Ertelenen projeler ne olacak?

Kurlardaki aşırı oynaklık, petrol fiyatlarındaki büyük düşüş ve siyasi belirsizlik Türkiye'de 2015 yılında büyük şirketlerin projelerini ertelemesine yol açtı. Yatırımlarını ertelemeyenlerse çareyi mevcut projelerini yavaşlatmakta buldu. Akkök Holding ve Beğendik, 2015'te yapacakları satın almaları öteledi. Tekfen Holding'de ise ertelemeler petrol fiyatlarının düşmesinden kaynaklandı. 2015'teki belirsizlik ortamında Kibar Holding ambalaj sektöründeki yatırımını yavaşlatarak tepki verdi.
Yeni bir tasarım stüdyosu ve Meksika fabrikası gibi çok acil olmayan yatırımları erteledik." Bu söz¬ler, VW Başkanı Matthias Müller'e ait.
Müller, dizel motorla ilgili skandalın ardından oluşacak fatura nedeniyle geçen yıl bazı yatırımları erteleme kararı aldıklarını açıkladı. Bu kararla birlikte VW toplam 1,1 milyar dolarlık planlanan yatırımı ileri bir tarihe bıraktı. Müller'in 2015'te ertelediği yatırımlar arasında yeni nesil Pheaton projesi de bulunuyor.

Sadece dünya devi VW değil, son bir yılda birçok global şirket çeşitli nedenlerle hayata geçirecekleri önemli projeleri ertelemek zorunda kaldı. Her sektörde benzerleri olsa da en dikkati çeken ertelemeler ise enerjide yaşanıyor.
BP'den Total'e kadar uluslararası enerji şirketleri, pet¬rol fiyatlarındaki düşüş nedeniyle toplam 380 milyar dolar değerindeki projeyi erteledi. Uzmanlar, enerji şirketlerinin ertelenen projelerin birçoğunun en erken 2017'de hayata geçmesini bekliyor.
Teknolojide de Apple'dan Google'a, Samsun'dan HTC'ye kadar büyük markalar bile 2015'te önemli projelerini er¬telemek zorunda kaldı. Apple, 2015'te online televizyon projesinin lansmanını, Google ise modüler akıllı telefon projesi Project Ara'nın pazara çıkışını 20l6'ya erteledi.

Türkiye'de de global ekonomilerdeki düşük büyüme hızı, kurdaki volatilite ve iki seçim döneminin getirdiği belirsizlik ortamı şirketleri 2015'te bazı önemli projeleri¬ni ertelemek zorunda bıraktı.

YATIRIMLAR ÖTELENDİ

İş dünyası 20l6'ya ihtiyatlı girdi. Kemerler sıkıldı, stoklar düşürüldü, eleman alımları yavaşlatıldı. En önemlisi de geri dönüşü uzun sürecek yatırım kararları askıya alındı. Aslında bu temkinli yaklaşım iş dünyasında son 2 yıldır kendini hissettiriyordu. Ancak bu yıl ve 2015'te verimli¬lik çalışmaları zirve yaptı.

Penti Yönetim Kurulu Başkanı Sami Kariyo, "Bugün hiç olmadığı kadar verimliliğe odaklandık" diyor ve ekliyor:

"Artık sineğin yağını çıkarmamız gerekiyor. Bugüne kadar verimlilikle ilgili ertelediğimiz yatırımları şimdi tek tek hayata geçirmeye başladık."
Önde gelen holdinglerin ve şirketlerin geçtiğimiz 2 yılda ertelediği konuların başında yeni yatırımlar ve satın almalar ilk sırada yer alıyor.

Akkök Holding CEO'su Ahmet Dördüncü, "2015'in başında 100 milyon dolar tutarında bir satın alma yaptık. Ancak daha sonra kurlarda hızlı volatilite başlayınca satın alma ve yeni yatırım kararlarımızı erteledik" eliyor.
Sadece Akkök değil, perakendenin en hızlı büyüyen gruplarından Beğendik'in icra kurulu başkanı Hacı Be¬ğendik de satın alma projelerini 20l6'ya ertelediklerini belirtiyor. Beğendik, "2015'i maliyet kalemlerimizi en aza indirmeye çalışarak atlatmaya çalıştık. 2015'in son dönemi için planladığımız birden fazla satın alma planımız vardı, bunların biri hariç kalanlarını 2016 yılına erteledik" diyor.

