Değirmenin suyu nereden geliyor?

İşte o yazı : 
Merkez Bankası, şubat ayında ülkeye belirsiz kaynaklardan 4 milyar 282 milyon dolar döviz girişinin olduğunu açıkladı. Ocak ayında tersi olmuştu. Ülkeden belirsiz kaynaklara 1 milyar 344 milyon dolar çıkmıştı.
Bundan önceleri de ülkeye nereden geldiği belli olmayan kaynaklardan büyük rakamlarda döviz girişi olmuştu ama şubat ayındaki rakam çok büyük bir rakam.
Ülkenin döviz gelir gider hesabını Merkez Bankası tutuyor.
İthalat gibi önemli döviz giderleri ile ihracat ve turizm gelirleri gibi önemli döviz gelirleri arasındaki fark, ülkenin döviz açığını oluşturuyor. Buna “cari açık” diyoruz.
Cari açık ayda 6 milyar dolarlara, yılda 70 milyar dolarlara doğru çıkmaya başlayınca hükümet tüketimde ve dolayısıyla ithalatta frene bastı. Şimdilerde aylık açık 3-4 milyar dolarlara doğru geriledi.
2014 Şubat’ından geriye 12 aylık-yıllık toplam açık 60 milyar dolardı. 2015 Şubat’ından geriye 12 aylık açık 42 milyar dolar oldu. Azaldı.

Azalsa da açık çok büyük...
Azaldı ama gene de açık var. Açığı bir yerlerden kapatmamız gerekiyor. Açık yurtdışından doğrudan yabancı sermaye yatırımı için gelen dövizlerle, borsaya, faize gelen dövizlerle ve döviz kredilerle kapatılıyor.
Merkez Bankası, gelir/gider hesabını tutarken, bilinen gelir/gider kalemleri dışında kalan döviz fazlasını veya eksiğini “Net Hata Noksan” olarak hesaba kaydediyor.
Net Hata Noksan kaleminin halk anlatımı “Nereden geldiği belli olmayan-Nereye gittiği belli olmayan” dövizdir.
2014 yılında aylık döviz hesapları açıklandığında, Net Hata Noksan kalemi bazı aylar 2 milyar dolar eksi oldu, bazı aylar 3 milyar dolar fazla verdi. 12 ay boyunca eksiler, artılar birbirini dengeledi. 12 aylık dönemde, yıllık hesap kapatılırken Net Hata Noksan rakamı 2 milyar 487 milyon dolara indi.
Açık anlatımla, evet, 2015 Şubat ayı Net Hata ve Noksan kalemi 4 milyar 282 milyon dolar gibi büyük bir döviz girişini gösteriyor ama unutmayalım bir önceki ayda da 1 milyar 344 milyon dolar döviz çıkışı olmuştu.

Hata, hesap hatası...
Halkımız Net Hata Noksan kalemlerindeki değişimi “Türkiye’den çıkan nereye gittiği belirsiz döviz” kalemi olarak görür. “Türkiye’den döviz kaçıyor” denilir. Tersi olduğunda da “Türkiye’ye nereden geldiği belli olmayan döviz girişi başladı. Birileri oluk oluk döviz getiriyor” şeklinde değerleme yapılır.
Acaba bu Net Hata Noksan kalemi nedir? Nereye gittiği belli olmayan döviz nereye gidiyor? Nereden geldiği belli olmayan döviz nereden geliyor?
-  Ülkenin döviz gelir gider hesabını kuruşu kuruşuna tutmak zor. Bu nedenle her ülkede Ödemeler Bilançosu’nu düzenleyenler, gelir/gider arasında bilinemeyen kalemleri Net Hata Noksan olarak bilançoya eklerler. Bu olağan bir hesap şeklidir. Bizde dikkati çeken rakamın büyüklüğüdür.
-  Gelir/gider kalemlerinin hesabında aylar itibarıyla kaymalar olabilir. Dikkat buyurulursa, aylık fazlalıklar, eksiklikler 12 ay sonra birbirini dengeliyor. Yıllık Net Hata Noksan kalemi 2 milyar dolara kadar geriliyor.
-  Türkiye konumu itibarıyla bulunduğu bölgenin merkezi. Hudutlarda büyük hareket var. Hudut ticareti var. Başka ülkelerden Türkiye’ye kişisel servet transferi var. Türkiye’den dışarıya döviz akımı var. Bunlar var ama bunlar Net Hata Noksan kaleminin tamamını oluşturmaz. Bir ayda Türkiye’ye belirsiz kaynaklardan, çuvallara doldurularak, kamyonlarla 4 milyar döviz girişi olamaz. Veya tersi çuvallarla dışarıya döviz çıkarılamaz. Olur da bu boyutlarda olması madden imkânsızdır.
-  Unutmayalım, günümüzde kaynağı belirsiz dövizleri Türkiye’de de başka ülkelerde de sisteme sokmak o kadar kolay değil. Dövizin eninde sonunda bir banka aracılığıyla sisteme girmesi gerekiyor.

Döviz girişi yok, çıkış var
Gelelim Net Hata Noksan dışında döviz hesabının görünümüne. Ocakta 2 milyar dolar olan açık şubatta 3 milyara yükseldi.
Ancak şubatta normal kanallardan döviz girişi olmadı. Tersine, döviz çıktı. Doğrudan yabancı sermaye, portföy yatırımı ve kredi kalemlerinde net olarak 2 milyar dolar döviz çıkışı oldu. Nereden geldiği belli olmayan 4 milyar dolar sayesinde açık kapatılabildi.
Şubat ayı döviz hesabında dikkati nereden geldiği belli olmayan 4 milyar dolar döviz çekiyor ama şubat ayının en önemli gelişmesi, normal kanallardan net döviz girişinin durmasıdır. Döviz girişi yerine, döviz çıkışı olmasıdır.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.