En değerlisi Paladyum

Paladyum en değerli maden olarak altının tahtını alırken bu yılın en iyi performans gösteren emtiası olarak da yerini güçlendirdi. Özellikle benzinli otomobillerdeki katalitik dönüştürücülerde kullanılan paladyum, Avrupalı tüketicilerin dizel otomobillerden kaçınmasıyla yılbaşından aralık ortasına kadar yüzde 16 değer kazandı. Kasım ayında yaptığı ralli ile en değerli maden olarak altının tahtına yaklaşan paladyum, aralık ayında bu konumunu iyice güçlendirdi. Sıkılaşan zehirli salınım düzenlemeleri, üretimdeki sıkıntılar, ticaret savaşları, mücevherat talebi paladyumun fiyatını yukarı çeken diğer unsurlar oldu.

Yıla onsu bin 87 dolardan başlayan ve Nisan’da 909 dolara kadar düşen paladyum, ağustos ortasında 849 doları gördü. Bu seviyeden hareketlenen paladyum, 19 Eylül’de onsu bin 25 doları gördükten sonra kasım başında bin 100, sonunda ise bin 200 dolar barajını aştı. Aralıkta sürekli yükselen paladyum, 12 Aralık’ta ons başına bin 260 dolara çıkarak Ekim 2002’den bu yana ilk kez altının fiyatını geçti.

Altın ise 2018’e ons başına bin 312 dolardan başladı, birkaç kez denese de bin 350 doların üzerine çıkamayınca, nisan ortasından itibaren inişe geçti. Nisan ayında bin 259 doların, ağustos başında ise bin 200 doların altım gördü. Ekim’den aralık ortasına kadar ons başına bin 200-bin 250 dolar bandında dalgalanmayı sürdürdü.

Yeryüzündeki paladyumun yüzde 80’i otomobillerde zehirli gaz salımının azaltan katalitik dönüştürücülerde kullanılıyor. Danışmanlık firması Metals Focus uzmanları, küresel otomotiv endüstrisinin paladyum talebinin 2018’de 8,5 milyon ons ile rekor kıracağını, talebin 2010’dan bu yana ara vermeden her yıl yükselişte olduğunu ve küresel arzın önüne geçtiğini vurguluyor. Özellikle Eylül 2015’te patlak veren Volkswagen emisyon skandalının ardından dizel otomobil üretiminin ve satışlarının azalması ve benzinli otomobil satışlarının artmasıyla platin talebi yükseliyor.

Paladyumun dünya çapında katalitik dönüştürücülerde kullanımının artmasının yanında, Çin’de otomobil üreticileri bu yıldan itibaren Euro 6 olarak bilinen ve zararlı salınımları filtrelemesi için daha

çok paladyum kullanmayı gerektiren yeni zehirli gaz salınım standartlarını uygulamaya başlayacak. Paladyum ayrıca hızla yayılan ve hem pil nem de motor ile çalışan hibrit otomobillerde de kullanılıyor.

Dünyanın en büyük otomobil pazarı olan Çin’de geçen yıl satışların 1990’dan bu yana ilk kez düşmesi beklense de, sıkılaşan gaz salınım düzenlemeleri nedeniyle paladyum talebinin rekor seviyede artması bekleniyor. Çin’de iç pazar yavaşlasa da, uzun vadede güçlü büyüme belirtileri otomotive ve dolayısıyla paladyuma talebin daha da artacağını gösteriyor.

Paladyum piyasasında arz-talep dengesinde yedi yıldır ciddi açık var. Paladyum Rusya ve Güney Afrika’daki maden işletmelerinde platin ve rodyum gibi diğer değerli madenlerle birlikte üretiliyor. Ancak her iki ülkede gerekli yatırımların yapılmaması paladyum üretimi sürekli geriliyor. Bu nedenle endüstriyel talepteki açık, fiziki stok tutan paladyuma dayalı döviz fonlarının satışlarından karşılanıyor. Paladyuma dayalı döviz fonlarının artık fiziki satış yapmak niyetinde olmadığı da belirtili-yor. Geçen yıl döviz fonları tarafından toplam 503 bin ons paladyum satışı yapıldı.

Bazı uzmanlar yakın gelecekte yüksek talep ve azalan arz nedeniyle fiyatların daha da artmasını bekliyor. Dünyanın en büyük paladyum üreticisi Norilsk Nickel, 2020’ye kadar paladyum arz miktarında değişme olmayacağını ve 2025’e kadar yeni madencilik projelerinde üretimin başlamayacağını açıkladı. Şirket ayrıca paladyum pazarıyla ilgili son raporunda, hibrit araç satışlarındaki artışın günümüzden 2025’e kadar 2,8 milyon ons fazladan bir talep yaratacağını vurguladı.

Güney Afrika’da sendikalı maden işçilerinin geçen yılki grevi üretim sürecinde halen devam eden aksaklıklara neden olurken şirketlerin borçları ve maliyetleri düşürme çabaları da arzdaki sıkıntıyı tetikleyen etkenler arasında yer alıyor. Ayrıca ABD’de faiz oranlarındaki artış ve doların yükselmesi altını daha az çekici kılarken elektronik ve otomotivden gelen endüstriyel talebin yanında diş hekimliği ve mücevheratta da kullanılması paladyumu yatırım için daha çekici kılmaya devam ediyor.