SİPARİŞLER BEKLEMEDE!

Türkiye'de 2015'te makine siparişi verip yeni yatırıma başlayacak birçok sanayici de siparişlerini iptal edip seçimlerin sonucunu bekledi. Tam bir yıl yatırım projesini erteleyen şirketlerden biri de Çorlu'da yeni radyatör fabrikası kurmayı planlayan Nota Isı ve Yapı Sistemleri firması oldu. Şirketin genel koordinatörü Ersan Ergün, 2015'in mart ayında kurlarda yaşanan ani dalgalanmalardan sonra yeni fabrika yatırımlarını ertelediklerini, geçtiğimiz kasım ayındaki ikinci genel seçimin ardından da yatırıma tekrar başladıklarını belirtiyor.

Ergün, "Geçtiğimiz yıl kurlardaki dalgalanmaların ardından apar topar makine siparişlerimizi durdurduk. Kasımdaki ikinci seçimlerin ardından da yatırımlarımıza tekrar başlama kararı aldık. Böylece yatırımımızı tam bir yıl ertelenmiş olduk" diyor.

Kibar Holding CEO'su Tamer Saka da 2015'te erteledikleri proje olmamasına karşın yavaş ilerlettikleri yatırımlar olduğunu belirtiyor. Saka, "2015'te özellikle ambalaj tarafında biraz daha yavaş gittiğimiz projeler oldu. Ancak 2015'teki ikinci genel seçim sonrasında ambalaj tarafındaki yatırımımızı hızlandırıp sonuçlandırdık" diye konu¬şuyor.

Saka, 2016'da alüminyum tarafında 700 milyon dolar tutarında kapsamlı bir yatırım planladıklarını da belirtiyor ve çalışmalarını bu konuda yoğunlaştırdıklarını söylüyor.

Geçtiğimiz yıl sanayinin otomotiv tarafında da yatırım ertelemeleri yaşandı. 23 milyar dolar ihracatla rekorlara koşan ve sanayinin lokomotifi olan otomotivde 2015'te Bursa'ya yatırım yapmayı düşünen markalar beklemeye geçerek yeni yatırım projelerini erteledi.

ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İbrahim Burkay, otomotivde yatırım¬ların ertelenmesinde geçen yıl gerçekleşen eylemlerin etkisi olduğunu belirtiyor. Burkay, "Fabrika kuracak otomotiv firmaları projelerini eylemlerden dolayı erteleyerek çekmeceye attı. Bu yatırımların hepsi ana sanayi boyutundaydı. Otomotiv fabrikası kuracaklardı ve bunların arasında yeni markalar vardı" diyor.

Son dönemde dünyada da FED kararlarının etkisi ve petrol fiyatlarının düşmesiyle birlikte en büyük yatırım ertelemeleri enerji sektöründe yaşandı. Norveç enerji şirketi Statoil, İngiltere'nin Kuzey Denizi'ndeki 7 milyar dolarlık enerji yatırımını üretim maliyetlerinin artması dolayısıyla erteledi. Aralarında BP, Total, Exxon gibi petrol devlerinin bulunduğu şirketlerin ertelediği projelerin toplam değeri ise 380 milyar doları buldu. Enerji şirketlerinde son 6 ayda ertelenen projelerin sayısı üçte bir oranında arttı.

Global Resources Corporation Başkanı Mehmet Öğütçü de Türkiye'de enerji fiyatlarında yaşanan gelişmelerden dolayı yatırımların 'bekle gör' aşamasında olduğunu belirtiyor. Özellikle doğalgaz santralleri maliyetlerini karşılayamadıkları için bu alandaki proje ve yatırımlarda ertelenmeler yaşanıyor.

Turizmde de 2015'te büyük gruplar Rusya krizinden dolayı yeni yatırım ve satın alma projelerini erteledi. Doruk Holding Başkan Yardımcısı Doruk Kaya, 2015'in Rusya krizi nedeniyle zorlu geçtiğini belirterek, "Biz de bu nedenle 2015'te turizm yatırımlarımızı 20l6'ya erteledik" diyor.

