Dünya OPEC+’ın kararını tartışıyor: Neden şimdi?

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Rusya’nın da dahil olduğu petrol ihraç eden ülkeler birliği OPEC+ geçtiğimiz gün sürpriz bir şekilde 1 milyondan fazla varillik üretim kesintisine gittiğini ilan ederek petrol fiyatlarını yükseltti. Karar Batılı ülkelerde petrol fiyatlarına yönelik endişeye sebep oldu.

Financial Times’ın haberinde petrol üreticilerinin neden böyle bir hamle yaptığı ve bu kararın küresel piyasalardaki etkisinin ne olacağı tartışılıyor.

Neden şimdi?

Bu sorunun en basit cevabı birliğin en büyük üyeleri olan Suudi Arabistan ve Rusya’nın petrol fiyatlarını yükseltme veya ideal olarak en yüksek fiyat seviyesine çıkarma talebi.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre geçen ay Brent ham petrolü, bankacılık sektöründeki kargaşa ve riskli varlıkların satılması nedeniyle kısa bir süreliğine varil başına 70 dolara kadar düşmüştü. Geçen yılın büyük bölümünde ise varil başına Brent petrolün fiyatı 100 dolara yakındı.

Ancak fiyatlar, geçen haftanın sonuna kadar varil başına neredeyse 80 dolara yükselmişti. Brent ham petrol 2023'ün çoğunda işlem gördüğü yerden çok uzak değildi ve petrolün halihazırdaki fiyatı tarihsel standartlara göre düşük bir seviyede değildi. FT haberine göre analistler sürpriz kesintiyi sadece kartelin savunma amaçlı bir hamlesi olarak değil aynı zamanda Suudi Arabistan gibi en büyük petrol üreticilerinin iddialı bir hamlesi olarak görüyorlar.

Suudi Arabistan da geçtiğimiz hafta ABD'nin Stratejik Petrol Rezervi’ni(SPR) yeniden doldurmasının "yıllar" alacağı yönündeki yorumlarından dolayı hayal kırıklığına uğradı. ABD Rusya'nın Ukrayna'yı tamamen işgal etmesinden sonra fiyatları kontrol altında tutmaya yardımcı olmak için 2022'de rezervlerinin önemli bir kısmını boşaltmıştı.

ABD, fiyatların çok fazla yükselmesini durdurmak isterken, Suudi Arabistan gibi müttefiklerine üretimi sürdürmeleri için baskı yapmaya devam edeceğini belirtmişti. SPR alımlarını piyasaya bir zemin oluşturmak için de kullanılacaktı.

Bunun OPEC+ üyelerine güvence vermesi gerekiyordu. SPR’nin son konumu nedeniyle hayal kırıklığına uğrayan OPEC+ üyeleri şimdiyse buna üretimi düşürerek yanıt veriyor.

OPEC+'ın rakiplerine pazar payı verme konusunda çok fazla endişelenmesine de gerek yok. Son on yılın aksine, ABD’nin kaya gazı üretimi artık hızlı bir şekilde büyümüyor, bu nedenle kartel, rakiplerinin kendilerinden ayrılan boşluğu hızla doldurması konusunda daha az endişeyle karşı karşıya.

Petrol fiyatları yükselecek mi?

Brent ham petrolü dün yüzde 8'e kadar yükseldi varil başına 86 doların üzerine kadar çıktı. Fiyatlar daha sonra bir miktar düşse de Brent ham petrolün cuma günkü kapanış fiyatı varil başına 79 dolardı.

Yatırımcılar yılın ikinci yarısı için petrole yönelik beklentileri halihazırda yükselişten tarafaydı. Çin'in Kovid-19 kısıtlamalarından sonra yeniden açılmasıyla birlikte daha da güçlenmesi beklenen küresel ekonomi, petrole yönelik talebin arzı aşacağı anlamına geliyor.

OPEC+ kararı öncesinde dahi daha yüksek fiyat öngören bankalar şimdiyse beklentilerini yükseltmeye başladı. Goldman Sachs yıl sonu için varil başına petrol fiyatı tahminini 90 dolardan 95 dolara yükseltti.

Geçtiğimiz ay küresel finansı etkisi altına alan bankacılık krizi emtia fiyatlarını da etkilemişti. Birçok hedge fonu kriz sırasında petrol varlıklarını satmıştı. Diğer bir deyişle emtialar borsalardaki satış dalgasının arasında kalmıştı. Ancak OPEC+ üyeleri fiyatları yüksek tutmaya çalışıyor.

Yine de OPEC+’ın harekete geçmeye istekli olduğunu göstermesinin ardından fonların yeniden piyasaya girmesi petrol fiyatları için umut olabilir.