Altın fiyatları kasım ortasında ons başına bin 202 dolara kadar düşse de bir miktar toparlanarak aralık ortasında bin 235 dolara çıktı ve yılbaşından bu yana kaybı yüzde 5,9 oldu. Paladyum ise yılbaşından aralık ortasına kadar yüzde 16 kazandırarak yılın en iyi emtiası olurken ağustos ortasında onsu 894 dolara kadar gerilediği dönemden itibaren yüzde 41 gibi bir performans gerçekleştirdi.

Kimi uzmanlar ise fiyatların fazlasıyla yükseldiğini belirterek geri dönüşümden de yüklü miktarda paladyum geldiğini, otomobil satışlarındaki düşüşün ABD ve Avrupa’da bu yıl da sürmesini beklendiğini vurguluyor. Daha temiz otomobillere olan yönelim devam ettiği sürece katalitik dönüştürücü gerektirmeyen otomobillere talep daha da artacak. Toyota gibi elektronik ve otomotiv şirketleri daha az değerli maden gerektiren teknolojiler üzerine çalışıyor. Ayrıca Rus madencilik devi Norilsk Nickel’in üretimi artırmak için gelecek beş yıl içinde 12 milyar dolar yatırım yapacağını hatırlatılıyor. Ayrıca 2019’da ABD ekonomisinin dolayısıyla küresel ekonominin yavaşlaması ihtimali, otomobil satışlarını düşüreceği gibi yatırımcıların değerli maden talebini yeniden altına çevirebilir.

Commerzbank da paladyumda düzeltme bekliyor. Bankanın raporunda, paladyumda aralık başı itibarıyla net alıcı pozisyonunda- kilerin son dokuz ayın en yüksek seviyesine ulaştığı, bu nedenle gelecek birkaç ay içinde düzeltme yaşanmasının beklendiği vurgulanarak “Sağlam bir temelde gerçekleşmeyen yükselişin yerini belirgin bir düzeltmeye bırakmasını bekliyoruz” denildi.

Platinin kuzeni diye bilinen paladyum, 1800’lerin başında İngiliz bilim insanı William Hyde Wollaston tarafından keşfedildi. Yakın zamana kadar daha çok diş hekimliği, ameliyat cihazları, cep telefonları ve diğer elektronik cihazlarda kullanıyordu. Otomotiv endüstrisinde kirlilik ile ilgili düzenlemelerin sıkılaşması üzerine katalitik dönüştürücülerde karbonmonoksit, hidrokarbonlar ve nitrojen oksit ile reaksiyona girerek zehirli gaz salımının kontrol edebilen bu madene talep deyim yerindeyse patlama yaptı.

ALTININ KURTULUŞU

Hayal kırıklığı yaratan bir yılın ardından, gözü Fed'de olan altın, yönünü faiz oranlarına göre belirleyecek. Yılbaşında ons başına bin 350 doları aşamayınca, aralık ortasında bin 235 dolar seviyesinde kalan altın, ABD’de artan faiz oranları nedeniyle güçlenen doların gölgesinde kaldı. Ancak altın için farklı bir yıl başlıyor olabilir çünkü uzmanlar doların 2018'de zirve yaptığını ve altının kritik bin 300 dolar seviyesini aşması halinde daha da kuzeye doğru hareket edebileceğini savunuyor.

Fed’in bu yıl 2018’de olduğu kadar şahin olmasını beklemeyen Avusturalya merkezli aracı kurum Pepperstone’un araştırma müdürü Chris VVeston, “2019’da altının yıldızı harekete geçebilir. Doların zayıflaması, dolara dayalı menkul değerlerin faizinin düşmesi altına 2019 yatırım dünyasında iyi bir yer kazandırabilir" diye konuşuyor. Weston bu yıl altının onsunun bin 500 doları görebileceğini ve yılın son çeyreğinde bin 350 dolardan işlem görebileceğini savunurken ayı senaryosunda ise bin 200-bin 250 dolar arasında işlem görebileceğini öngörüyor.

Finansal piyasalar veri ve altyapı tedarikçisi Refinitiv’in değerli maden sorumlusu Cameron Alexander, 2019’da ABD ekonomisinin yavaşlayacağını, borsalarda düzeltmeler yaşanacağını ve jeopolitik risklerin devam edeceğini vurgulayarak gözlerin altında olacağını söylüyor. Ancak fiyat tahmininde biraz daha mütevazı; altının yıl boyunca ortalama fiyatının ons başına bin 285 dolar olacağını öngörüyor.

Bankaların tahminleri de farklı... Bank of America Merrill Lynch, 2019’da altının bin 400 doları göreceğini savunurken BNP Paribas altının onsunun bin 200 dolara düşeceğini tahmin ediyor. (LEVENT GÜRSES/FORBES TÜRKİYE DERGİSİ)

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.