PROJELER YAVAŞLADI

DHL Express Türkiye CEO'su Markus Reckling de 2015'in lojistik sektörü için pek de iyi bir yıl olmadığını belirtiyor. Reckling, "2015, global ve yerel pazar için zor bir yıl oldu. Ana rolümüz uluslararası ticareti kolaylaştırmak olduğundan, sektörümüz sadece Türkiye'de değil, dünyada da meydana gelen gelişmelerden olumsuz etkilendi. Bu süreçte frene basan, yatırımlarını erteleyen firmalar oldu" diye konuşuyor.

Hazır giyim perakendesinde faaliyet gösteren Faik Sönmez'in yönetim kurulu başkanı Mete Sönmez,

2015’te yatırımlarda daha önceki yıllara göre yavaşlamanın olduğunu belirtiyor. Yatırımları ertelemekten ziyade bu konuda daha seçici davrandıklarını belirten Sönmez. "Bu yıl yurtiçinde ve yurtdışında açmayı planladığımız mağazalarımız var. CRM yatırımlarımız sırada bekliyor. Ayrıca bu yıl merkez ekibimizi de güçlendirmeyi planlıyoruz" diye konuşuyor.

Gayrimenkul sektöründe de 2015'te halihazırda inşaatı devam eden projelerdeki olağan gecikmeler veya imar ve ruhsat gibi hukuki süreçlerden kaynaklanan gecikmeler dışında genel anlamda büyük inşaat firmalarının konut projelerinde önemli bir erteleme olmadı. Bazı konut projelerinin lansmanları kasım ayında gerçekleştirilen seçim sonrasına ertelendi.

Sur Yapı Yönetim Kurulu Başkanı Altan Elmas, 2015'te 2 önemli gayrimenkul projesini ertelemek zorunda kaldıklarını belirtiyor. 2015'te gayrimenkulde yeni proje lansmanı da yarıyarıya azaldı.

Cushman&Wakefield Yönetici Ortağı Tuğra Gönden, 2015'te büyük konut üreticilerinin projelerini ertelememesini bunların yatırım kararlarının genellikle 2014'te verilmesine bağlıyor.

2017'YE SARKABİLİR Mİ?

2015 yılında yatırım kararı aşamasında olan projelerin etkisinin ise 2017 yılında ve sonrasında hissedileceğini belirtiyor. Gönden, "Dolayısıyla yeni konut ve ofis pro¬jelerinde erteleme olacaksa bunun önümüzdeki yıllarda sonuçları görülecek" diyor.

Gayrimenkul sektörünün önde gelen oyuncularından Artaş Grubu'nun başkanı Süleyman Çetinsaya ise 2015'in gayrimenkulde birçok yatırımın ertelendiği bir yıl oldu¬ğunu belirtiyor. 20l6'nın 2015'e kıyasla çok daha hare¬ketli bir yıl olacağını belirten Çetinsaya, sözlerini şöyle sürdürüyor:

"2015, seçim beklentileri nedeniyle bazı yatırımcıla¬rın yatırım kararlarını ertelediği bir yıl oldu. Bu nedenle genel olarak bir durgunluk yaşandığı söylense de kendi adımıza projelerimizdeki satışlarla ve aldığımız taleplerle hareketliliğin devam ettiğini gördük" diyor ve ekliyor: "Aktif şekilde faaliyet gösterdiğimiz inşaat, turizm ve perakende sektörlerindeki yatırımlarımıza 2016 yılında da ara vermeden devam edeceğiz."

İnanlar İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Serdar İnan da 2015'te satışlar ve yatırımlar anlamında gayrimenkul sektörünün potansiyelinin altında kaldığı söylüyor.

İnan, 2016'ın ikinci yarısından önce sektörde iyileş¬me, ertelenen yatırım ve konut taleplerinde artış beklemediğini ifade ediyor.

Bu yıl İstanbul Finans Merkezi projesinin daha da hızlanmasını beklediklerini belirten Gönden de "Son dönemde bazı önemli arsa satış veya kat karşılığı/hasılat paylaşımı tarzı işlemlerde önemli ölçekte yavaşlama olduğunu gördük. Ancak 1 Kasım seçim sonucu ile birlikte süreçlerde hızlanma yaşanıyor" diyor.

PERAKENDEDE DURUM NE?

JLL Türkiye Bölge Direktörü ve Yönetim Kurulu Üyesi Aydın Yurdum, 2015'te konut, ofis, turizm ve AVM yatırımlarında yavaşlama olduğunu buna karşın önemli bir ertelemeyle karşılaşmadıklarını belirtiyor.