Rystad analistleri konuyla ilgili açıklamasında, “Açıklanan kesinti, zaten temelde sıkı olan petrol piyasasını daha da sıkılaştıracak. Brent göstergesini daha önce beklenenden daha erken bir dönemde varil başına 100 dolara doğru itecek ve fiyatı bu yaz varil başına yaklaşık 110 dolara çıkaracak” ifadelerine yer verdi. Analistler kesintinin “varil başına 10 dolarlık” ek fiyata neden olacağını belirtiyor.

OPEC+ resesyondan korkuyor mu?

Petrol ihraç eden ülkelerin resesyon korkusuyla böyle bir adım atmış olabileceği ihtimali de var. Petrol talebinin bu yılın ilk aylarında, özellikle de gelişmiş ülkelerde beklenenin üzerinde düştüğüne dair işaretler var.

OPEC+ kesintiyi petrol piyasasında “istikrarı” amaçlayan “ihtiyati tedbir” olarak tanımladı.

Citigroup Baş Stratejisti Ed Morse liderliğindeki analistler, kesintilerin "2023'ün ilk çeyreğine kadar normalden daha hızlı gelişen stok birikimiyle birlikte giderek daha zayıf görünen bir piyasayı desteklemeyi" amaçladığını söyledi.

Ancak derin bir resesyon korkusu son altı ay içinde azaldı. Bunun sebebi kısmen enerji fiyatlarının, özellikle Avrupa doğalgazı fiyatının keskin bir şekilde düşmesiydi.

Uluslararası Enerji Ajansı, OPEC+'ın yeni kesintilerinden önce bu yılın ikinci yarısında günde 1 milyon ila 1,5 milyon varil arasında açık öngörüyordu.

Karar, ABD ile gergin ilişkilerin bir işareti mi?

RBC Capital Markets'ten Helima Croft, hamlenin Riyad hükümetinin "Suudi öncelikli" bir politikaya olan bağlılığını gösterdiğine dikkat çekti. Croft Suudi Arabistan krallığının daha iddialı hale geldiğini ve ABD'ye başka müttefikleri olduğunu da göstermeye istekli olduğunu söyledi.

Biden yönetimi ile Veliaht Prens Muhammed bin Selman arasındaki ilişki gerginliğini korurken, ABD yönetimi kesintileri "Bu noktada tavsiye edilmez" ifadeleriyle yorumladı.

Croft, "Suudi Arabistan'ın ikili ilişkilerde artan sürtüşmeye karşı direnmeye hazır olduğu açıktı" dedi.

“Sonuç olarak Washington ve Riyad’ın kilit siyasi emelleri açısından farklı fiyat hedefleri var” diyen Croft, Riyad’ın “Çin’le olan ikili ilişkilerinin öneminin arttığına” dikkat çekti.

Ancak Çin, petrol fiyatlarının çok fazla yükselmesinin destekçisi değil. Citi, Pekin'in önümüzdeki aylarda kendi stratejik rezervleri için petrol alımlarını yavaşlatabileceğini düşünüyor.

Suudi Arabistan'ın 2016'da genişletilen OPEC+ grubunda Rusya ile çalışmaya devam etme kararlılığı, ABD ile aralarında bir gerilim sebebi olmaya devam edecek gibi görünüyor. Rusya halihazırda kendi üretimini azaltmıştı. Uzmanlar Rusya’nın bu kararını Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlara bir cevap olarak değerlendirmişti.

Piyasaların geneli için ne anlama geliyor?

Petrol fiyatlarındaki artışa ilişkin endişelerin başında enflasyon geliyor. Daha yüksek bir petrol fiyatı, merkez bankalarının enflasyonu dizginlemelerini daha da zorlaştırabilir. Merkez bankaları politika faiz oranlarının daha fazla yükseltilmek veya daha uzun süre daha yüksekte tutmak zorunda kalabilir.

Yatırımcılar, mart ayındaki ABD Merkez Bankası (FED) faiz artışının bir son olup olmadığı konusunda ikiye ayrılmış durumdalar. Ancak pazartesi günü bir çeyrek puanlık artışla bahislerini biraz daha yükseldi. Piyasa genelinde Euro Bölgesi faiz oranlarına yönelik zirve tahminleri de yükselişe geçti.

Yine de petrol fiyatlarının ne kadar yükseleceği belli değil. Kesintiler fiyatları desteklerse ancak varil başına petrol fiyatı 100 dolara ve ötesine doğru itilmezse, 2022'de ulaşılan seviyelerin altında kalacağı değerlendirilir ve kesintilerin etkisi sınırlı kalabilir.

İsveç bankası SEB'den Bjarne Schieldrop, "Petrol fiyatları geçen yıl varil başına 100 dolar civarındaydı ve 2023'te de varil başına 100 dolardan petrol almak, küresel ekonomiye bazı ters rüzgarlar eklemek dışında, çok fazla zarar vermeyecektir" dedi.

OPEC'i petrol fiyatını yükseltme gücü gelirleri artıracak

OPEC kararı enflasyon endişelerini körükledi

OPEC hamlesi piyasaların ayarını bozdu

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.