Emtia fiyatlarının enflasyona etkisi

Dünya Bankası'nın 'Emtia Piyasaları Görünümü' raporuna göre, global emtia fiyatları geçen yı genel enflasyonun düşmesinde belirleyici bir rol oynayan sert bir inişin ardından dengeleniyor ve bu da merkez bankalarının faiz oranlarını hızla düşürmesini zorlaştırabilir.

Rapor ayrıca Ortadoğu'da patlak verebilecek büyük bir çatışmanın son iki yılda enflasyonda yaşanan düşüşü durdurabileceğini ortaya koyuyor. 2022 ortası ile 2023 ortası arasında global emtia fiyatları yaklaşık %40 oranında düştü. Bu durum, 2022 ve 2023 yılları arasında global enflasyonda görülen yaklaşık 2 puanlık düşüşün büyük bir kısmının gerçekleşmesine yardımcı oldu. Ancak 2023 ortasından bu yana Dünya Bankası'nın emtia fiyatları endeksi esasen değişmedi. Jeopolitik gerilimlerin daha fazla alevlenmeyeceği varsayımıyla, Banka'nın tahminlerine göre global emtia fiyatlarında 2024 yılında %3, 2025 yılında ise %4'lük bir düşüş yaşanacak. Bu hız, çoğu ülkede merkez bankası hedeflerinin üzerinde seyreden enflasyonu bastırması için çok az etki yapacak. Emtia fiyatlarını ise, KOVID-19 salgınından önceki beş yılda ortalama olarak olduğundan yaklaşık %38 daha yüksek tutacak.

"Dünya hassas bir dönemden geçiyor"

Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomisti ve Kıdemli Başkan Yardımcısı Indermit Gill, "Global enflasyon yenilmezliğini sürdürüyor. Dezenflasyon için kilit bir güç olan düşen emtia fiyatları bir duvara çarptı. Bu da faiz oranlarının bu yıl ve önümüzdeki yıl şu anda beklenenden daha yüksek kalabileceği anlamına geliyor. Dünya hassas bir dönemden geçiyor: büyük bir enerji şoku, son iki yılda enflasyonun düşürülmesinde kaydedilen ilerlemenin büyük bir kısmını baltalayabilir" dedi.

Petrol arzındaki kesintiler global enflasyonu artırabilir

Son iki yıldır süregelen yüksek jeopolitik gerilimler, global büyüme yavaşlarken bile petrol ve diğer birçok kritik emtianın fiyatını destekledi. Örneğin, Brent ham petrolünün varil fiyatı bu ayın başlarında 91 dolara yükseldi. 2015-2019 ortalamasının neredeyse 34 dolar üzerinde. Banka'nın tahminlerine göre Brent petrolün varil fiyatı 2024'te ortalama 84 dolar olacak, 2025'te ise çatışmayla bağlantılı arz kesintileri yaşanmayacağı varsayımıyla ortalama 79 dolara gerileyecek. Ancak Ortadoğu'daki çatışmaların daha da tırmanması halinde, petrol arzındaki kesintiler global enflasyonu artırabilir. Çatışmayla ilgili ılımlı bir arz kesintisi, bu yıl ortalama Brent fiyatını varil başına 92 dolara yükseltebilir. Daha ciddi bir kesinti ise petrol fiyatlarının varil başına 100 doları aşmasına yol açarak 2024 yılında global enflasyonu yaklaşık bir puan artırabilir.

"Merkez bankaları tetikte olmalıdır"

Dünya Bankası Grubu Baş Ekonomist Yardımcısı ve Beklentiler Grubu Direktörü Ayhan Köse, "Global büyüme ile emtia fiyatları arasında çarpıcı bir ayrışma ortaya çıkıyor: nispeten daha zayıf global büyümeye rağmen, emtia fiyatları 2024-25 yıllarında büyük olasılıkla KOVID-19 salgınından önceki beş yıla göre daha yüksek kalacak. Bu ayrışmanın ardındaki kritik faktörlerden biri, başlıca emtia fiyatları üzerindeki yukarı yönlü baskıyı sürdüren ve keskin fiyat hareketleri risklerini körükleyen artan jeopolitik gerilimlerle ilgili. Merkez bankaları, jeopolitik gerginliklerin arttığı bir ortamda emtia fiyatlarındaki artışların enflasyonist etkileri konusunda tetikte olmalıdır" dedi.

"Güvenli liman" arayışındaki yatırımcılar için popüler bir tercih olan altının ortalama fiyatının 2024 yılında rekor kırması, 2025 yılında ise bir miktar gerilemesi bekleniyor. Birçok gelişmekte olan ülke merkez bankasından gelen güçlü talebin ve artan jeopolitik zorlukların 2024 yılı boyunca altın fiyatlarını desteklemesi bekleniyor.

Gübre fiyatları artacak

Rapora göre, Ortadoğu'daki çatışmaların tırmanması doğalgaz, gübre ve gıda fiyatlarını da artırabilir. Bölge önemli bir gaz tedarikçisi konumunda, küresel sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ticaretinin %20'si Hürmüz Boğazı'ndan geçiyor. LNG arzının kesilmesi halinde gübre fiyatları da önemli ölçüde artacak ve muhtemelen gıda fiyatları da yükselecek. Ancak Banka'nın temel tahmini, genel gıda fiyatlarının 2024 yılında %6 ve 2025 yılında %4 olmak üzere bir miktar düşeceği yönünde. Gübre fiyatlarının ise 2024 yılında %22, 2025 yılında ise %6 oranında düşmesi bekleniyor

Yeşil teknoloji etkisi

Yeşil teknolojilere yapılan yatırımların hızlanması, global temiz enerji geçişi için kritik öneme sahip kilit metallerin fiyatlarını artırdı. Elektrik şebekesi altyapısı ve elektrikli araçlar için gerekli olan bakır fiyatları bu ay son iki yılın en yüksek seviyesine çıktı. Fiyatların 2025 yılında istikrar kazanmadan önce 2024 yılında %5 artması bekleniyor. Alüminyum fiyatlarının 2024'te %2, 2025'te ise %4 artacağı tahmin ediliyor; bu artış özellikle elektrikli araçların, güneş panellerinin ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarının üretimiyle desteklenecek.

Emtia fiyatlarında ilk çeyrekte rekor artış

Fed'in faiz indirimi emtia fiyatlarını nasıl etkiler?

Fed: En büyük risk enflasyon

Euro Bölgesi'nde enflasyon beklentilerle paralel

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.