Yurdum, "Yatırımlarda yavaşlayan bir ivme vardı fakat projeler hiç durmadı ve seçim sonrası perakende sektörü tekrar hızlanarak projeleri sonuçlandırma yoluna girdi" diyor ve ekliyor: "Perakende sektörü ve AVM yatırımları seçim sonrası güven tazeledi. Yavaş¬layan yatırımlar tekrar ivme kazandı."

2015'te 21 AVM yatırımının hayata geçtiğinin altını çi¬zen Yurdum, buna karşın 20l6'da 37, 2017'de ise 16 yeni projenin planlandığını belirtiyor. Yurdum, "Önümüzdeki 2 yıl yeni projelerin hayata geçtiği dinamik bir dönem olacak. Perakende sektörünün mağazacılık tarafı bu sayede hızlı büyümesini devam ettirecek" diye konuşuyor.

Hızlı büyüme rakamlarıyla dikkati çeken DeFacto da 2015'te projelerini ertelemezken yurtdışı yatırımlarında ufak bir yavaşlama yaşadı. 2015'te 10 yeni ülkeye açılmayı planlarken ülke sayısının 8'de kaldığını belirten şirketin genel müdürü İhsan Ateş, "2015'te planımız 10 yeni ülkeye girmekti. 8 yeni ülkeye girdik. Buna karşın 2015'te 100'e yakın yeni mağaza planlıyorduk. Yatırımla¬rımızda öteleme yapmadık. Aynı hızla gidiyoruz" diyor.

BÜYÜME HEDEFLERİ

Şirketlerin büyük kısmı 20l6'da 2015'e göre daha güçlü büyüme ve yatırım planları yapıyor.

Seçim belirsizliğinin ortadan kalkmasıyla büyük holdingler ve şirketler erteledikleri yatırımları 2016'da dev¬reye almaya hazırlanıyor. Dev şirketlerin CEO'ları, yurtiçi ve yurtdışında yapacakları satın alma ve yeni yatırımlar için düğmeye bastıklarını belirtiyor.

Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş de 2015'te ertelenen projelerin, yatırım planlarının 20l6'da hayata geçirilmeye başlanacağını söylüyor.

Bimeks İcra Kurulu Başkan Yardımcısı Dr. Ahmed Akgiray da "20l6'da yazılım temelli olarak stok optimizayonu, ürünün coğrafi yönetimi, dinamik fiyat yönetimi gibi projelerimize hız veriyoruz. Ayrıca şirketimizin yurt dışına yatırım yapma hedefiyle uyumlu olarak iş modeli¬mizi geliştiriyoruz" diyor.

Aralarında Sabancı, Doğuş, Borusan'ın bulunduğu holdingler de 2016'da 2015'e göre daha güçlü büyüme öngörüyor. Borusan Holding CEO'su Agah Uğur da 2015'te ertelenen büyüme hedeflerinin 2016'da tekrar hayata geçmesi beklediklerini belirterek "Üç yıldır dolar bazında büyüyemiyoruz, 20l6'da yüzde 7-8 büyümek istiyoruz" diyor.

DHL Express Türkiye CEO'su Markus Reckling de Türkiye'nin grup içindeki 11 kilit pazar içerisinde yer aldığını 5 yıl içinde Türkiye'de 100 milyon Euro'yu bulan çok güçlü bir yatırım planladıklarını belirtiyor.

“İKİ SATIN ALMAYI ERTELEDİK”

Ahmet Dördüncü / Akkök Holding CEO'su

İş dünyası 2015'te iç ve dış gelişmelere bağlı ekonomide yaşanan dalgalanma nedeniyle güçlü büyüme planları yapamadı. FED'in faiz artırma hikayesinin etkisiyle kurlarda önemli bir volatilite yaşadık. Çin'deki düşük büyümenin yanı sıra emtia fiyatlarındaki gerilemenin de etkisiyle Avrupa'daki büyüme iş dünyasını tatmin edecek düzeyde değildi.

CİRO 3 MİLYAR DOLAR

Türkiye'de ise 2015'te iki seçim döneminin getirdiği belirsizlik, ekonomide dalgalı bir yıla neden oldu. Böyle bir ortamda 2015 hedefi de 2014 seviyelerini korumak, belki biraz üzerine çıkmaktı. Bu nedenle biz de holding olarak 2015'i geçen yılın hafif üzerinde 3 milyar dolar ciro ile tamamladık.

