Fed’de iç tartışma: Nötr faiz oranı

BORSAGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

Fed’in merakla beklenen kararı, faizlerin sabit tutulması yönünde oldu. Birçok detay barındıran toplantısının belki de en dikkat çeken başlığı ‘nötr faiz oranı’ oldu.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, uzmanlar,  Fed'in ‘nötr faiz oranı’ tartışmasının yeni bir şey olmadığını ve bunun çoğunlukla bir egzersiz anlamı taşıdığını ifade ediyor.

Faiz oranları beklenenden daha uzun süre yüksek kalacak

Bloomberg’den Jonathan Levin’in analizine göre, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) kararı, bazı politika yapıcıların faiz oranının yükselişte olduğunu düşündüğünü gösteriyor. Ancak en etkili seslerin bu görüşe kolay kolay boyun eğmeyeceği anlaşılıyor.

Fed'in ‘nötr reel faiz oranı’ üzerine yaşadığı iç tartışma kızışıyor. 'Nötr faiz oranı’ ya da ‘doğal faiz oranı’ (r-star), ekonomiyi ne teşvik eden ne de kısıtlayan, enflasyona göre düzeltilmiş bir politika duruşuna karşılık geliyor. Faiz oranını gerçek zamanlı olarak gözlemlemek imkansız ancak politika yapıcılar bunun ne olabileceğine dair tahminlerini incelikli bir şekilde revize ediyor. Ve bazı gözlemciler hareketlerin önemi hakkında sansasyonel iddialarda bulunuyor.

Kuşkusuz, bu, belirlenecek olan para politikası için büyük bir mesele. Fed'in oran belirleme komitesinin federal fon oranı hedef aralığını yüzde 5,25 ila yüzde 5,5 arasında sabit tutmaya karar verdiği dünkü para politikası kararından elde edilen çay yapraklarını düşünmek gerekiyor. Politika yapıcılar, veri dökümünün bir parçası olarak Ekonomik Projeksiyon Özetlerini (Summary of Economic Projections - SEP) güncelleyerek, faiz oranlarının 2024 ve 2025’te, önceden beklenenden daha yüksek kalması gerektiğini düşündüklerini gösterdi.

Daha da kışkırtıcı olan bazı politika yapıcılar, uzun vadeli oran tahminlerini daha yükseğe revize etti. Ortalama tahmin değişmeden kalsa da, merkezi eğilim artık uzun vadeli nötr faiz oranının nominal olarak yüzde 2,5'ten yüzde 2,8'e çıkarak yüzde 2,5 ila yüzde 3,3 civarında olduğunu gösteriyor. Haziran projeksiyonlarında ve geçen yılın sonunda bu oran yüzde 2,3 ile yüzde 2,5 arasındaydı.

Tahvil, hisse senedi ve ipotek piyasaları tehlikede mi?

Merkez bankacıları bu tahminlere dayalı olarak politika oluşturmaya başlarsa tahvil, hisse senedi ve ipotek piyasalarının çok dikkatli olması gerekecek. Ve o andan oldukça uzakta olduğumuzdan şüpheliyim.

Öncelikle, komitedeki açık ara en önemli kişi olan Fed Başkanı Jerome Powell, nötr oran tahminlerine pek fazla önem vermiyor gibi görünüyor. 2018'e kadar uzanan konuşmalarında, makroekonomik doğal faiz oranı ya da onun yakın akrabası olan ‘doğal işsizlik oranı’ (u-star) ile uğraşırken dikkatli olduğunu dile getirdi. Alan Greenspan'in 1990'larda yaptığı gibi, Powell da, etkili politika oluşturmanın ve ideal olarak ‘yumuşak iniş’in yolunun modelleri değil verileri takip etmek olduğuna inanıyor. Ağustos ayında Jackson Hole'da yaptığı konuşmada ve dünkü basın toplantısında bu temaya bir kez daha geri döndü.

Toplantının soru cevap kısmında CNBC’den Steve Liesman'ın ‘nötr oran’ sorusuna Powell şöyle yanıt verdi: “Sonuçta yalnızca oraya vardığınızda ekonominin nasıl tepki vereceğini bilirsiniz. Ve yine bu, şu anda dikkatli hareket etmemizin bir başka nedeni çünkü gecikmeler söz konusu. Tabii ki nötr oran artmış olabilir. Ortalama faiz oranı değişmese de nötr oran tahminlerini yükselten kişiler olabiliyor.”

