomi'den Ian Shepherdson ve Kieran Clancy, bu hafta ABD Eğitim Bakanlığı'na yapılan ödemelerdeki artışın 'uçak biletleri’, 'restoran rezervasyonları' ve 'yeni arabalar’ için çevrimiçi aramalarda bir düşüşle aynı zamana denk geldiğini belirtiyor. İkili, “Havayolu yolcularının günlük sayımında düşüş ve diğer somut veriler yakın vadede herhangi bir iyileşmeye dair hiçbir ipucu sunmuyor” diyor.

Ağustos ayında perakende satışlar beklenenden fazla artmış olsa da bunun neredeyse tamamı benzin fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Diğer satışlar ise sadece yüzde 0,2 oranında arttı. Reinhart, eğer ekonomi bir dönüş yaparsa, Fed'in enflasyonla mücadele bitene kadar bir kurtarma planı yapmayacağını, bunun da yüksek faiz oranlarına sahip firmalar ve aileler üzerinde daha fazla baskı yaratacağını söylüyor ve ekliyor: “Resesyon riskiyle yaşıyorlar. Bir buçuk yıldır buna hazırlanıyorlar” diyor.

Vadeli endeksler karışık seyir izliyorlar, gözler Fed'de

Kritik FED haftasından yatırımcılar ne bekliyor?

Fed faiz oranlarını artırmasa da borsalar kötü etkilenebilir

Enflasyon, Fed’in yüzde 2 hedefine ne zaman düşecek?

Fed'in Bej Kitabı ekonomik büyümenin 'ılımlı' olduğunu gösterdi

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.