"SATIN ALMALAR 2016'YA KALDI"

2015'te kimya alanında yıl sonuna kadar iki satın alma yapacaktık. Ama belirsizlik nedeniyle 'Durun bakalım' dedik. Ancak 2016'da bu yatırım planlarımızı hayata geçireceğiz. Yurtiçinde kimya alanında satın alma yapacağız. Satın alma Akkim şirketimiz bünyesinde olacak.

"BAZI PROJELER RAFA KALKTI"

Murat Gigin / Tefken Holding YKB

Bizim grup olarak kendi ertelediğimiz projeler olmadı ancak geçtiğimiz yıl müteahhit şapkamızla girdiğimiz birçok ihale ertelendi. Ancak ertelemeleri de sadece seçim takvimine bağlamak da doğru olmaz. Petrol ve gaz fiyatlarının düşmesi, birçok konuda planları masaya tekrar yatırıp düşünmemize neden oldu. Çünkü bizim işverenlerimiz, iş yaptığımız ülkeler Azerbaycan, Kazakistan, Körfez ülkeleri gibi ağırlıklı olarak petrol üreten ülkeler.

PROJELER ZAMANA YAYILDI

Petrol fiyatları düşünce ister istemez belirli projeler rafa kalktı. Belirli projelerin montanları daha mütevazı bir noktaya çekildi. İşverenler, 'Projeleri bir an önce teslim edin' demekten ziyade zamana yayma tandansına girdi. Tabii bunlar bizim risk olarak baktığımız konular. Ama tabii biz tek plağı çalan bir pikap olmadığımız, sepetimiz büyük olduğu için orada eksilen durumları başka alanlardaki becerilerimizle kompanse edebildik.

"YÖNETMELİK DEĞİŞİNCE PROJEYİ ERTELEDİK"       

Barış Karakullukçu/Mudo CEO’su

2012 yılında başlattığımız dönüşüm projesi kapsamında 2014 yılında Mudo Mağaza Kasaları Dönüşüm projesini başlattık. Öncelikle ihtiyaçlarımızı ve müşteri beklentilerini değerlendirerek bizim için uygun çözümlere yoğunlaşmaya başladık.

"YÖNETMELİK YÜZÜNDEN ERTELEDİK"

Ancak GİB tarafından yeni nesil yazarkasalarla ilgili olarak yayınlanacak yönetmelik gündeme geldi. Biz de çıkacak olan yönetmeliğe uygun bir çözümle ilerlemek istedik ve iki kere yatırım yapmamak adına projeyi ertelemeye karar verdik.

2016 HEDEFİ

Mudo olarak 2016 yılı içerisinde hızlıca müşterilerimize dokunduğumuz en önemli noktalardan bir tanesi olan yazarkasalarımızı çağımızın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yenilemek istiyoruz. 124 mağazamızın tümünde yenileyeceğimiz yazarkasalarımızı aynı zamanda yazılım olarak da son teknolojiye geçiriyor olacağız.

"201 5TE YATIRIMLARIMIZI AĞIRDAN ALDIK"

Hüseyin Bozkurt / Medicana Sağlık Grubu YKB

2015 sağlık grubumuz için biraz flu bir yıldı. Yatırımlarımız arasında ertelediğimiz, hayata geçirmediklerimiz de oldu. Açıkçası 2015'te yatırımlarımızı biraz daha ağırdan almayı tercih ettik.

8 YENİ HASTANE

Geçtiğimiz kasım ayındaki seçimlerden sonra ise yatırımlarımız hızlandı. Şu anda devam eden 2 tane yatırımımız var. Bunlardan biri İstanbul Kızıltoprak'ta diğeri ise Bursa'da olacak.

250 MİLYON DOLAR

Mevcut 2 yeni hastane projemizle birlikte önümüzdeki dönemde toplam 8 yeni hastane yatırımız olacak. Bunların bir kısmı Samsun ve İzmir'de yer alacak. Toplam 8 hastane için 250 milyon dolarlık yeni yatırım öngörüyoruz.

(Ayçe Tarcan Aksakal/Capital Dergisi)

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.