Dolar hegemonyası için yolun sonu mu geliyor?

BORSAGUNDEM.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Küresel piyasalarda ABD Doları’na olan güven düşmeye devam ediyor. Brezilya’dan Güneydoğu Asya ülkelerine kadar sayısı gitgide artan birçok ülke ticari işlemlerin dolar dışındaki diğer para birimleriyle yapılması çağrılarını artırıyor.

Borsagundem.com’un derlediği bilgilere göre, dolar uzunca bir süre küresel ticaretin bir numaralı takas aracı haline gelmişti. Bunun sebebi ABD’nin yalnızca dünyanın en büyük ekonomisi olmasından da kaynaklanmıyordu. Dolar aynı zamanda büyük küçük bütün ekonomilerde kritik bir emtia malı olan petrolün fiyatlandırılmasında kullanılıyordu. Petrol dışında diğer birçok emtia birimi de dolar üzerinden fiyatlanıyor ve ticareti yapılıyordu.

Ancak ABD Merkez Bankası’nın (FED) yükselen enflasyonla mücadele etmek için ardı ardına gerçekleştirdiği faiz artışlarıyla birlikte bu tablo da değişti. Dünya çapında birçok merkez bankası sermaye çıkışlarını ve kendi para birimlerindeki keskin değer düşüşlerini önlemek için politika faizlerini yükseltti.

CNBC’nin haberine göre Fitch Solutions’tan Cedric Chehab FED dışındaki diğer merkez bankaları için “Rezervlerini daha çok para birimli bir portföye çeşitlendirerek belki de dış sektörler üzerindeki bu baskıyı azaltabilirler” diyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) verileri ise ABD Doları’nın küresel rezervlerdeki payının 1999’dan bu yana %70’ten fazla düşmesine rağmen küresel döviz rezervlerinde baskın olmaya devam ettiğini gösteriyor.

IMF’in döviz rezervleri kur bileşimi verilerine göre ABD Doları geçen yılın dördüncü çeyreğinde küresel rezervlerin %58,36’sını oluşturdu. Buna karşın ikinci sırada yer alan euro ise küresel rezervlerin sadece %20,5’ini sağlayabildi. Aynı çeyrekte Çin Yuanı’nın payı ise %2,7’ydi.

Çin, şu anda küresel ticaretteki baskın konumu ve dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olarak bu alandaki en aktif oyunculardan birisi konumunda.

CNBC’nin haberine göre IMF’in 2022 ticaret verilerine bakıldığında anakara Çin hem ithalat hem de ihracat alanında 61 ülkenin en büyük ticaret ortağı oldu. Buna karşılık ABD yalnızca 30 ülkenin en büyük ticaret ortağı olabildi.

Chehab konuyla ilgili açıklamasında, “Çin'in ekonomik gücü artmaya devam ettikçe, bu küresel finans ve ticaret gibi birçok alanda daha fazla etki yaratacağı anlamına geliyor” dedi.

Uzun zamandır ABD Hazinesi varlıklarının en büyük ilk 2 yabancı sahibi arasında yer alan Çin, ABD Hazinesi tahvil varlıklarını istikrarlı bir şekilde azaltıyor.

ABD Hazine Bakanlığı'ndan gelen son verilere göre Çin, bu yılın Şubat ayı itibariyle yaklaşık 849 milyar dolarlık ABD Hazinesi varlığını elinde tutuyordu. Bu rakam son 12 yılın en düşük seviyesini işaret ediyor.

Dengeler değişiyor

ABD Doları’ndan uzaklaşma çağrısında bulunan tek ülke Çin değil. Brezilya Devlet Başkanı Lula, Nisan ayında Pekin'e bir devlet ziyareti yaptı ve küresel ticaret için ABD Doları’na olan bağımlılığın azaltılması çağrısında bulundu.

S&P Global Market Intelligence verilerine göre, Brezilya ve Çin arasındaki ticaret, 2022'de bir yıl öncesine göre %10'luk bir artışla 150 milyar dolara ulaştı.

Yakın zamanda Çin'e yaptığı bir ziyaret sırasında, Malezya Başbakanı Enver İbrahim'in ABD Doları’na olan bağımlılığı azaltmak için bir "Asya Para Fonu" kurmayı önerdiği söylendi. Malezya Ticaret Bakanı ise 6 Nisan'da CNBC ile yaptığı röportajda Asya'nın ABD dolarına bağımlılığı konusundaki endişelerini kabul etti.

Mart ayında Endonezya'da yapılan ASEAN maliye bakanları ve merkez bankaları toplantısında, politika yapıcılar ABD Doları, Japon Yeni ve euroya olan bağımlılıklarını azaltma ve bunun yerine "yerel para birimlerine geçme" fikrini de tartıştılar.

Nisan ayının başlarında, Hint medyası, Hindistan Dışişleri Bakanlığı'nın Hindistan ve Malezya'nın ticaretlerini Hindistan Rupisi’yle gerçekleştirilmeye başlandığını açıkladığını bildirdi.

Dolarsızlaşma trendinin ekonomik faydaları

Analistler, değişen küresel ekonomik dinamiklerin, yerel ekonomilere çeşitli şekillerde fayda sağlayabilecek ortak dolarsızlaşma eğilimini yönlendirdiğini söylüyor.

Brezilya'nın eski Çin büyükelçisi Marcos Caramuru, geçen hafta CNBC'ye verdiği demeçte, yerel para birimlerinde işlem yapmanın "ihracatçıların ve ithalatçıların riskleri dengelemelerine, yatırım yapmak için daha fazla seçeneğe sahip olmalarına, gelirler ve satışlar hakkında daha fazla kesinliğe sahip olmalarına imkan sağladığını" söyledi.

