Cumhurbaşkanlığı sisteminden çıkan sürpriz: Yedek vekillik

Cumhurbaşkanlığı sistemi üzerinde son düzenlemeleri yapılıyor. Bir anlamda ince işçilik bölümüne geçildi. Benim de yeni öğrendiğim değişiklikler var.

1- Yedek milletvekilliği geliyor. Başbakan Binali Yıldırım bu bilgiyi dün AK Parti milletvekilleriyle kahvaltıda açıkladı. İsterseniz diğer maddelere geçmeden önce bunun nasıl işleyeceğini aktarayım. Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Hollanda, İspanya ve İsveç’in de aralarında yer aldığı 21 ülkede uygulanıyor. Biz de ise belediye meclisi üyelerinde geçerli. Milletvekili bakan olduğunda, uluslararası bir göreve seçildiğinde ya da ölümü halinde milletvekilliği düştüğü takdirde, yedek milletvekili Meclis’e gelecek. Milletvekilinin bakanlığı bittiğinde yasama dönemi devam ediyorsa, o, milletvekilliğine dönecek, yedek milletvekilliği yine yedeğe geçecek. Asil milletvekilinin partisinin o seçim bölgesindeki seçilemeyen ilk sıradaki aday, yedek milletvekili olacak. Bununla bağlantılı olduğu için cumhurbaşkanlığı kabinesi hakkında da bilgi vereyim.

Başkanlık sisteminde kabine Meclis dışından kuruluyor, milletvekilleri bakan olamıyordu. Cumhurbaşkanlığı sisteminde ise bu konuda bir kısıtlama getirilmedi. Cumhurbaşkanı, kabinesine ihtiyaç duyduğu milletvekillerinden de bakan alabilecek. Bakan olanın milletvekilliği düşecek. Yerine yedek milletvekili gelecek. Burada dörtte bir olacak şeklinde bir oran söz konusu değil.

AK Parti’nin MHP’ye sunduğu ilk taslakta 600 milletvekili ve ‘Türkiye milletvekilliği’ önerisi vardı. Ancak o madde üzerinde bir ilerleme sağlanamayınca, gündemden düştü.

2- Anayasa paketi içerisinde en çok tartışılan konulardan birisi, cumhurbaşkanının partisiyle ilişkisiydi. İki parti arasında varılan uzlaşma ile Anayasa’nın 101. maddesinde yer alan, ‘Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisiyle ilişiği kesilir’ ibaresi metinden çıkarılıyor. Cumhurbaşkanı, ‘genel başkan olamaz’ şeklinde negatif bir düzenleme yapılması söz konusu değil. Bu sisteme 2019’da mı geçilecek yoksa Anayasa değişikliği referandumda kabul edildiği takdirde Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti’ye üye olacak mı? Orası net değil. AK Parti’nin istediği en önemli düzenlemeydi. Bu sağlandı. AK Parti’deki eğilim, referandumdan hemen sonra Cumhurbaşkanı’nın partinin başına geçmesi yönünde. Ancak MHP ile uzlaşıp maddeye son şekli verilmemiş. AK Parti sıcak bakmasa da 2019’da yürürlüğe girmesi denklemde.

3- Yeni sistemde başbakanlık kaldırılıp, cumhurbaşkanı yürütmenin başına geçecek. Peki icranın başındaki cumhurbaşkanının yargılanması nasıl alacak? 184 milletvekilinin imzasıyla soruşturma komisyonu kurulması talep edilecek. MHP, 367 ile Yüce Divan’a sevki öngörüyor. AK Parti son sözü söylemiş değil. Henüz oran netleşmedi.

4- Önemli bir madde de Meclis’in feshedilmesi konusu. Burada ‘Giyotin Sistemi’ denilen ve karşılıklı olarak işleyen bir model geçerli olacak. Cumhurbaşkanı ile Meclis karşılıklı olarak birbirini feshedecek.

Cumhurbaşkanlığı sistemiyle ilgili bazı maddeler geri plana düştü ama teklifin ana omurgasını oluşturdukları için bunları da paylaşmak istiyorum.

5- ABD tipi başkanlık sisteminde başkan seçime giderken yardımcısını da ilan ediyor ve başkan yardımcısı da seçilerek geliyor. Cumhurbaşkanlığı sisteminde ise tek bir başkan yardımcısı değil, ‘başkan yardımcıları’ yer alıyor. Sayıyı başkan belirleyecek. Başkan yardımcıları seçimle gelmeyecek, başkan tarafından kararnameyle atanacak. İki başkan yardımcısı olacağı söyleniyor.

6- Başkan kendi yürütme alanını kararname ile düzenleyecek.

7- Bütçeyi Meclis’e cumhurbaşkanı sunacak. Bütçe kabul edilmediği takdirde hükümet düşmeyecek. Yeni bütçe kabul edilene dek, enflasyon oranında revize edilen bir yıl önceki bütçe ile devam edilecek.

8- Seçimler 5 yılda bir yapılacak. Başkan üst üste iki kez aday olabilecek. Milletvekili seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi aynı zamanda yapılacak.

9- 25 olan seçilme yaşı 18’e indiriliyor. Gençlerin milletvekili olma yolu açılacak.

Türkiye’de sistem değişiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, büyük bunalımlardan büyük sonuçlar üretiyor. Bu kez de parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçiyoruz

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.