Fırtına bulutları piyasayı sarıyor

Wall Street son dönemde rekor üzerine rekor kırarken uyarı sinyalleri de art arda geliyor. Ekim ayından mayıs ortasına S&P 500 Endeksi yüzde 13 arttı. Birinci çeyrekte şirket karları son altı yılın en güçlüsü oldu.

Yükselişin temel nedeni aşırı iyimserlik. Yatırımcılar önümüzdeki dönemde ABD'li şirketlerin çift basamaklı kar artışı oranları açıklayacağından, iş dünyası tüketicilerin harcama artışını sürdüreceğinden, tüketiciler de daha yüksek konut ve menkul değer fiyatlarına bağlı olarak servetlerinin artacağından emin.
Mayısın üçüncü haftası son zamanlarda Wall Street'in en hareketli günlerinden biriydi. Bir yanda tarihi rekorlar diğer yanda siyasi tedirginlik ile beraber çok sert düşüşler yaşandı. 15 Mayıs Wall Street'in tarihi rekor günüydü. Dow Jones endeksi 20 bin 981, S&P 500 de 2 bin 402 puan ile tarihi seviyelere çıktı. Rekorun temel nedeni teknoloji şirketlerinin yükselişi, ekonomiden gelen olumlu haberler, birinci çeyrek karlarında kötü bir beklenti olmaması, Trump yönetiminin piyasa dostu vergi reformu ve diğer teşvikler başlatacak olması, Euro Bölgesi'nin canlanması ve petrol fiyatlarının yükselişiydi.

Özellikle petrol fiyatlarının -Brent'in varilinin 52, Batı Teksas'ın 48 doların üzerinde seyretmesi- yük-selişi, düzelen küresel ekonominin getirdiği talep artışı ve petrol devlerinin bilançolarının düzelmesi şeklinde okunurken bir başka cephede de önemli rekorlar vardı. Teknoloji devi Apple'ın hisse senetleri 154 dolar ile rekor kırdı. Üstelik piyasa değerinin de 804 milyar doları bulmasıyla "800" barajını aşan ilk şirket olması piyasayı yukarı çekti. Sadece Apple değil teknolojinin diğer dört devi; Alphapet (Google'ın çatı şirketi), Microsoft, Amazon ve Facebook Wall Street'i sürükleyen şirketlerin başında geldi ve bu beş teknoloji devinin toplam Piyasa değeri 2,9 trilyon dolara ulaştı. 2016 itibarıyla toplam ciroları 555, toplam karı ise 94 milyar dolardı.

17 Mayıs günü bu kez hava tersine döndü. Wall Street, Trump kriziyle sarsıldı. ABD Başkanı Donald Trump'ın görevden aldığı eski FBI Başkanı James Comey'den, eski Ulusal Güvenlik Danışmanı Michael Flynn'in Rusya bağlantılarına ilişkin yürütülen soruşturmayı kapatmasını istediği yolunda Amerikan basınında çıkan haberler Wall Street'i salladı.

Dow Jones 372 puan kayıpla 20 bin 606, S&P 500 endeksi de 43 puan gerileyerek 2 bin 357'ye indi. Kuşkusuz böyle fırtınalı dönemlerin "güvenli limanı" altına talep arttı, bir ons altın 24 dolarlık artışla bin 258 dolara çıkarken ABD Doları'ndan kaçış hızlandı. İsviçre Frangı ve Japon Yeni gibi "güvenli sığmak" para birimleri değer kazandı.

Ancak Trump krizi hemen yatışacak gibi değil. Her ne kadar Trump, Comey'den soruşturmayı sonlandırmasını istediği iddiasını yalanlayıp olayı bir "cadı avına" benzetse de, Rusya'nın ABD Başkanlık seçimlerine müdahalesi iddialarıyla ilgili soruşturma tüm hararetiyle sürüyor. ABD'de gazete ve televizyonların en çok yer verdiği haberlerin başında geliyor.

Tabii Wall Street'teki tedirginlik ve Dow Jones'un kendini 21 bin, S&P 500'ün de 2 bin 400 puanın üzerine atamamasının en büyük nedeni... Eski FBI Başkanlarından Robert Mueller'in konuyla ilgili soruşturmanın başına dışarıdan özel savcı olarak getirilmesi olayın daha ciddi bir aşamaya geldiği şeklinde yorumlanıyor. "Trump'ın başkanlıktan azledilmesi" konusunun konuşuluyor ya da haberleştiriliyor olması bile piyasalarda çok önemli bir baskı unsuru oluşturuyor.