ToscaFund Hong Kong'dan Mark Tinker, doların ikili ticarette aracı olarak kullanılmasından uzaklaşan ülkeler için oluşabilecek bir diğer faydanın da "değer zincirini yükseltmelerine yardımcı olmak" olduğunu söyledi.

Tinker, “Burada asıl sorun Wallmart’a ucuz mallar satmak, Amerikan tüketicisinin enerjisini toplayabilmesi için fiyatları düşük tutmak değil. Aslına bakılırsa buradaki sorun şu anda tamamen ikili bir ticaret bloğuyla alakalı” dedi.

Bu arada, ABD dışındaki ülkelerin büyümesi bu ülkelerin dahil olduğu ekonomik blokların kendi para birimlerinin daha geniş çaplı kullanımını da teşvik ediyor. IMF, Asya'nın bu yıl küresel büyümeye %70'ten fazla katkıda bulunabileceğini tahmin ediyor.

Tinker, “ABD’nin büyümesi yavaşlayabilir. Ancak artık her şey ABD’nin büyümesiyle alakalı değil. ABD dışında büyüyen koca bir blok var. Bence para akışının yeniden uluslararasılaşması gerçekleşecek” dedi.

Jeopolitik endişeler

ABD Doları’ndan uzaklaşma eğilimlerini jeopolitik riskler de hızlandırıyor. NatWest Markets’tan Galvin Chia konuyla ilgili verdiği demeçte, “Siyasi riskler ABD Doları’nın gerçekte ne kadar güvenilir bir liman olduğu konusunda çok fazla belirsizlik ve değişkenlik yaratmaya yardımcı oluyor” ifadelerine yer verdi.

Tinker, dolarsızlaşma çağrılarını hızlandıran asıl gelişmenin, Rusya’nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından ABD'nin Moskova yönetiminin döviz rezervlerini dondurma kararı olduğunu söyledi.

Bloomberg'ün haberine göre, işgalin ardından yuan Rusya'da en çok işlem gören yabancı para birimi olarak ABD Doları’nın yerini aldı.

Şimdiye kadar, ABD ve Batılı müttefikleri, Rusya'nın döviz rezervlerinin 300 milyar dolardan fazlasını dondurdu ve Moskova'ya ve ülkenin oligarklarına yönelik çok sayıda yaptırım uyguladı. Bu durum Rusya'yı ticareti diğer para birimlerine geçirmeye ve rezervlerindeki altını artırmaya zorladı.

Tinker, “Artık ABD dış politikasına katılmıyorsanız, dolar varlıklarına el konulması veya dondurulması riskiyle karşı karşıya kaldığınızı görüyorsunuz. Varlıklarınızı yerleştirmek için alternatif bir alana sahip olmak zorundasınız” dedi. Orta Doğu'da, dünyanın büyük petrol ihracatçısı Suudi Arabistan'ın, dolar dışındaki diğer para birimlerinde ticarete açık olduğunun sinyalini verdiği bildirildi.

Her ne kadar analistler kısa vadede dolar cinsinden petrol ticaretinden tamamen kopmayı beklemeseler de Chehab konuyla ilgili açıklamasında, “Bence aslında söyledikleri şey, kasabada başka bir oyuncunun olduğunu gördükleri ve yuan kullanarak ikili ticareti nasıl yaptıklarını incelemek istedikleri” dedi.

Dolar hâlâ zirvede

Hegemonyasının yavaş yavaş aşınmasına rağmen, analistler ABD Doları’nın yakın gelecekte tahttan indirilmesinin beklenmediğini söylüyor. Bunun en temel sebebi ise doların alternatifinin olmaması.

Chehab, “Euro biraz kusurlu bir mali ve parasal birliktir. Bir diğer rezerv para birimi olan Japon Yeni de yüksek borç yükleri açısından her türlü yapısal zorluğa sahiptir” dedi.

Analist Çin Yuanı’nın da geride kaldığını söyledi.

Chehab, “Yuan rezervlerine toplam rezervlerin bir payı olarak bakarsanız, toplam rezervlerin sadece %2,5'i kadarıdır ve Çin'in hala cari hesap kısıtlamaları var. Bu tablo, başka herhangi bir para biriminin doları bu alanda gerçekten gasp etmesinin uzun zaman alacağı anlamına gelir” açıklamasında bulundu.

IMF'den gelen veriler, 2022'nin dördüncü çeyreği itibariyle, küresel rezervlerin %58'inden fazlasının ABD Doları cinsinden tutulduğunu gösteriyor. Bu oran, dünyanın en çok tutulan ikinci para birimi olan euronun payının iki katından fazla.

NatWest'ten Chia, uluslararası rezerv sisteminin "hâlâ ABD rezerv ağırlıklı bir sistem" olduğunu söyledi:

“Çoğunluğa hükmettiği sürece, uluslararası erişime, konvertibiliteye ve serbest dalgalanmaya ve rezerv para biriminin sorumluluğuna adım atmaya istekli başka bir para birimi sistemde veya ekonomide olmadığı sürece, doların önümüzdeki 3 ila 5 yıl içinde yer değiştireceğini söylemek zor.”

Doların yüzü asıldı

Para politikalarına yönelik belirsizlikler fiyatlamaları zorlaştırıyor

Yatırımcılar yanıtladı: Dolarda neden düşüş bekleniyor?

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.