Ekonomik Projeksiyon Özeti

Başka bir deyişle, Powell tartışmaya uyum sağlıyor ancak ampirik kanıtlara dayalı politikalar oluşturmayı planlıyor. Aynı zamanda bugünkü nötr oranın uzun vadeli oran ile aynı olmayabileceğinin de farkında çünkü bu hareketli bir değişken. Dolayısıyla mevcut ekonomi, enflasyonu hedefe geri getirmek için daha fazla ilaca ihtiyaç duyabilirken, bu, bazı tahvil piyasası alarmistlerinin önerdiği gibi, politika faizlerinin, tahvil getirilerinin ve ipotek faizlerinin mutlaka sonsuza kadar yüksek olması gerektiği anlamına gelmeyebilir.

İşte Powell bu ikinci noktayla ilgili de şunları söylüyor: “Nötr oranın uzun vadeli orandan daha yüksek olması kesinlikle akla yatkındır. Unutmayın, SEP'te yazdıklarımız uzun vadeli oranlardır. Şu anda nötr faiz oranının bundan daha yüksek olması kesinlikle mümkün ve bu, ekonominin neden beklenenden daha dirençli olduğunun açıklamasının da bir parçasını oluşturuyor.”

Fed'in Ekonomik Projeksiyon Özeti, çeşitli tahminlerin yanına isim koymuyor, dolayısıyla hangi Fed politika yapıcılarının tahminlerini revize ettiği ilk aşamada belli değil. Ancak ‘doğal oran’ın önde gelen akademik seslerinden biri olan son derece etkili politika yapıcı New York Fed Başkanı John Williams neredeyse kesinlikle onlardan biri değil. Bu yılın başlarında Williams tarafından yapılan bir konuşmada reel olarak yüzde 0,5 civarında nötr bir seviye belirlendiği ve bunun ileride düşebileceği ileri sürülmüştü.

Ekonomik dayanıklılık ve piyasalar

Bazı piyasa yorumcuları, ‘doğal faiz oranı’ tahminlerindeki görünür yükselişin uzun vadeli tahvil getirilerindeki artışın gerisinde olabileceğini öne sürüyor. Ancak 10 yıllık Hazine tahvillerindeki son yükselişin, birçok yatırımcının yanlışlıkla kendilerini resesyonun yakın olduğuna ve Fed'in faiz oranlarını düşürmek zorunda kalacağına inandırdığı yılın başlarında hakim olan temel yanlış fiyatlamayı düzelttiğinden emin değilim. Artık ekonomik dayanıklılığın nihayet piyasayı politika yapıcıların söylediklerinde ciddi olduğuna ikna etti ve bu ayarlama biraz sarsıcı oldu. Ancak federal fon oranlarının seviyesi göz önüne alındığında, uzun vadeli faiz oranlarının tarihsel olarak yüksek olmadığını söylemek gerekiyor.

Politika yapıcıların bu sıra dışı ekonomiyle ilgili eski varsayımları sorgulaması elbette anlaşılabilir bir durum. Üretim ve iş gücü piyasası, politika sıkılaştırmasındaki 525 baz puan karşısında şaşırtıcı derecede dirençli olduğunu kanıtladı. Ekonomi sadece durgunluk içinde değil, aynı zamanda muhtemelen potansiyelinin üzerinde çalışıyor ve bu enflasyonla mücadeleyle tutarlı olmayan ve olmaması gereken bir durum. Tek başına bu bile nötr oran beklentilerindeki ince kaymayı açıklamaya yetiyor.

Ancak bu ekonomide zaten pek çok tuhaf şey meydana geldi ve gelmeye de devam ediyor. İşsizlik hâlâ sadece yüzde 3,8 iken tüketici fiyat endeksinin yüzde 9,1'den yüzde 3,7'ye düşeceğini kim düşünebilirdi? Dolayısıyla enflasyondaki düşüşün hızla devam etmesi ve nominal faiz oranlarının en sonunda yüzde 2,5 seviyesine belki de beklenenden daha erken dönmesi olasılığını göz ardı etmek zor.

Enflasyon savaşının bulanıklığında bunu bilmek ise neredeyse imkansız. Dolayısıyla gelecek  aylarda ‘nötr oran’ konusunda çok daha fazla çene yoracak olsak da, geri kalanımız güvenle büyük ölçüde cesaret verici ampirik verilere odaklanmaya devam edebilir, çünkü Powell'ın yapacağı şey bu gibi gözüküyor.

Fed'in nokta grafiğinden faiz artışı sinyali

Piyasalar Fed sonrası negatif seyrediyor

Fed şahin para politikası duruşunu sertleştirdi

ABD borsaları Fed'in faiz kararı sonra düşüşle kapandı

Fed Başkanı Powell: Gerekirse sıkılaşma sürecek

Fed kritik faiz kararını açıkladı

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.