Trump'ın bu olaylardan büyük çaplı hasar almadan sıyrılsa bile seçim öncesinde vaat ettiği oranlarda indirim hedefleyen vergi reformu, büyük sonrasındaki büyük yükseliş ile Wall Street endekslerinin yeni rekorlar kırmasına neden olan ekonominin önünü açacak, şirketleri rahatlatacak hamlelere odaklanamaması büyük bir ihtimal... İşte Wall Street'i tedirgin eden de bu...

Tabii ki yükseliş dönemlerinde kimse olumsuz haberleri ya da yaklaşmakta olan tehlikeleri görmek istemez. İsabetli tahminleriyle piyasanın etkili simalarından Doubleline Capital'in CEO'su Jeffrey Gundlach, Dow Jones ve S&P 500 endekslerinin rekor kırdığı gün, Avrupa ve gelişen ülke hisse senetlerinin ABD'den daha çekici olduğunu belirterek Wall Street'te yaz aylarında bir düzeltme beklediğini söyledi.

Key Private Bank'ın kıdemli yatırım stratejisti Bruce McCain'in "Bu piyasada her şey akıp gidiyor. Washington'daki gelişmeler, ekonomik verilerdeki yavaşlama belirtileri piyasayı önümüzdeki üç-altı ay sonra tehdit edecek. Bu arada piyasa önündeki teflon perdeyi kaldırmayı düşünmüyor" sözleri de piyasanın ruh halinin bir başka boyutu...

Aslında piyasayı yukarı çeken gelişmelerin de olumsuz yanları vardı. Örneğin imalat sanayi endeksi hayal kırıklığı yarattı, ayrıca petrol piyasasında da büyük bir değişim yok. Hala aşırı bir arz söz konusu ve OPEC'in üretimi kısmayı sürdürüp sürdürmeyeceği belirsiz. Fiyatlar belirli bir seviyeye geldiğinde de ABD'li üreticilerin devreye girerek küresel arzı yukarı çekmeleri her an bekleniyor. Jeopolitik belirsizlik, Kuzey Kore ile ABD arasındaki gerilim de hala yeni rekorların test edilmesini sınırlayan unsurlardan...
Bir başka uyarı ise şirket karlılıklarının zayıflamaya başladığı yönünde. Goldman Sachs'ın son raporunda, birinci çeyrekte gayet güçlü olan karlılık ivmesinin yavaşlama belirtileri gösterdiği, bunun da Wall Street'in yılın kalan bölümündeki performansını sınırlayacak bir faktör olduğu vurgulandı.

Şubat ayında da "Wall Street'in iyimserliğin son aşamasına ulaştığı" yönünde bir rapor hazırlayan Goldman Sachs, özellikle dördüncü çeyrek kar tahminlerin negatif revizyona piyasanın hazırlıklı olması yönünde vurgu yaptı. Goldman Sachs, Trump yönetiminin gündemde tuttuğu vergi reformunu yasalaştırması halinde, bunun 2017 karlarına az da olsa olumlu etki yapabileceğini de belirtti.

800 BARAJINI AŞAN İLK AMERİKALI

Wall Street yeni rekorlar kırarken teknoloji devi Apple da bir başka rekor kırarak piyasa değeri 800 milyar doları geçen ilk Amerikan şirketi oldu. Şirket 700 milyar dolar barajını iki yıl önce geçmişti. Apple hisseleri yılbaşından mayıs ortasına kadar yüzde 33 değer kazanırken bunda CEO Tim Cook'un geçen yıl 175 milyar Dolar olan Hisse geri alım programını bu yıl için 210 milyar dolara çıkarması etkili oldu. İPhone satışlarının son mali çeyrekte düşmesine rağmen App Store ve İCIoud gibi yüksek kar marjlı hizmetler ve Apple Watch ve AirPod gibi yeni ürünlerle ciroda artış sağlandı.

İlk çeyrek cirosu 78,4 milyar dolar ile tüm zamanların en yükseğiydi ve bunun yüzde 64'ü ABD dışı satışlardan sağlandı. Eylül ayında İPhone'un 10'uncu yılı nedeniyle piyasaya sürülmesi beklenen üç yeni modelin yıllık ciroyu artırması bekleniyor. Apple 2016'da 216 milyar dolara ulaşan cirosunun yüzde 63'ünü İPhone satışlarından sağladı. Apple geçen yıl 46 milyar dolar kar etti.

Apple bu karını büyük bir işgücü istihdam ederek sağlamıyor. Şirket üretimini Çin'de ağırlık olarak taşeron FoxConn firmasına düşük maliyetli olarak yaptırıyor. Bu nedenle örneğin 220 dolara mal olan bir cep telefonu modelini piyasada üç-dört katına satabiliyor. Know-how ve teknoloji olarak da tekel olduğundan dolayı ürünlerini yüksek fiyatlara satabiliyor.
Levent Gürses/Forbes Türkiye Dergisi

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.